Bài giảng Tiết 121: cách làm bài nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)

- Thế nào là nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích)? - Trong các đề bài sau, đề bài nào là nghị luận về tác phẩm truyện( hoặc đoạn trích)? A. Suy nghĩ về đạo lý của dân tộc: “ Uống nước nhớ nguồn”. B. Đất nước ta có nhiều tấm gương vượt khó học giỏi.Em hãy trình bày một số tấm gương đó và nêu suy nghĩ của mình. C. Phân tích truyện ngắn “ Chiếc lược ngà” của Nguyễn Quang Sáng. D. Cảm nhận của em về tình bà cháu trong bài thơ “ Bếp lửa” của Bằng Việt. C. - ThÕ nµo lµ nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn vµ ®o¹n trÝch? NghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch lµ tr×nh bµy nh÷ng nhËn xÐt ®¸nh gi¸ cña m×nh vÒ nh©n vËt, sù kiÖn, chñ ®Ò hay nghÖ thuËt cña mét t¸c phÈm cô thÓ. tiÕt 121: C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c pHÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) I. Bµi häc: 1/- §Ò bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn vµ ®o¹n trÝch. §Ò 1: Suy nghÜ vÒ th©n phËn ng­êi phô n÷ trong x· héi cò qua nh©n vËt Vò N­¬ng ë chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng cña NguyÔn D÷. §Ò 2: Ph©n tÝch diÔn biÕn cèt truyÖn trong truyÖn ng¾n Lµng cña Kim L©n. §Ò 3: Suy nghÜ vÒ th©n phËn Thuý KiÒu trong ®o¹n trich M· Gi¸m Sinh mua KiÒu cña NguyÔn Du. §Ò 4: Suy nghÜ vÒ ®êi sèng t×nh c¶m gia ®×nh trong chiÕn tranh qua truyÖn ng¾n ChiÕc l­îc ngµ cña NguyÔn Quang S¸ng. C¸c ®Ò bµi trªn ®· nªu vÊn ®Ò nµo vÒ t¸c phÈm truyÖn? tiÕt 121 C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c pHÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) I. Bµi häc: 1) §Ò bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn vµ ®o¹n trÝch. §Ò 1: Suy nghÜ vÒ th©n phËn ng­êi phô n÷ trong x· héi cò qua nh©n vËt Vò N­¬ng ë chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng cña NguyÔn D÷. §Ò 2: Ph©n tÝch diÔn biÕn cèt truyÖn trong truyÖn ng¾n Lµng cña Kim L©n. §Ò 3: Suy nghÜ vÒ th©n phËn Thuý KiÒu trong ®o¹n trich M· Gi¸m Sinh mua KiÒu cña NguyÔn Du. §Ò 4: Suy nghÜ vÒ ®êi sèng t×nh c¶m gia ®×nh trong chiÕn tranh qua truyÖn ng¾n ChiÕc l­îc ngµ cña NguyÔn Quang S¸ng. C¸c tõ Suy nghÜ, Ph©n tÝch ®ßi hái ph¶i lµm kh¸c nhau nh­ thÕ nµo? Suy nghÜ: xuÊt ph¸t tõ sù c¶m thô, hiÓu cña m×nh ®Ó nhËn xÐt, ®¸nh gi¸ t¸c phÈm. - Ph©n tÝch: XuÊt ph¸t tõ cèt truyÖn nh©n vËt ®Ó lËp luËn vµ sau ®ã nhËn xÐt ®¸nh gi¸ t¸c phÈm. tiÕt 121: C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c pHÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) I. Bµi häc: 1) §Ò bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn vµ ®o¹n trÝch. §Ò 1: Suy nghÜ vÒ th©n phËn ng­êi phô n÷ trong x· héi cò qua nh©n vËt Vò N­¬ng ë chuyÖn ng­êi con g¸i Nam X­¬ng cña NguyÔn D÷. §Ò 2: Ph©n tÝch diÔn biÕn cèt truyÖn trong truyÖn ng¾n Lµng cña Kim L©n. §Ò 3: Suy nghÜ vÒ th©n phËn Thuý KiÒu trong ®o¹n trich M· Gi¸m Sinh mua KiÒu cña NguyÔn Du. §Ò 4: Suy nghÜ vÒ ®êi sèng t×nh c¶m gia ®×nh trong chiÕn tranh qua truyÖn ng¾n ChiÕc l­îc ngµ cña NguyÔn Quang S¸ng. VËy đề văn nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn lµ bµn vÒ vÊn ®Ò g×? Đề văn nghị luận có thể yêu cầu bµn vÒ chñ ®Ò, nh©n vËt cèt truyÖn, nghÖ thuËt cña truyÖn. tiÕt 121: C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c pHÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) I. Bµi häc: 1) §Ò bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn vµ ®o¹n trÝch. Đề văn nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch cã thÓ bµn vÒ chñ ®Ò, nh©n vËt cèt truyÖn, nghÖ thuËt cña truyÖn. 2) C¸c b­íc lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch. a) §Ò bµi: Suy nghÜ vÒ nh©n vËt «ng Hai trong truyÖn ng¾n lµng cña Kim L©n. *) T×m hiÓu ®Ò, t×m ý. *) T×m hiÓu ®Ò: §Ò thuéc lo¹i nghÞ luËn vÒ vÊn ®Ò g×? Yªu cÇu nghÞ luËn? §Ó lµm ®­îc ®Ò bµi nµy ph¶i dùa vµo ®©u? *) B­íc 1:T×m hiÓu ®Ò, t×m ý. ThÓ lo¹i: NghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn. §èi t­îng: Suy nghÜ vÒ nh©n vËt «ng Hai. - Néi dung: TruyÖn ng¾n Lµng cña Kim L©n. *) T×m ý: tiÕt 121: C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c pHÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) I. Bµi häc: 1) §Ò bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn vµ ®o¹n trÝch. Đề văn nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch cã thÓ bµn vÒ chñ ®Ò, nh©n vËt cèt truyÖn, nghÖ thuËt cña truyÖn. 2) C¸c b­íc lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch. a) §Ò bµi: Suy nghÜ vÒ nh©n vËt «ng Hai trong truyÖn ng¾n lµng cña Kim L©n. *) T×m hiÓu ®Ò, t×m ý. *) T×m hiÓu ®Ò: *B­íc 1:T×m hiÓu ®Ò, t×m ý. ThÓ lo¹i: NghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn. §èi t­îng: Suy nghÜ vÒ nh©n vËt «ng Hai. - Néi dung: TruyÖn ng¾n Lµng cña Kim L©n. *) T×m ý: C¸i g× lµ nÐt næi bËt nhÊt ë nh©n vËt «ng Hai? T×nh yªu lµng, yªu n­íc béc lé trong t×nh huèng nµo? T×nh yªu Êy cã ®Æc ®iÓm g× ë hoµn c¶nh cô thÓ? -ThÓ lo¹i: NghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn. - §èi t­îng: Suy nghÜ vÒ nh©n vËt «ng Hai. - Néi dung: TruyÖn ng¾n Lµng cña Kim L©n. tiÕt 121: C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c pHÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) I. Bµi häc: 1) §Ò bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn vµ ®o¹n trÝch. Bàn về: chñ ®Ò,nh©n vËt,cèt truyÖn, nghÖ thuËt 2) C¸c b­íc lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch. a) §Ò bµi: Suy nghÜ vÒ nh©n vËt «ng Hai trong truyÖn ng¾n lµng cña Kim L©n. *B­íc1: T×m hiÓu ®Ò, t×m ý. * T×m hiÓu ®Ò: * B­íc 1:T×m hiÓu ®Ò, t×m ý. *T×m ý: + T×nh yªu lµng hßa quyÖn víi t×nh yªu n­íc cña nh©n vËt «ng Hai. + T×nh huèng: - T×nh cê «ng Hai nghe tin lµng chî DÇu cña «ng trë thµnh lµng ViÖt gian theo T©y. NiÒm vui cña «ng Hai nghe tin Lµng ®­îc c¶i chÝnh. T×nh yªu lµng, yªu n­íc cña «ng Hai cµng chøng tá cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p lµ cuéc kh¸ng chiÕn toµn d©n, toµn diÖn. - T×m nh÷ng chi tiÕt: Cö chØ, hµnh ®éng, lêi nãi cña «ng Hai chøng tá lßng yªu lµng, yªu n­íc. *B­íc 2: LËp dµn ý: tiÕt 121: C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c pHÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) I. Bµi häc: 1) §Ò bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn vµ ®o¹n trÝch. 2) C¸c b­íc lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch. a) §Ò bµi: Suy nghÜ vÒ nh©n vËt «ng Hai trong truyÖn ng¾n lµng cña Kim L©n. *B­íc 1:T×m hiÓu ®Ò, t×m ý. * B­íc 2: LËp dµn ý: * B­íc 2: LËp dµn ý: a) Më bµi: Giíi thiÖu t¸c phÈm nªu ý kiÕn ®¸nh gi¸. b) Th©n bµi: Nªu luËn ®iÓm chÝnh vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt. c) KÕt bµi: NhËn ®Þnh, ®¸nh gi¸ chung vÒ t¸c phÈm VËy nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch cã bè côc nh­ thÕ nµo? Néi dung chÝnh cña tõng phÇn? Bè côc: 3 phÇn tiÕt 121: C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c pHÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) I. Bµi häc: 2) C¸c b­íc lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch. B­íc 1:T×m hiÓu ®Ò, t×m ý. B­íc 2: LËp dµn ý: (3 phÇn) * Më bµi:-Giíi thiÖu t¸c phÈm -Nªu ý kiÕn ®¸nh gi¸. *Th©n bµi: -Nªu c¸c luËn ®iÓm chÝnh vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm -Ph©n tÝch chøng minh b»ng c¸c luËn cø tiªu biÓu vµ x¸c thùc. *KÕt bµi: Nªu nhËn ®Þnh ®¸nh gi¸ chung Ghi nhí 2: Bè côc: 3 phÇn Bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn gåm 3 phÇn: + Më bµi: Giíi thiÖu t¸c phÈm ( tuú theo yªu cÇu cô thÓ cña ®Ò bµi) vµ nªu ý kiÕn ®¸nh gi¸ s¬ bé cña m×nh. + Th©n bµi: Nªu c¸c luËn ®iÓm chÝnh vÒ néi dung vµ nghÖ thuËt cña t¸c phÈm; cã ph©n tÝch chøng minh b»ng c¸c luËn cø tiªu biÓu vµ x¸c thùc. + KÕt bµi: Nªu nhËn ®Þnh ®¸nh gi¸ chung cña m×nh vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch. tiÕt 121: C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c pHÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) I. Bµi häc: 2) C¸c b­íc lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch. B­íc 1:T×m hiÓu ®Ò, t×m ý. B­íc 2: LËp dµn ý: B­íc 3: ViÕt bµi: Më bµi: + §i tõ kh¸i qu¸t ®Õn cô thÓ. + Nªu trùc tiÕp suy nghÜ cña ng­êi viÕt. *) B­íc 3: ViÕt bµi: Theo em cã nh÷ng c¸ch nµo khi lµm phÇn më bµi? + §i tõ kh¸i qu¸t ®Õn cô thÓ. + Nªu trùc tiÕp suy nghÜ cña ng­êi viÕt. Khi viÕt phÇn më bµi cÇn chó ý ®iÒu g×? Chó ý: - Giíi thiÖu ng¾n gän t¸c gi¶, t¸c phÈm, xuÊt xø. Nªu ®­îc vÊn ®Ò m×nh sÏ ph©n tÝch. - Nªu c¶m nhËn cña b¶n th©n. b) Th©n bµi: tiÕt 121: C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c pHÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) I. Bµi häc: 2) C¸c b­íc lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch. * B­íc 1:T×m hiÓu ®Ò, t×m ý. *B­íc 2: LËp dµn ý: * B­íc 3: ViÕt bµi: a Më bµi: *) B­íc 3: ViÕt bµi: b Th©n bµi: Khi triÓn khai ®o¹n v¨n th× luËn ®iÓm th­êng ®øng ë vÞ trÝ nµo? Khi viết phần thân bài cần trình bày bao nhiêu đoạn văn ?Có những cách trình bày đoạn văn nào? + DiÔn dÞch ( suy diÔn) + T­¬ng ph¶n, ®èi lËp. + T­¬ng ®ång. + Quy nạp LuËn ®iÓm ®Çu ®o¹n  diÔn dÞch. cu«Ý ®o¹n  quy n¹p. tiÕt 121: C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c pHÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) I. Bµi häc: 2) C¸c b­íc lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch. * B­íc 1:T×m hiÓu ®Ò, t×m ý. * B­íc 2: LËp dµn ý: * B­íc 3: ViÕt bµi: a) Më bµi: *) B­íc 3: ViÕt bµi: b) Th©n bµi: Trong qóa tr×nh triÓn khai luËn ®iÓm, luËn cø ng­êi viÕt cÇn chó ý ®iÒu g×? Yªu cÇu gi÷a c¸c ®o¹n trong phÇn th©n bµi víi nhau vµ víi phÇn më bµi lµ g×? Th©n bµi ph¶i cã sù liªn kÕt víi më bµi, c¸c ®o¹n cã sù liªn kÕt m¹ch l¹c, tù nhiªn. *) L­u ý: Trong qóa tr×nh triÓn khai c¸c luËn ®iÓm, luËn cø, cÇn thÓ hiÖn sù c¶m thô vµ ý kiÕn riªng cña ng­êi viÕt vÒ t¸c phÈm. - Chó ý c¸ch lËp luËn, dÉn chøng, lÝ lÏ, liªn kÕt, tõ ng÷ chuyÓn tiÕp gi÷a c¸c phÇn, c¸c ®o¹n. - Có từ liên kết với mở bài - C¸c ®o¹n cã sù liªn kÕt + DiÔn dÞch ( suy diÔn) + T­¬ng ph¶n, ®èi lËp. + T­¬ng ®ång. + Quy nạp LuËn ®iÓm ®Çu ®o¹n  diÔn dÞch. cu«Ý ®o¹n  quy n¹p. LuËn ®iÓm tiÕt 121: C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c pHÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) I. Bµi häc: 2) C¸c b­íc lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch. *) B­íc1:T×m hiÓu ®Ò, t×m ý. *) B­íc 2: LËp dµn ý: *) B­íc 3: ViÕt bµi: a) Më bµi: *) B­íc 3: ViÕt bµi: b) Th©n bµi: c) KÕt bµi: *)KÕt bµi: Liªn kÕt víi phÇn th©n bµi H« øng víi më bµi. *) B­íc 4: §äc l¹i bµi vµ söa ch÷a. Tõ viÖc t×m hiÓu trªn em rót ra c¸ch lµm bµi nghÞ luËn t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch? Khi viết phần kết bài em cần chú ý điều gì? - Liªn kÕt víi phÇn th©n bµi - H« øng víi më bµi. *Ghi nhớ: (sgk-68) tiÕt 121: C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c pHÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch) I. Bµi häc: 1) §Ò bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn vµ ®o¹n trÝch. 2) C¸c b­íc lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c phÈm truyÖn hoÆc ®o¹n trÝch. *) B­íc 1:T×m hiÓu ®Ò, t×m ý. *) B­íc 2: LËp dµn ý: *) B­íc 3: ViÕt bµi: a) Më bµi: II. LUYỆN TẬP: b) Th©n bµi: c) KÕt bµi: *) B­íc 4: §äc l¹i bµi vµ söa ch÷a. II. Luyện tập: Bài tập : Một bạn dự định viết hai đoạn văn phân tích nhân vật ông Hai với hai luận điểm sau: LĐ 1: Ông Hai nhớ Làng. LĐ 2: Ông luôn theo dõi tin tức kháng chiến. Hãy giúp bạn viết những câu mở đoạn sao cho chúng có sự liên kết với nhau chặt chẽ. * Gợi ý: - Câu mở đầu đoạn 1: + Trước hết, tình yêu làng của ông được bộc lộ trong nỗi nhớ quê. + Phải tản cư đi kháng chiến, ông Hai đau đáu nỗi nhớ quê. Câu mở đầu đoạn 2: + Càng nhớ làng bao nhiêu, ông càng háo hức ngóng chờ tin thắng trận bấy nhiêu. + Dù không được trực tiếp ở lại quê hương tham gia đấu tranh nhưng ông luôn theo dõi tin tức kháng chiến. Bài cũ : - Xem lại lý thuyết và các bài tập . - Nắm nội dung Ghi nhớ SGK/68 . Bài mới : Tiết 122 : Luyện tập cách làm bài văn nghị luận về tác phẩm truyện (hoặc đoạn trích): + Mục I : Chuẩn bị ở nhà : SGK / Tr.68 + Mục II: Dựa vào các câu hỏi gợi ý SGK/Tr.69 để xây dựng dàn ý . tiÕt 121: C¸ch lµm bµi nghÞ luËn vÒ t¸c pHÈm truyÖn (hoÆc ®o¹n trÝch)