Bài giảng Tiết 16 chuyện người con gái nam xương “trích truyền kì mạn lục” – Nguyễn Dữ

TRƯỜNG THCS PHONG BẮC NGƯỜI THỰC HIỆN: Võ Duyên Lại bài viếng Vũ Thị Nghi ngút đầu ghềnh tỏa khói hương, Miếu ai như miếu vợ chàng Trương. Bóng đèn dầu nhẫn đừng nghe trẻ, Cung nước chi cho lụy đến nàng. Chứng quả đã đôi vầng nhật nguyệt, Giải oan chẳng lọ mấy đàn tràng. Qua đây bàn bạc mà chơi vậy, Khá trách chàng Trương khéo phũ phàng. Lê Thánh Tông Bảng di tích văn hóa trước cổng Đền Vũ Điện, còn gọi là Đền Bà Vũ, miếu vợ chàng Trương, thuộc thôn Vũ Điện, xã Chân Lý, huyện Lý Nhân, Hà Nam. Cổng đền TiÕt 16 “TRÍCH TRUYỀN KÌ MẠN LỤC” – NGUYỄN DỮ Ngày dạy 13,14/9/2010 Tiết 16: CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG (Trích Truyền kì mạn lục - Nguyễn Dữ) I- Giới thiệu tác giả- tác phẩm 1. Tác giả: Nguyễn Dữ - Quê: Thanh Miện- Hải Dương - Sống ở TK16 lúc chế độ phong kiến lâm vào tình trạng loạn li suy yếu. - Là người học rộng, tài cao, sống ẩn dật thanh cao 2. Tác phẩm - Là truyện thứ 16/ 20 truyện của TKML được viết bằng chữ Hán - Truyện được tái tạo trên cơ sở truyện cổ tích: vợ chàng Trương Tiết 16: CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG (Trích Truyền kì mạn lục - Nguyễn Dữ) I- Giới thiệu tác giả- tác phẩm 1. Tác giả - Nguyễn Dữ - Quê: Thanh Miện- Hải Dương - Sống ở TK16 lúc chế độ phong kiến lâm vào tình trạng loạn li suy yếu. - Là người học rộng, tài cao, sống ẩn dật thanh cao 2. Tác phẩm - Là truyện thứ 16/ 20 truyện của TKML được viết bằng chữ Hán - Truyện được tái tạo trên cơ sở truyện cổ tích: vợ chàng Trương 3.Đọc - Chú thích - Truyện truyền kỳ là loại văn xuôi tự sự, có nguồn gốc từ văn học Trung Quốc. - Truyện truyền kì thường mô phỏng những cốt truyện dân gian hoặc dã sử vốn đã được lưu truyền rộng rãi trong nhân dân. Truyền kỳ mạn lục: ghi chép tản mạn những điều kỳ lạ vẫn được lưu truyền. Truyền kì mạn lục từng được xem là một áng thiên cổ kì bút (áng văn hay của ngàn đời). Tác phẩm gồm 20 truyện, đề tài khá phong phú. Có thể nói Nguyễn Dữ đã gửi gắm vào tác phẩm tất cả tâm tư, tình cảm, nhận thức và khát vọng của người trí thức có lương tri trước những vấn đề lớn của thời đại, của con người. Tiết 16: CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG (Trích Truyền kì mạn lục - Nguyễn Dữ) I- Giới thiệu tác giả- tác phẩm 1. Tác giả - Nguyễn Dữ - Quê: Thanh Miện- Hải Dương - Sống ở TK16 lúc chế độ phong kiến lâm vào tình trạng loạn li suy yếu. - Là người học rộng, tài cao, sống ẩn dật thanh cao 2. Tác phẩm - Là truyện thứ 16/ 20 truyện của TKML được viết bằng chữ Hán - Truyện được tái tạo trên cơ sở truyện cổ tích: vợ chàng Trương 3.Đọc - Chú thích a. Bố cục Bố cục: 3 phần 1, Từ đầu… cha mẹ đẻ mình: Cuộc hôn nhân giữa Trương Sinh và Vũ Nương, vẻ đẹp thủy chung hiếu thảo của Vũ Nương trong những ngày chồng đi lính 2, Tiếp… đã qua rồi: Nỗi oan và cái chết bi thảm của Vũ Nương. 3, Còn lại: Vũ Nương được giải oan CÁC NHÂN VẬT VÀ SỰ VIỆC CHÍNH NHÂN VẬT - Vũ Thị Thiết( Vũ Nương) Trương Sinh Mẹ chồng Vũ Nương - Bé Đản SỰ VIỆC CHÍNH Vũ Nương và Trương Sinh kết hôn, đang sum họp đầm ấm thì có nạn binh đao, Trương Sinh phải đăng lính Nàng ở nhà phụng dưỡng mẹ già, nuôi con nhỏ Để dỗ con, nàng thường chỉ bóng mình trên tường mà bảo đó là cha nó Khi Trương Sinh về thì con đã biết nói. Đứa bé ngây thơ kể với Trương Sinh về người đêm đêm vẫn đến với mẹ con nó. Chàng nổi máu ghen, mắng nhiếc vợ thậm tệ, rồi đánh đuổi đi Nàng phẫn uất, chạy ra bến Hoàng Giang đâm đầu xuống sông tự tử. Khi hiểu ra nỗi oan của vợ, Trương Sinh đã lập đàn giải oan cho nàng ở nơi bến sông ấy Nhân vật chính: Vũ Nương Xác định chủ đề truyện Tiết 16: CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG  (Trích Truyền kì mạn lục - Nguyễn Dữ) I- Giới thiệu tác giả- tác phẩm 1. Tác giả - Nguyễn Dữ - Quê: Thanh Miện- Hải Dương - Sống ở TK16 lúc chế độ phong kiến lâm vào tình trạng loạn li suy yếu. - Là người học rộng, tài cao, sống ẩn dật thanh cao 2. Tác phẩm - Là truyện thứ 16/ 20 truyện của TKML được viết bằng chữ Hán - Truyện được tái tạo trên cơ sở truyện cổ tích: vợ chàng Trương 3.Đọc - Chú thích a. Bố cục b. Chủ đề II. Phân tích 1. Nhân vật vũ nương Những phẩm chất tốt đẹp Nhân vật Vũ Nương được miêu tả trong hoàn cảnh nào? ở từng hoàn cảnh Vũ Nương đã bộc lộ những đức tính gì? - Trong cuộc sống vợ chồng bình thường: “Trương có tính đa nghi, đối với vợ phòng ngừa quá sức. Nàng cũng giữ gìn khuôn phép, không từng để lúc nào vợ chồng phải đến thất hòa” Giữ khuôn phép, không từng lúc nào vợ chồng phải đến thất hoà - Trong cuộc sống vợ chồng bình thường: giữ khuôn phép, không từng lúc nào vợ chồng phải đến thất hoà - Khi tiễn chồng đi lính: +Không trông mong vinh hiển mà chỉ cầu mong 2 chữ bình an trở về +Cảm thông nỗi vất vả gian nan mà chồng phải chịu đựng, cho cả nỗi niềm của bà mẹ xa con +Bày tỏ nỗi khắc khoải nhớ nhung “Chàng đi chuyến này, thiếp chẳng dám mong đeo được ấn phong hầu, mặc áo gấm trở về quê cũ, chỉ xin ngày về mang theo được hai chữ bình yên, thế là đủ rồi. Chỉ e việc quân khó liệu, thế giặc khôn lường. Giặc cuồng còn lẩn lút, quân triều còn gian lao, rồi thế chẻ tre chưa có, mà mùa dưa chín quá kì, khiến cho tiện thiếp băn khoăn, mẹ hiền lo lắng. Nhìn trăng soi thành cũ, lại sửa soạn áo rét, gửi người ải xa, trông liễu rủ bãi hoang, lại thổn thức tâm tình, thương người đất thú! Dù có thư tín ngàn hàng, cũng sợ không có cánh hồng bay bổng”. - Trong cuộc sống vợ chồng bình thường: giữ khuôn phép, không từng lúc nào vợ chồng phải đến thất hoà - Khi tiễn chồng đi lính: +Không trông mong vinh hiển mà chỉ cầu mong 2 chữ bình an trở về +Cảm thông nỗi vất vả gian nan mà chồng phải chịu đựng, cho cả nỗi niềm của bà mẹ xa con +Bày tỏ nỗi khắc khoải nhớ nhung - khi xa chồng: : + Là người vợ: thuỷ chung, yêu chồng tha thiết + Là người mẹ: hiền thục, đảm đang, tháo vát + Là người con dâu hiếu thảo:chăm sóc, thuốc thang, ma chay… “Ngày qua tháng lại, thoắt đã nửa năm, mỗi khi thấy bướm lượn đầy vườn, mây che kín núi, thì nỗi buồn góc bể chân trời không thể nào ngăn được” - Bà mẹ cũng vì nhớ con mà sinh ốm, nàng hết sức thuốc thang lễ bái thần phật và lấy lời ngon ngọt khôn khéo khuyên lơn. - Mẹ mất, nàng hết lời thương sót, phàm việc ma chay tế lễ lo liệu như đối với cha mẹ đẻ mình - Trong cuộc sống vợ chồng bình thường: giữ khuôn phép, không từng lúc nào vợ chồng phải đến thất hoà - Khi tiễn chồng đi lính: +Không trông mong vinh hiển mà chỉ cầu mong 2 chữ bình an trở về +Cảm thông nỗi vất vả gian nan mà chồng phải chịu đựng, cho cả nỗi niềm của bà mẹ xa con +Bày tỏ nỗi khắc khoải nhớ nhung - khi xa chồng: : + Là người vợ: thuỷ chung + Là người mẹ: hiền thục, đảm đang, tháo vát + Là người con dâu hiếu thảo:chăm sóc, thuốc thang, ma chay… “Ngắn dài có số, tươi héo bởi trời. Mẹ không phải không muốn đợi chồng con về, mà không gắng ăn miếng ăn miếng cháo đặng cùng vui sum họp. Song, lòng tham không cùng mà vận trời khó tránh. Nước hết chuông rền, số cùng khí kiệt. Một tấm thân tàn, nguy trong sớm tối, việc sống chết không khỏi phiền đến con. Chồng con nơi xa xôi chưa biết sống chết thế nào, không thể về đền ơn được. Sau này, trời xét lòng lành, ban cho phúc đức, giống dòng tươi tốt, con cháu đông đàn, xanh kia quyết chẳng phụ con, cũng như con đã chẳng phụ mẹ.” Lời trăng trối của bà mẹ chồng thể hiện sự ghi nhận nhân cách và đánh giá cao công lao của nàng đối với gia đình nhà chồng, niềm tin Vũ Nương có hạnh phúc khi Trương Sinh trở về. Tiết 16: CHUYỆN NGƯỜI CON GÁI NAM XƯƠNG (Trích Truyền kì mạn lục - Nguyễn Dữ) I- Giới thiệu tác giả- tác phẩm 1. Tác giả - Nguyễn Dữ - Quê: Thanh Miện- Hải Dương - Sống ở TK16 lúc chế độ phong kiến lâm vào tình trạng loạn li suy yếu. - Là người học rộng, tài cao, sống ẩn dật thanh cao 2. Tác phẩm - Là truyện thứ 16/ 20 truyện của TKML được viết bằng chữ Hán - Truyện được tái tạo trên cơ sở truyện cổ tích: vợ chàng Trương 3.Đọc - Chú thích II. Phân tích Nhân vật vũ nương Qua phân tích em nhận thấy Vũ Nương là người phụ nữ như thế nào? -Là một người vợ thuỷ chung, một nàng dâu hiền thảo, một người mẹ rất mực thương con, hết lòng vun đắp cho hạnh phúc gia đình. HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ TÌM HIỂU TIẾP NHÂN VẬT VŨ NƯƠNG : + khi bị chông nghi oan TÌM HIỂU NHÂN VẬT TRƯƠNG SINH + Hoàn cảnh xuất thân, tính tình + Trong đời sống vợ chồng + Khi hết chiến tranh trở về - TÌM HIỂU NHỮNG YẾU TỐ KÌ ẢO VÀ Ý NGHĨA CỦA NHỮNG YẾU TỐ ĐÓ ( TrÝch TruyÒn kú m¹n lôc ) I. §äc tãm t¾t v¨n b¶n Ii. §äc hiÓu néi dung v¨n b¶n 1. Nh©n vËt Vò N­¬ng. a. Những phẩm chất tốt đẹp b. Nçi oan cñaVò N­¬ng. * Lêi tho¹i 2: Nçi ®au ®ín , thÊt väng kh«ng hiÓu v× sao bÞ ®èi xö bÊt c«ng. * Lêi tho¹i 1: Lêi më ®Çu ch©n thµnh , ph©n trÇn ®Ó chång hiÓu lßng m×nh. * Lêi tho¹i 3: ThÊt väng ®Õn tét cïng. - Vò N­¬ng lµ mét ng­êi phô n÷: nÕt na, hiÒn thôc xinh ®Ñp, ®¶m ®ang, th¸o v¸t, thê kÝnh mÑ chång rÊt mùc hiÕu th¶o, mét d¹ thuû chung víi chång, hÕt lßng vun ®¾p h¹nh phóc gia ®×nh. Nãi ®Õn t×nh nghÜa vî chång - Nãi ®Õn th©n phËn Kh¼ng ®Þnh tÊm lßng s¾t son CÇu xin chång ®õng nghi oan - H¹nh phóc gia ®×nh tan vì T×nh yªu kh«ng cßn Nçi ®au khæ chê chång ®Õn ho¸ ®¸ còng kh«ng cã thÓ lµm l¹i n÷a Cuéc h«n nh©n kh«ng thÓ cøu v·n M­în dßng s«ng quª ®Ó gi·i bÇy tÊm lßng ( TrÝch TruyÒn kú m¹n lôc ) I. §äc tãm t¾t v¨n b¶n Ii. §äc hiÓu néi dung v¨n b¶n 1. Nh©n vËt Vò N­¬ng. a. Những phẩm chất tốt đẹp b. Nçi oan cñaVò N­¬ng. T×nh tiÕt ®­îc s¾p xÕp ®Çy kÞch tÝnh Vò N­¬ng bÞ dån ®Èy ®Õn b­íc ®­êng cïng, nµng ®· mÊt tÊt c¶, ®µnh ph¶i chÊp nhËn sè phËn. Hµnh ®éng trÉm m×nh cña nµng lµ mét hµnh ®éng quyÕt liÖt ®Ó b¶o toµn danh dù. - Mét con ng­êi cã sè phËn bi th¶m. - Vò N­¬ng lµ mét ng­êi phô n÷: nÕt na, hiÒn thôc xinh ®Ñp, ®¶m ®ang, th¸o v¸t, thê kÝnh mÑ chång rÊt mùc hiÕu th¶o, mét d¹ thuû chung víi chång, hÕt lßng vun ®¾p h¹nh phóc gia ®×nh. ( TrÝch TruyÒn kú m¹n lôc ) I. §äc tãm t¾t v¨n b¶n Ii. §äc hiÓu néi dung v¨n b¶n 1. Nh©n vËt Vò N­¬ng. b. Nçi oan cñaVò N­¬ng. T¹i sao Vò N­¬ng kh«ng muèn trë vÒ víi chång con råi l¹i quyÕt ®Þnh trë vÒ. Trë vÒ råi cuèi cïng l¹i kh«ng vÒ? Víi ®o¹n truyÖn kú ¶o nµy, t¸c gi¶ muèn nh¾n göi ®iÒu g×? a. Nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp ( TrÝch TruyÒn kú m¹n lôc ) I. §äc tãm t¾t v¨n b¶n Ii. §äc hiÓu néi dung v¨n b¶n 1. Nh©n vËt Vò N­¬ng. Ng­êi phô n÷ ®øc h¹nh, xinh ®Ñp vµ v« cïng bÊt h¹nh, n¹n nh©n cña chÕ ®é phong kiÕn phô quyÒn. h×nh ¶nh tiªu biÓu cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam trong chÕ ®é phong kiÕn. b. Nçi oan cñaVò N­¬ng. a. Nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp ( TrÝch TruyÒn kú m¹n lôc ) I. §äc tãm t¾t v¨n b¶n Ii. §äc hiÓu néi dung v¨n b¶n 1. Nh©n vËt Vò N­¬ng. * Tr­¬ng Sinh vµ h×nh ¶nh c¸i bãng. - §a nghi ®éc ®o¸n, cè chÊp, n«ng næi vµ ngu xuÈn.  Lµ h×nh ¶nh tiªu biÓu cho ng­êi ®µn «ng gia tr­ëng, coi th­êng phô n÷ trong x· héi phong kiÕn nam quyÒn . b. Nçi oan cñaVò N­¬ng. a. Nh÷ng phÈm chÊt tèt ®Ñp ( TrÝch TruyÒn kú m¹n lôc ) I. §äc tãm t¾t v¨n b¶n Ii. §äc hiÓu néi dung v¨n b¶n 1. Nh©n vËt Vò N­¬ng. * Tr­¬ng Sinh vµ h×nh ¶nh c¸i bãng. Víi Vò N­¬ng: Dç con, cho khu©y ngu«i nçi nhí chång. Víi bÐ §¶n : Lµ ng­êi ®µn «ng l¹, bÝ Èn. Víi Tr­¬ng Sinh : + LÇn 1: Lµ b»ng chøng cho sù h­ háng cña vî. + LÇn 2 : Më m¾t cho chµng sù thËt vÒ téi ¸c do chµng g©y ra. 2. YÕu tè k× ¶o ( TrÝch TruyÒn kú m¹n lôc ) I. §äc tãm t¾t v¨n b¶n Iii. Tæng kÕt. 1. Nh©n vËt Vò N­¬ng. Ii. §äc hiÓu néi dung v¨n b¶n 1. Néi dung: 2. NghÖ thuËt: Bè côc chÆt chÏ, nh©n vËt cã tÝnh c¸ch riªng. NghÖ thuËt kÓ chuyÖn: T×nh huèng truyÖn bÊt ngê, kÕt hîp thùc vµ ¶o, chi tiÕt c¸i bãng ®­îc cµi ®Æt ®Çy dông ý. C¸c chi tiÕt kú ¶o, hoang ®­êng gãp phÇn kh¾c s©u thªn gi¸ trÞ tè c¸o cña t¸c phÈm. - Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t : tù sù kÕt hîp tr÷ t×nh Kh¼ng ®Þnh vÎ ®Ñp, t©m hån truyÒn thèng cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam Th¸i ®é c¶m th«ng víi sè phËn bÊt h¹nh bi kÞch cña hä trong chÕ ®é phong kiÕn 2. YÕu tè k× ¶o Chñ ®Ò cña truyÖn lµ : A. Kh¼ng ®Þnh vÎ ®Ñp t©m hån cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam. B. C¶m th«ng víi sè phËn bÊt h¹nh, bi kÞch cña hä d­íi chÕ ®é phong kiÕn. C. Phª ph¸n thãi ghen tu«ng tÝnh ®éc quyÒn gia tr­ëng cña ng­êi ®µn «ng trong chÕ ®é phong kiÕn nam quyÒn. D. Tè c¸o chiÕn tranh phi nghÜa g©y nªn c¶nh h¹nh phóc gia ®×nh chia l×a, ®æ vì . E. ý kiÕn cña em. Iv. LuyÖn tËp. E. ý kiÕn cña em: A,B,C,D ®Òu ®óng. ( TrÝch TruyÒn kú m¹n lôc ) I. §äc tãm t¾t v¨n b¶n Iii. Tæng kÕt. 1. Nh©n vËt Vò N­¬ng. Ii. §äc hiÓu néi dung v¨n b¶n 1.Néi dung: 2.NghÖ thuËt: Iv. LuyÖn tËp. Kh¼ng ®Þnh vÎ ®Ñp, t©m hån truyÒn thèng cña ng­êi phô n÷ ViÖt Nam Th¸i ®é c¶m th«ng víi sè phËn bÊt h¹nh bi kÞch cña hä trong chÕ ®é phong kiÕn Bè côc chÆt chÏ, nh©n vËt cã tÝnh c¸ch riªng. - Ph­¬ng thøc biÓu ®¹t : tù sù kÕt hîp tr÷ t×nh NghÖ thuËt kÓ chuyÖn: kÕt hîp thùc vµ ¶o.Chi tiÕt c¸i bãng ®­îc cµi ®Æt ®Çy dông ý. C¸c chi tiÕt kú ¶o, hoang ®­êng gãp phÇn kh¾c s©u thªn gi¸ trÞ tè c¸o cña t¸c phÈm. 2. YÕu tè k× ¶o