Bài giảng Tiết 123: văn bản : cầu long biên – chứng nhân lịch sử ( theo thúy lan – báo người hà Nội )

HỘI GIẢNG CHUYÊN ĐỀ CẤP HUYỆN Năm học: 2007 – 2008 MÔN : NGỮ VĂN Giáo viên: PHẠM NGUYÊN THIÊN KIM Đơn vị: Trường THCS Tôn Đức Thắng Kính chào quí thầy cô giáo về dự Hội giảng Chúc các em học sinh chăm ngoan học giỏi  Câu 1: Nêu điểm khác nhau cơ bản giữa truyện và kí? Câu 2: Hãy kể tên các truyện và kí đã học ? Đáp án : Câu 1: Truyện phải có nhân vật, cốt truyện, phải có hư cấu và dựa vào sự tưởng tượng, sáng tạo của nhà văn. Kí là ghi chép, tái hiện hình ảnh sự việc đời sống theo đánh giá của tác giả. Câu 2: Có chín truyện và kí : Bài học đường đời đầu tiên; Sông nước Cà Mau; Bức tranh của em gái tôi; Vượt thác;Buổi học cuối cùng; Cô Tô; Cây tre Việt Nam; Lòngyêu nước; Lao xao.   Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) 1/ Em hiểu gì về văn bản nhật dụng ? 2/ Xác định bố cục văn bản ?nội dung chính của mỗi phần ? Có 3 đoạn : Đoạn 1:” Từ đầu ... … … thủ đô Hà Nội” => Giới thiệu tổng quát về cầu Long Biên trong một thế kỉ tồn tại Đoạn 2: “ tiếp … … … vững chắc” => Biểu hiện chứng nhân lịch sử của cầu Long Biên Đoạn 3 : “phần còn lại” => Khẳng định ý nghĩa lịch sử của cầu Long Biên trong xã hội hiện đại . 3/ Trong 3 đoạn, trọng tâm chứng nhân lịch sử của cầu Long Biên được biểu hiện trong nội dung nào? Vì sao? * Vì mang nhiều tính chất hồi kí, khai triển ý chính của bài kí nêu ở cuối đoạn 1 I:Đọc hiểu chú thích * Khái niệm văn bản nhật dụng: ( chú thích * sgk/125)  Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) 4/ Hãy xác định phương thức biểu đạt của bài? * Tự sự kết hợp miêu tả và biểu cảm 5/ Em hiểu gì về nhan đề của văn bản ? * Tác giả dùng thủ pháp nhân hóa trong việc gọi tên cầu Long Biên. Tác giả xem chiếc cầu như một con người từng chứng kiến bao đổi thay của đất nước.Nó đã trở thành người đương thời của bao thế hệ, như nhân vật bất tử chịu đựng, nhìn thấy,xúc động trước bao đổi thay, bao nỗi thăng trầm của thủ đô của đất nước cùng với cả con người . 6/ Câu văn nào trong đoạn 1 đã khái quát được điều đó? “Cầu Long Biên như một nhân chứng sống động, đau thương và anh dũng của thủ đô Hà Nội.” I:Đọc hiểu chú thích * Khái niệm văn bản nhật dụng: ( chú thích * sgk/125) II: Đọc - hiểu văn bản: 1: Giới thiệu khái quát về cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử : “Cầu Long Biên như một nhân chứng sống động, đauthương và anh dũng của thủ đô Hà Nội.”  Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) 7/ Tên gọi đầu tiên của cây cầu là gì ? ý nghĩa tên gọi đó ? “Đu - me” là tên gọi toàn quyền Pháp ở Đông Dương.Tên cầu biểu thị quyền lực thống trị của thực dân Pháp ở Việt Nam. 8/ Tại sao cầu Long Biên được xem là kết quả của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ I của thực dân Pháp ở Việt Nam ? * Cây cầu phục vụ cho việc khai thác kinh tế của thực dân Pháp ở Việt Nam thuộc địa. *“Nó được xây dựng không chỉ bằng mồ hôi mà còn bằng xương máu của bao con người … … … trong quá trình làm cầu.” I:Đọc hiểu chú thích * Khái niệm văn bản nhật dụng: ( chú thích * sgk/125) II: Đọc - hiểu văn bản: 1: Giới thiệu khái quát về cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử : “Cầu Long Biên như một nhân chứng sống động, đau thương và anh dũng của thủ đô Hà Nội.” 2: Cầu Long Biên qua những chặng đường lịch sử  Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) 9/ Tại sao cầu được xem là một thành tựu quan trọng trong thời văn minh cầu sắt ?. * Nó do kiến trúc sư nổi tiếng người Pháp thiết kế * Có quy mô lớn dài 2290m, nặng 17000 tấn . I:Đọc hiểu chú thích * Khái niệm văn bản nhật dụng: ( chú thích * sgk/125) II: Đọc - hiểu văn bản: 1: Giới thiệu khái quát về cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử : “Cầu Long Biên như một nhân chứng sống động, đau thương và anh dũng của thủ đô Hà Nội.” 2: Cầu Long Biên qua những chặng đường lịch sử  Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) 10/ Biểu hiện chứng nhân thứ nhất tại chiếc cầu Long Biên này là gì ? * Cầu Long Biên–chứng nhân đau thương của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp. 11/ Năm 1945 cầu Đu- me được đổi tên là cầu Long Biên.Điều đó có ý nghĩa gì ? - Có ý nghĩa rất quan trọng, ở chỗ nó chứng tỏ ý thức chủ quyền , độc lập của nhân dân ta.( Long Biên là tên một làng bên bờ Bắc sông Hồng, nơi cầu bắc qua). Đó là cây cầu thắng lợi của Cách Mạng tháng Tám giành độc lập tự do cho Việt Nam 12/ Những dòng thơ trong đoạn tả cảnh đông vui, nhộn nhịp trên cầu Long Biên, những ấn tượng về màu xanh nơi bờ bãi sông Hồng gợi lên trong em suy nghĩ gì? * Một cuộc sống yên tĩnh trong tâm hồn người dân Việt Nam I:Đọc hiểu chú thích * Khái niệm văn bản nhật dụng: ( chú thích * sgk/125) II: Đọc - hiểu văn bản: 1: Giới thiệu khái quát về cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử : “Cầu Long Biên như một nhân chứng sống động, đau thương và anh dũng của thủ đô Hà Nội.” 2: Cầu Long Biên qua những chặng đường lịch sử Cầu Long Biên – chứng nhân đau thương của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp.  Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) 13/ Vậy thời kì này cầu Long Biên làm nhiệm vụ nhân chứng gì ? Cầu Long Biên – chứng nhân của độc lập và hòa bình . 14/ Em nhận xét gì về lời văn của đoạn này ? * Giàu hình ảnh và cảm xúc. Gợi cảm giác êm đềm, thư thái cho người đọc 15/ Những cuộc chiến tranh nào đã đi qua trên cầu Long Biên ? * Chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ . 16/ Việc nhắc lại những câu thơ của Chính Hữu gắn liền mùa đông 1946 và ngày trung đoàn thủ đô vượt cầu Long Biên đi kháng chiến đã xác nhận ý nghĩa nhân chứng nào của cầu? * Chứng nhân của cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp gian khổ mà hào hùng. I:Đọc hiểu chú thích * Khái niệm văn bản nhật dụng: ( chú thích * sgk/125) II: Đọc - hiểu văn bản: 1: Giới thiệu khái quát về cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử : “Cầu Long Biên như một nhân chứng sống động, đau thương và anh dũng của thủ đô Hà Nội.” 2: Cầu Long Biên qua những chặng đường lịch sử Cầu Long Biên – chứng nhân đau thương của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp. Cầu Long Biên – chứng nhân của độc lập và hòa bình  Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) 17/ Vai trò nhân chứng của cầu Long Biên trong cuộc kháng chiến chống đế quốc My Õ được kể lại qua sự việc nào ? * Cầu Long Biên là mục tiêu ném bom của máy bay Mỹ: đợt 1: cầu bị đánh mười lần hỏng bảy nhịp và bốn trụ lớn.Đợt 2: Cầu bị đánh bốn lần ,1000m bị hỏng, hai trụ lớn bị cắt đứt. Năm 1972 cầu bị bom la de => cây cầu vẫn sừng sững giữa mênh mông trời nước . 18/ Vậy biểu hiện nhân chứng của cầu Long Biên Trong cả giai đoạn này là gì ? * Cầu Long Biên – chứng nhân chiến tranh đau thương và anh dũng I:Đọc hiểu chú thích * Khái niệm văn bản nhật dụng: ( chú thích * sgk/125) II: Đọc - hiểu văn bản: 1: Giới thiệu khái quát về cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử : “Cầu Long Biên như một nhân chứng sống động, đau thương và anh dũng của thủ đô Hà Nội.” 2: Cầu Long Biên qua những chặng đường lịch sử a.Cầu Long Biên – chứng nhân đau thương của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp. b.Cầu Long Biên – chứng nhân của dộc lập và hòa bình C.Cầu Long Biên – chứng nhân chiến tranh đau thương và anh dũng  Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) 19/ Nghệ thuật nổi bật trong đoạn văn là gì? Tác dụng ? * Dùng nhân hóa “ Cây cầu tả tơi như ứa máu”, gắn liền miêu tả với bày tỏ cảm xúc “nước mắt ứa ra, tôi tưởng như đứt từng khúc ruột. Tất cả đã diễn tả tính chất đau thương và anh dũng của cuộc chiến tranh chống Đế quốc, đồng thời bộc lộ tình yêu của tác giả với cây cầu II: Đọc - hiểu văn bản: 1: Giới thiệu khái quát về cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử : “Cầu Long Biên như một nhân chứng sống động, đau thương và anh dũng của thủ đô Hà Nội.” 2: Cầu Long Biên qua những chặng đường lịch sử a.Cầu Long Biên – chứng nhân đau thương của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp. b.Cầu Long Biên – chứng nhân của độc lập và hòa bình c. Cầu Long Biên – chứng nhân chiến tranh đau thương và anh dũng  Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) * Thảo luận : Vì sao tác giả lại nói chuyện các chiến sĩ Trung đoàn Thủ đô rút lui khỏi Hà Nội đầu năm 1947 sau khi tả cảnh cầu Long Biên những năm tháng hòa bình ? => Vì bài văn có tính chất hồi ký nên một số chỗ được viết theo mạch cảm xúc chứ không nhất thiết phải theo trình tự việc xảy ra trước nói trước, việc sau nói sau. Và xét từ góc độ đó vẫn có thể thấy tính chất liên tục, hợp lí của những hồi ức cụ thể xuất phát từ thời điểm hiện tại II: Đọc - hiểu văn bản: 1: Giới thiệu khái quát về cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử : “Cầu Long Biên như một nhân chứng sống động, đau thương và anh dũng của thủ đô Hà Nội.” 2: Cầu Long Biên qua những chặng đường lịch sử a.Cầu Long Biên – chứng nhân đau thương của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp. b.Cầu Long Biên – chứng nhân của độc lập và hòa bình c. Cầu Long Biên – chứng nhân chiến tranh đau thương và anh dũng  Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) 20/ Trong sự nghiệp đổi mới chúng ta có thêm những cây câu mới nào bắc qua sông Hồng? * Cầu Thăng Long và cầu Chương Dương 21/ Cầu Long Biên lúc này mang ý nghĩa chứng nhân gì? * Cầu Long Biên – chứng nhân của sự đổi mới đất nước và tình yêu của mọi người đối với Việt Nam II: Đọc - hiểu văn bản: 1: Giới thiệu khái quát về cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử : “Cầu Long Biên như một nhân chứng sống động, đau thương và anh dũng của thủ đô Hà Nội.” 2: Cầu Long Biên qua những chặng đường lịch sử a.Cầu Long Biên – chứng nhân đau thương của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp. b.Cầu Long Biên – chứng nhân của độc lập và hòa bình c. Cầu Long Biên – chứng nhân chiến tranh đau thương và anh dũng d. Cầu Long Biên – chứng nhân của sự đổi mới đất nước và tình yêu của mọi người đối với Việt Nam  Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) 22/ Câu văn:“ Còn tôi cố gắng … … …Việt Nam” đã gợi cho em những suy nghĩ gì về cầu Long Biên và tác giả của bài viết ? * Cầu Long Biên là chứng nhân cho tình yêu của mọi người đối với Việt Nam. * Là nhịp cầu của hòa bình và thân thiện. * Là tình yêu bền chặt trong tâm hồn tác giả . 23/ Em cảm nhận được những điều sâu sắc nào từ văn bản ? * Cầu Long Biên là chứng nhân lịch sử đau thương và anh dũng của dân tộc Việt Nam. Là cây cầu tình yêu sâu nặng của tác giả dành cho Hà Nội và đất nước. 24/ Tác giả đã truyền tới em tình cảm nào đối với cầu Long Biên? * Yêu quý trân trọng, tự hào về cây cầu đẹp đẽ,anh hùng của đất nước ta II: Đọc - hiểu văn bản: 1: Giới thiệu khái quát về cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử : “Cầu Long Biên như một nhân chứng sống động, đau thương và anh dũng của thủ đô Hà Nội.” 2: Cầu Long Biên qua những chặng đường lịch sử a.Cầu Long Biên – chứng nhân đau thương của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp. b.Cầu Long Biên – chứng nhân của độc lập và hòa bình c. Cầu Long Biên – chứng nhân chiến tranh đau thương và anh dũng d. Cầu Long Biên – chứng nhân của sự đổi mới đất nước và tình yêu của mọi người đối với Việt Nam III: Tổng kết :  Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) 25/ Em học tập được gì về sự sáng tạo lời văn trong văn bản này? * Lời văn giàu sự kiện, giàu ý nghĩa, giàu cảm xúc II: Đọc - hiểu văn bản: 1: Giới thiệu khái quát về cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử : “Cầu Long Biên như một nhân chứng sống động, đau thương và anh dũng của thủ đô Hà Nội.” 2: Cầu Long Biên qua những chặng đường lịch sử a.Cầu Long Biên – chứng nhân đau thương của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp. b.Cầu Long Biên – chứng nhân của độc lập và hòa bình c. Cầu Long Biên – chứng nhân chiến tranh đau thương và anh dũng d. Cầu Long Biên – chứng nhân của sự đổi mới đất nước và tình yêu của mọi người đối với Việt Nam III: Tổng kết Ghi nhớ sgk/128  Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) Luyện tập Câu 1: Thế nào là một văn bản nhật dụng ? A: Là văn bản được sử dụng trong các cơ quan hành chính B: Là văn bản sử dụng trong giao tiếp hằng ngày C: Là những văn bản có nội dung gần gũi, bức thiết đối với cuộc sống trước mắt của con người và cộng đồng xã hội D: Là những văn bản có sự phối hợp của các phương thức biểu đạt như miêu tả, biểu cảm, tự sự. Câu 2: Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật gì khi viết cầu Long Biên “ đã trở thành chứng nhân lịch sử” A: So sánh B: Ẩn dụ C: Nhân hóa D: Hoán dụ C C  Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) Luyện tập Câu 3:Tác giả đã nói về sự gắn bó của cây cầu đối với các cuộc kháng chiếncủa dân tộc. Khoanh tròn chữ Đ ( đúng), hoặc S ( sai) dưới mỗi câu sau đây . A: Cầu Long Biên bắc qua sông Hồng, Hà Nội, được khởi công xây dựng vào năm 1898 và hoàn thành sau bốn năm . Đ S B: Cầu Long Biên như một nhân chứng sống động đau thương và anh dũng của thủ đô Hà Nội . Đ S C: Nó được xây dựng không chỉ bằng mồ hôi mà còn bằng xương máu của bao con người Đ S D: Chiếc cầu thân thương ngày ấy trở thành mục tiêu ném bom dữ dội nhất của không lực Hoa Kì Đ S Đ: Rồi những ngày nước lên cao, gần mấp mé thân cầu… … … , tôi cảm thấy chiếc cầu như chiếc võng đung đưa, nhưng vẫn dẻo dai vững chắc Đ S Đ S Đ Đ S  Tiết 123: Văn Bản : CẦU LONG BIÊN – CHỨNG NHÂN LỊCH SỬ ( Theo Thúy Lan – báo người Hà Nội ) Hướng dẫn tự học a. BVH: - Chứng minh cầu Long Biên là chứng nhân lịch sử . - Nêu ý nghĩa nhật dụng của văn bản b. BSH: Viết đơn - Khi nào cần viết đơn . - Nêu những trường hợp cụ thể cần viết đơn. - Điểm giống và khác nhau giữa hai mẫu đơn:Theo mẫu và không theo mẫu - Cách thức viết đơn II: Đọc - hiểu văn bản: 1: Giới thiệu khái quát về cầu Long Biên- chứng nhân lịch sử : “Cầu Long Biên như một nhân chứng sống động, đau thương và anh dũng của thủ đô Hà Nội.” 2: Cầu Long Biên qua những chặng đường lịch sử a.Cầu Long Biên – chứng nhân đau thương của cuộc khai thác thuộc địa lần thứ nhất của thực dân Pháp. b.Cầu Long Biên – chứng nhân của độc lập và hòa bình c. Cầu Long Biên – chứng nhân chiến tranh đau thương và anh dũng d. Cầu Long Biên – chứng nhân của sự đổi mới đất nước và tình yêu của mọi người đối với Việt Nam III: Tổng kết Ghi nhớ sgk/128