Bài giảng Tiết 116: Mùa xuân nho nhỏ (Thanh Hải)

1. Tác giả : - Tên : Phạm Bá Ngoãn (1930-1980), là người con xứ Huế. - Là một trong những nhà thơ tiêu biểu của văn học cách mạng Việt Nam. I. Đọc - tìm hiểu chung: Tiết 116 Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải - 1. Tác giả : - Tên : Phạm Bá Ngoãn (1930-1980), là người con xứ Huế. - Là một trong những nhà thơ tiêu biểu của văn học cách mạng Việt Nam. I. Đọc - tìm hiểu chú thích : Tiết 116 Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải - - Phong cách thơ: chân thành, đôn hậu, đằm thắm. Sáng tác tháng 11 năm 1980 a. Hoàn cảnh: 2. Tác phẩm: C. Đất nước đã hoà bình song nền kinh tế chưa thoát khỏi bao cấp, còn nghèo nàn, lạc hậu A. Khi đất nước xảy ra cuộc chiến tranh biên giới phía Bắc và Tây Nam B. Đất nước có nhiều khó khăn: chiến tranh biên giới, nền kinh tế chưa thoát khỏi bao cấp và được viết khi nhà thơ đang nằm trên giường bệnh B. Đất nước có nhiều khó khăn: chiến tranh biên giới, nền kinh tế chưa thoát khỏi bao cấp và được viết khi nhà thơ đang nằm trên giường bệnh 2. Tác phẩm: Sáng tác tháng 11 năm 1980 a. Hoàn cảnh: Nhà thơ đang nằm trên giường bệnh Đất nước còn nhiều khó khăn “... Tôi luôn có cái ám ảnh của một người đau bệnh hiểm nghèo, rằng không biết mình sẽ nằm xuống vào lúc nào, nằm xuống để rồi không dậy được nữa. Lúc đó để lại bao nhiêu chuyện dở dang, trong đó có những tác phẩm... Khi có điều kiện, người cảm thấy thoải mái đôi chút là tôi liền ngồi vào bàn. Tôi tự nhủ: Phải sống những ngày tháng cuối có ích để khi mất đi mình vẫn có thể làm việc đến giờ chót. ” b. Bố cục và mạch cảm xúc: Mùa xuân nho nhỏ - Thanh Hải - Mọc giữa dòng sông xanh Một bông hoa tím biếc ơi, con chim chiền chiện. Hót chi mà vang trời Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng. Mùa xuân người cầm súng Lộc giắt đầy bên lưng Mùa xuân người ra đồng Lộc trải dài nương mạ Tất cả như hối hả Tất cả như xôn xao... Đất nước bốn ngàn năm Vất vả và gian lao Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước. Ta làm con chim hót Ta làm một cành hoa Ta nhập vào hoà ca Một nốt trầm xao xuyến. Một mùa xuân nho nhỏ Lặng lẽ dâng cho đời Dù là tuổi hai mươi Dù là khi tóc bạc. Mùa xuân - ta xin hát Câu Nam ai, Nam bình Nước non ngàn dặm mình Nước non ngàn dặm tình Nhịp phách tiền đất Huế. Mạch cảm xúc : Cảm xúc trước vẻ đẹp và sức sống của mùa xuân thiên nhiên xứ Huế II. Đọc –hiểu văn bản: 1. Cảm xúc trước mùa xuân thiên nhiên xứ Huế : Hình ảnh : dòng sông, bông hoa Mầu sắc : xanh, tím Âm thanh : tiếng chim chiền chiện Mọc giữa dòng sông xanh Một bông hoa tím biếc ơi con chim chiền chiện Hót chi mà vang trời Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng. Bức tranh xuân Mọc Mọc Mọc Mọc giữa dòng sông xanh Một bông hoa tím biếc Một bông hoa tím biếc Mọc giữa dòng sông xanh Mọc Mọc Mọc ơi con chim chiền chiện Hót chi mà vang trời Từng giọt long lanh rơi Tôi đưa tay tôi hứng. : Giọt âm thanh của tiếng chim. Nhà thơ không chỉ nghe thấy âm thanh mà còn có cảm giác như nhìn thấy âm thanh ấy kết thành giọt và đặc biệt còn tiếp xúc “hứng” được. => Tâm trạng say sưa, ngây ngất, nâng niu, trân trọng của tác giả trước cảnh đất trời vào xuân. ơi Hót chi hứng Nghệ thuật chuyển đổi cảm giác: 2. Cảm xúc trước mùa xuân đất nước : người cầm súng người ra đồng Hai lớp người gian nan vất vả tiêu biểu cho hai nhiệm vụ bảo vệ và xây dựng đất nước. Người lính ra trận như mang theo sức sống của mùa xuân vào trận đánh Người nông dân ra đồng như gieo mùa xuân trên cánh đồng Mang cả mùa xuân, sức xuân ra trận, ra đồng để tạo nên mùa xuân cho đất nước với một khí thế khẩn trương, náo nhiệt. Lộc Đất nước bốn ngàn năm Vất vả và gian lao Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước Hình ảnh so sánh, nhân hoá độc đáo, giàu ý nghĩa: Đất nước bốn ngàn năm Vất vả và gian lao Đất nước như vì sao Cứ đi lên phía trước Sức sống bền bỉ, mãnh liệt. - Niềm tự hào, tin tưởng của tác giả vào đất nước. Ta làm con chim hót Ta làm một cành hoa Ta nhập vào hoà ca Một nốt trầm xao xuyến. Một mùa xuân nho nhỏ Lặng lẽ dâng cho đời Dù là tuổi hai mươi Dù là khi tóc bạc. cành hoa  Lấy cái đẹp của thiên nhiên để thể hiện nguyện ước con chim hót 3. Ước nguyện trước mùa xuân : con chim hót một nốt trầm xao xuyến một cành hoa Ước nguyện khiêm nhường mà tha thiết được cống hiến một phần nhỏ bé cho cuộc đời để góp phần làm đẹp cho đời. Ta làm 4. Khúc hát ngợi ca quê hương đất nước Điệu hò nổi tiếng của xứ Huế Bộ phận cấu thành nền văn hoá dân tộc Khoanh tròn vào chữ cái đầu dòng nêu nhận xét đúng nhất về hình ảnh thơ trong bài? A Hình ảnh thơ giản dị, gợi cảm giàu sức biểu trưng. B. Hình ảnh thơ bất ngờ, thú vị. C. Hình ảnh thơ giàu chất triết lí. Khoanh tròn vào chữ cái đầu dòng nêu nhận xét đúng nhất về chủ đề của bài thơ. A. Lời tâm nguyện chân thành trước lúc đi xa. B. Mong ước được hoá thân làm đẹp cuộc đời. C. Cảm xúc về mùa xuân thiên nhiên, đất nước. D. Ước nguyện sống có ích, được cống hiến cho đời. Nghệ thuật: Thể thơ năm chữ, nhịp thơ linh hoạt. Hình ảnh giản dị, giàu ý nghĩa biểu trưng. Giọng thơ trầm lắng thiết tha. 2. Nội dung: Bài thơ là tiếng lòng tha thiết thể hiện tình cảm yêu mến, gắn bó với đất nước, cuộc đời, là ước nguyện chân thành được cống hiến cho đất nước và góp một mùa xuân nho nhỏ của mình vào mùa xuân lớn của dân tộc. Trong những tác phẩm được học, có những tác phẩm nào, nhân vật nào đã thể hiện quan niệm sống mà nhà thơ Thanh Hải gửi gắm qua bài thơ Sau khi học xong bài thơ, em có những cảm nghĩ gì hoặc có những liên hệ như thế nào về bản thân trước quan niệm sống của tác giả? Về nhà  Học thuộc bài thơ, nắm được nội dung và nghệ thuật của bài.  Viết đoạn văn bình một khổ thơ em thích nhất.  Soạn bài: Viếng lăng Bác