Bài giảng Tiết 130 ôn tập về dấu câu (Dấu chấm, dấu chấm hỏi, dấu chấm than)

(Dấu chấm, dấu chấm hỏi, dấu chấm than) Bài I. Công dụng: Bài tập 1 (T 149): đặt các dấu chấm (.), dấu chấm hỏi (?), dấu chấm than (!) vào chỗ thích hợp có dấu ngoặc đơn. Ôi thôi, chú mày ơi ( ) Chú mày có lớn mà chẳng có khôn. (Theo Tô Hoài) Con có nhận ra con không ( ) (Theo Tạ Duy Anh) Cá ơi, giúp tôi với ( ) Thương tôi với ( ) (Theo ông lão đánh cá và con cá vàng) d) Giờ chớm hè ( ) Cây cối um tùm ( ) Cả làng thơm ( ) (Theo Duy Khán) ! ? ! ! . . . Bài I. Công dụng: Bài tập 1: Lý do đặt các dấu câu như trên: Dấu chấm đặt cuối câu trần thuật. Dấu chấm hỏi đặt cuối câu nghi vấn. Dấu chấm than dùng đặt cuối câu cầu khiến hoặc câu cảm. 2. Bài tập 2: (Trang 149) Cách dùng các dấu chấm, dấu chấm hỏi và dấu chấm than trong những câu sau đây có gỡ đặc biệt? I. Công dụng a) Tụi phải bảo: Được, chỳ mỡnh cứ núi thẳng thừng ra nào.2 [...] Rồi, với bộ điều khinh khỉnh, tụi mắng: [... ] Thụi, im cỏi điệu hỏt mưa dầm sựi sụt ấy đi. 4 (Tụ Hoài) Trong cõu a: Cõu 2 và cõu 4 đều là cõu cầu khiến, nhưng cuối cỏc cõu ấy đều dựng dấu chấm  Đú là một cỏch dựng đặc biệt của dấu cõu Trong cõu b: Dấu chấm hỏi và dấu chấm chấm than dựng trong ngoặc đơn  Tỏ thỏi độ nghi ngờ chõm biếm đối với nội dung cõu b) AFP đưa tin theo cỏch ỡm ờ: “Họ là 80 người sức lực khỏ tốt nhưng hơi gầy”(!?) Ghi nhớ: (Trang 150) Thụng thường, dấu chấm được đặt ở cuối cõu trần thuật, dấu chấm hỏi đặt cuối cõu nghi vấn và dấu chấm than đặt cuối cõu cầu khiến, cõu cảm thỏn.  Tuy vậy, cũng cú lỳc người ta dựng dấu chấm ở cuối cõu cầu khiến và đặt cỏc dấu chấm hỏi, dấu chấm than trong ngoặc đơn vào sau một ý hay một từ ngữ nhất định để biểu thị thỏi độ nghi ngờ hoặc chõm biếm đối với ý đú hay nội dung của từ ngữ đú. II. Chữa một số lỗi thường gặp: a) “Đệ nhất kỡ quan Phong Nha” nằm trong một quần thể hang động thuộc khối nỳi đỏ vụi Kẻ Bàng ở miền tõy Quảng Bỡnh. Cú thể tới Phong Nha rất dễ dàng bằng hai con đường [... ] (Trần Hoàng) - “Đệ nhất kỡ quan Phong Nha” nằm trong một quần thể hang động thuộc khối nỳi đỏ vụi Kẻ Bàng ở miền tõy Quảng Bỡnh, cú thể tới Phong Nha rất dễ dàng bằng hai con đường. 1. So sỏnh cỏch dựng dấu cõu trong từng cặp cõu dưới đõy. + Dựng dấu phẩy biến cõu văn thành cõu ghộp hai vế nhưng hai vế khụng liờn quan chặt chẽ với nhau. + Dựng dấu chấm ở đõy để tỏch thành 2 cõu là đỳng. II. Chữa một số lỗi thường gặp: b) Nơi đõy vừa cú nột hoang sơ, bớ hiểm. Lại vừa rất thanh thoỏt và giàu chất thơ. Nơi đõy vừa cú nột hoang sơ, bớ hiểm ; lại vừa rất thanh thoỏt và giàu chất thơ. (Trần Hoàng) 1. So sỏnh cỏch dựng dấu cõu trong từng cặp cõu dưới đõy. + Dựng dấu chấm khụng hợp lý, làm cho phần vị ngữ thứ 2 bị tỏch khỏi chủ ngữ, nhất là khi vị ngữ được nối với nhau bằng cặp quan hệ từ “vừa...vừa...” + Do vậy, dựng dấu chẩm phẩy ở đõy là hợp lý. II. Chữa một số lỗi thường gặp: Cỏch dựng dấu chấm hỏi và dấu chấm than trong cỏc cõu vỡ sao khụng đỳng? Hóy chữa lại cỏc cõu ấy cho đỳng? a) Tụi chẳng tỡm thấy ở tụi một năng khiếu gỡ? (1) Và khụng hiểu vỡ sao tụi khụng thể thõn với Mốo như trước kia được nữa?(2) Chỉ cần một lỗi nhỏ ở nú là tụi gắt um lờn.(3) b) Tụi chẳng tỡm thấy ở tụi một năng khiếu gỡ.(1) Và khụng hiểu vỡ sao tụi khụng thể thõn với Mốo như trước kia được nữa(2). Chỉ cần một lỗi nhỏ ở nú là tụi gắt um lờn!(3) Dấu chấm hỏi ở cuối cõu 1 và cõu 2 sai vỡ đõy là cõu trần thuật. Sửa: Thay dấu (?) bằng dấu (.) Cõu 3 là cõu trần thuật nờn đặt dấu chấm than cuối cõu này là khụng đỳng. Sửa: Thay dấu (!) bằng dấu (.) Tụi chẳng tỡm thấy ở tụi một năng khiếu gỡ. Và khụng hiểu vỡ sao tụi khụng thể thõn với Mốo như trước kia được nữa. Chỉ cần một lỗi nhỏ ở nú là tụi gắt um lờn. (Tạ Duy Anh) 2. Chữa lỗi Bài tập 1: Cuối những cõu sau đặt dấu gỡ? Mấy giờ rồi Vừa nóy, đó cú người hỏi mấy giờ rồi Nam ơi, giỳp tớ với ? . Bài tập 2: Trong những cõu sau, cõu nào đặt dấu sai? Hóy chữa lại cỏc dấu cõu cho đỳng. => Cỏc cậu ơi, cỏc cậu cú biết quyển sỏch này của ai khụng? b) Mai cậu có đi chơi với tớ không! c) Cỏc cậu ơi, cỏc cậu cú biết quyển sỏch này của ai khụng. Mưa đó ngớt. Trời rạng dần. Mấy con chào mào từ hốc cõy nào đú bay ra hút rõm ran. => Mai cậu có đi chơi với tớ không? Luyện Tập Tuy rột vẫn kộo dài, mựa xuõn đó đến bờn bờ sụng Lương mựa xuõn đó điểm cỏc chựm hoa gạo đỏ mọng lờn những cành cõy gạo chút vút giữa trời và trải màu lỳa non sỏng dịu lờn khắp mặt đất mới cỏch ớt ngày cũn trần trụi đen xỏm trờn những bói đất phự sa mịn hồng mơn mởn, cỏc vũm cõy quanh năm xanh um đó dần dần chuyển màu lốm đốm, như được rắc thờm một lớp bụi phấn hung vàng: cỏc vuờn nhón, vườn vải đang trổ hoa […] Mựa xuõn đó đến những buổi chiều hửng ấm, từng đàn chim ộn từ dóy nỳi biếc đằng xa bay tới, lượn vũng trờn những bến đũ, đuổi nhau xập xố bờn những mỏi nhà toả khúi những ngày mưa phựn, người ta thấy trờn mẫy bói soi dài nổi lờn đõy đú ở giữa sụng, những con giang, con sếu cao gần bằng người, khụng biết từ đõu về, theo nhau lững thững bước thấp thoỏng trong bụi mưa trắng xoỏ cú những buổi, cả một quóng sụng phớa chõn nỳi bỗng rợp đi vỡ hàng nghỡn đụi cỏnh của những đàn sõm cầm tới tấp sà xuống, chẳng khỏc nào từng đỏm mõy bỗng rụng xuống, tan biến trong cỏc đầm bói rập rạp lau sậy. (Theo Nguyễn Đỡnh Thi) Bài tập 1: Đặt dấu chấm vào những chỗ thớch hợp trong đoạn văn sau đõy: Luyện Tập Tuy rột vẫn kộo dài, mựa xuõn đó đến bờn bờ sụng Lương. Mựa xuõn đó điểm cỏc chựm hoa gạo đỏ mọng lờn những cành cõy gạo chút vút giữa trời và trải màu lỳa non sỏng dịu lờn khắp mặt đất mới cỏch ớt ngày cũn trần trụi đen xỏm. Trờn những bói đất phự sa mịn hồng mơn mởn, cỏc vũm cõy quanh năm xanh um đó dần dần chuyển màu lốm đốm, như được rắc thờm một lớp bụi phấn hung vàng: cỏc vuờn nhón, vườn vải đang trổ hoa […] Mựa xuõn đó đến. Những buổi chiều hửng ấm, từng đàn chim ộn từ dóy nỳi biếc đằng xa bay tới, lượn vũng trờn những bến đũ, đuổi nhau xập xố bờn những mỏi nhà toả khúi. Những ngày mưa phựn, người ta thấy trờn mẫy bói soi dài nổi lờn đõy đú ở giữa sụng, những con giang, con sếu cao gần bằng người, khụng biết từ đõu về, theo nhau lững thững bước thấp thoỏng trong bụi mưa trắng xoỏ. Cú những buổi, cả một quóng sụng phớa chõn nỳi bỗng rợp đi vỡ hàng nghỡn đụi cỏnh của những đàn sõm cầm tới tấp sà xuống, chẳng khỏc nào từng đỏm mõy bỗng rụng xuống, tan biến trong cỏc đầm bói rập rạp lau sậy. (Theo Nguyễn Đỡnh Thi) Bài tập 1: Đặt dấu chấm vào những chỗ thớch hợp trong đoạn văn sau đõy: Luyện Tập Bạn đó đến thăm động Phong Nha chưa? Chưa? Thế cũn bạn đó đến chưa? Mỡnh đến rồi. Nếu tới đú, bạn mới hiểu vỡ sao mọi người lại thớch đến thăm động như vậy? Bài tập 2: Đoạn đối thoại dưới đõy cú dấu chấm hỏi nào dựng chưa đỳng khụng? Vỡ sao? Đỳng Đỳng Sai Sai Bài tập 3: Đặt dấu câu thích hợp vào chỗ có dấu ngoặc đơn dưới đây: Chị Cốc quát lớn: - Mày nói gỡ ( ) - Lạy chị, em nói gỡ đâu ( ) Rồi Dế Choắt lủi vào ( ) - Chối hả ( ) Chối này ( ) Chối này ( ) Mỗi câu “Chối này” chị Cốc lại giáng một mỏ xuống ( ) Theo Tụ Hoài ? ! ! ! ! . . Luyện Tập Củng cố Nắm được cụng dụng và cỏch chữa một số lỗi thường gặp. BTVN: Làm bài tập cũn lại. Chuẩn bị bài sau: Ôn tập dấu câu Thank you