Bài giảng tiết 144: Liệt kê

Sv thực hiện: Lại Thị Thắm Lớp: Văn Địa A k45 GVHD: Nguyễn Thị Thu Hằng Thái Nguyên 4/2013 Ngữ văn 7. tập 2 CÂU HỎI:_thế nào là dùng cụm chủ vị để đặt câu? _hãy nêu các trường hợp dùng cụm chủ vị để đặt câu? TRẢ LỜI: _ Khi nói hoặc viết,có thể dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường,gọi là cụm chủ-vị,(cụm C-V), làm thành phần của câu hoặc của cụm từ để mở rộng câu. _ Các thành phần câu như chủ ngữ,vị ngữ,và các phụ ngữ trong cụm động từ,cụm danh từ,cụm tính từ đều có thể cấu tạo bằng cụm chủ-vị. KiỂM TRA BÀI CŨ: BÀI 28: TIẾT 144: LIỆT KÊ I.THẾ NÀO LÀ PHÉP LIỆT KÊ? 1.VÍ DỤ.(SGK_104) CÂU HỎI: Cấu tạo và ý nghĩa của các bộ phận trong câu(in đậm) dưới đây có gì giống nhau? Bên cạnh ngài,mé tay trái,bát yến hấp đường phèn,để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi hình chữ nhật để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau đậu, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà,Nào ống vôi chạm,ngoáy tai, ví thuốc, quản bút, tăm bông trông mà thích mắt.[…] Ngoài kia tuy mưa gió ầm ầm,dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch nghiêm trang lắm[…]. (Phạm Duy Tốn) 2.Tác dụng. Câu hỏi: Việc tác giả nêu ra hàng loạt sự việc tương tự như trên có tác dụng gì? Tác dụng: Đặc tả(tô đậm,nhấn mạnh) thói hưởng lạc,ích kỉ và thói vô trách nhiệm của tên quan huyện. Về cấu tạo:các từ trong phần in đậm đều có mô hình cú pháp tương tự nhau: Bát yến hấp đường phèn… Tráp đồi mồi để mở… Nào ống thuốc bạc… Nào dao chuôi ngà… Về ý nghĩa: cùng miêu tả những sự vật xa xỉ,đắt tiền. Ghi nhớ: Liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn,sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm. BÀI TẬP BỔ TRỢ: Xác định phép liệt kê trong đoạn văn sau: ” Ta thường nghe: Kỉ Tín đem mình chết thay,cứu thoát cho Cao Đế;Do Vu chìa lưng chịu giáo che chở cho Chiêu Vương;Dự Nhượng nuốt than để báo thù cho chủ ; Thân Khoái chặt tay cứu nạn cho nước;Kính Đức,một chàng tuổi trẻ,thân phò Thái Tông thoát khỏi vòng vây Thế Sung;Cảo Khanh một bề tôi xa,miệng mắng Lộc Sơn, không theo mưu kế nghịch tặc.Từ xưa các bậc trung thần nghĩa sĩ bỏ mình vì nước đời nào không có. LiỆT KÊ: Kỉ tín đem mình chết thay...Do Vu chìa lưng chịu giáo…Dự Nhượng nuốt than..Thân Khoái chặt tay…Kính Đức..Cảo Khanh… Tác giả mong tướng lĩnh của mình học tập theo và xả thân vì đất nước. II.CÁC KIỂU LiỆT KÊ 1.CẤU TẠO. XeXét về cấu tạo,các phép liệt kê dưới đây có gì khác nhau? Toàn thể dân tộc Việt nam quyết đem tất cả tinh thần,lực lượng,tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do độc lập. Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem tất cả tinh thần và lực lượng,tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do,độc lập ấy. (HỒ CHÍ MINH) Kết luận: liệt kê là một phép tu từ cú pháp.nó được thể hiện qua việc sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại(giống nhau về cấu tạo và ý nghĩa)để diễn tả đầy đủ hơn,sâu sắc hơn những khía cạnh của thực tế hay của tư tưởng tình cảm. 2.Ý nghĩa Câu hỏi: Thử đảo thứ tự các bộ phận trong những phép liệt kê dưới đây rồi rút ra kết luận: xét về ý nghĩa, các phép liệt kê ấy có gì khác nhau? Tre,nứa, trúc,mai,vầu mấy chục loại khác nhau,nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng. (Thép mới) b) Tiếng việt của chúng ta phản ánh sự hình thành và trưởngThành của xã hội việt nam và của dân tộc Việt Nam,của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng,làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc,quốc gia. (Phạm Văn Đồng) TRẢ LỜI: Về ý nghĩa: câu a) có thể thứ tự các bộ phận liệt kê(tre ,nứa,trúc,mai,vầu)mà logic ý nghĩa(tính chất chặt chẽ về ý nghĩa)của câu không bị ảnh hưởng Câu b) không thể thay đổi thứ tự được vì các bộ phận liệt kê có sự tăng tiến về nghĩa. 3.Kết luận Liệt kê Về cấu tạo Về ý nghĩa Sơ đồ phân loại phép liệt kê Xét theo cấu tạo có thể phân biệt kiểu liệt kê theo từng cặp với kiểu liệt kê không theo từng cặp. Xét theo ý nghĩa,có thể phân biệt kiểu liệt kê tăng tiến vói liệt kê không tăng tiến. Bài tập 1:(sgk-106) trong bài tinh thần yêu nước của nhân dân ta,để chứng minh cho luận điểm”yêu nước là một truyền thống quý báu của ta”,chủ tịch Hồ Chí Minh đã sử dụng phép liệt kê nêu ra nhiều dẫn chứng sinh động,giàu sức thuyết phục.Hãy chỉ ra những phép liệt kê ấy. Trả lời: đoạn văn có sử dụng phép liệt kê: ‘”Lịch sử đã có nhiều cuộc kháng chiến vĩ đại chứng tỏ tinh thần yêu nước của nhân dân ta.chúng ta có quyền tự hào vì những trang lịch sử vẻ vang thời đại Bà Trưng,Bà Triệu,Trần Hưng Đạo,Quang Trung… BÀI TẬP 2: Tìm phép liệt kê trong các đoạn trích sau đây Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình,hai con mắt của ông va-ren được thấy hiển hiện cái huyền diệu của một thành phố Đông Dương,dưới lòng đường trên vỉa hè,trong cửa tiệm.Những cu li kéo xe tay phóng cật lực,đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng;những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm;những xâu lạp xường lủng lẳng dưới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời;một viên quan uể oải bước qua,tay phe phẩy cái quạt,ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập.Thật là lộn xộn!Thật là nhốn nháo! (Nguyễn Ái Quốc) b) Tỉnh lại em ơi,qua rồi cơn ác mộng Em đã sống lại rồi,em đã sống! Điện giật,dùi đâm,dao cắt,lửa nung Không giết được em,người con gái anh hùng. (Tố Hữu) Trả lời: câu a) Dưới lòng đường…trên vỉa hè,trong cửa tiệm…những cu li xe…những quả dưa hấu…những xâu lạp xường…cái rốn một chú khách…một viên quan uể oải… Câu b) …điện giật,dùi đâm,dao cắt,lửa nung. Bài tập 3:Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê để: Tả một số hoạt động trên sân trường em trong giờ ra chơi. Ví dụ: giờ ra chơi,sân trường em rất nhộn nhịp và vui tươi;có chỗ thì các bạn nữ nhảy dây,các bạn nam chơi bắn bi,cũng có thể là nhóm bạn ngồi nói chuyện,trêu đùa nhau. Bài tập 4.(bổ trợ) Hãy xác định các kiểu liệt kê trong đoạn trích sau: “Vậy nên : Lưu Cung tham công nên thất bại, Triệu Tiết thích lớn phải tiêu vong, Cửa Hàm Tử bắt sống Toa Đô, Sông Bạch Đằng giết tươi Ô Mã. Việc xưa xem xét Chứng cớ còn ghi.” trả lời: _ liệt kê không theo cặp: tham công nên thất bại,thích lớn phải tiêu vong. _ liệt kê tăng tiến: bắt sống Toa Đô,giết tươi Ô Mã. Em hãy nhìn vào các bức tranh dưới đây và đặt câu có sử dụng phép liệt kê Hỏi: _thế nào là phép liệt kê? _xét theo cấu tạo và ý nghĩa thì có các kiểu liệt kê nào? _liệt kê là sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn,sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng tình cảm. _ xét theo cấu tạo,có liệt kê từng cặp và liệt kê không từng cặp. Xét theo ý nghĩa,có kiểu liệt kê tăng tiến và liệt kê không tăng tiến. 4.Hướng dẫn về nhà. _học thuộc nội dung ghi nhớ 1 và ghi nhớ 2(sgk_105) _làm 2 ý còn lại của bài tập 3(sgk_106) _soạn bài mới:tìm hiểu chung về văn bản hanh chính. Củng cố: