Bài giảng tiết 114: Liệt kê

* Giáo viên: Phạm Xuân Yến Trường THCS Sào Nam Thành phố Đà Nẵng * Kiểm tra bài cũ : 1/ Thế nào là dùng cụm chủ vị để mở rộng câu? 2/ Hãy gộp cặp câu sau thành một câu, có cụm chủ vị làm thành phần câu, cho biết thành phần gì? - Bạn Giáp kể chuyện này với tôi. Đây là một câu chuyện rất xúc động * Đáp án Khi nói hoặc viết có thể dùng những cụm từ có hình thức giống câu đơn bình thường gọi là cụm chủ vị làm thành phần câu hoặc của cụm từ để mở rộng câu Câu chuyện mà bạn Giáp kể với tôi rất xúc động. Cụm chủ vị bạn Giáp kể với tôi là cụm chủ vị làm thành phần câu. * 1/ Trường hợp nào dùng cụm chủ vị để mở rộng câu? 2/ Hãy gộp cặp câu sau đây thành một câu có cụm chủ vị làm thành phần câu, cho biết thành phần gì? - Bính học rất giỏi. Đó là niềm vui của gia đình Bính, thầy cô và bạn bè. * Đáp án 1/ Các thành phần câu như chủ ngữ, vị ngữ và các phụ ngữ trong cụm danh từ, cụm động từ, cụm tính từ đều có thể được cấu tạo bằng cụm chủ vị. 2. Bính học rất giỏi là niềm vui của gia đình Bính, thầy cô và bạn bè. CCV: Bính học rất giỏi làm chủ ngữ. * Tiết 114 * Em nhận xét gi về cấu tạo các bộ phận câu in đậm Bên cạnh ngài mé tay trái, bát yến hấp đường phèn, để trong khay khảm, khói bay nghi ngút; tráp đồi mồi để mở, trong ngăn bạc đầy những trầu vàng, cau bạc, rễ tía, hai bên nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm , ngoáy tai, ví thuốc, quản bút tăm bông, trông mà thích mắt(...) Ngoài kia, tuy mưa gió ầm ầm, dân phu rối rít, nhưng trong này xem chừng tĩnh mịch nghiêm trang lắm. * Đáp án Bát yến hấp đường phèn, trong khay khảm. Tráp đồi mồi để mở, trong ngăn bạc. Trầu vàng, cau bạc, rễ tía,... Nào ống thuốc bạc, nào đồng hồ vàng, nào dao chuôi ngà, nào ống vôi chạm. Có kết cấu tương tự nhau. * Tác giả nêu ra hàng loạt sự việc,sự vật tương tự bằng những kết cấu tương tự có ý nghĩa, tác dụng như thế nào? Việc trình bày hàng loạt sự việc, sự vật như thế, cũng miêu tả đồ vật xa xỉ, đắt tiền, có tác dụng làm nổi bật sự xa hoa của viên quan đối lập với tình cảnh của dân phu đang lam lũ ngoài mưa gió. * Thế nào là phép liệt kê ? Liệt kê là cách sắp xếp nối tiếp hàng loạt từ hay cụm từ cùng loại để diễn tả được đầy đủ hơn sâu sắc hơn những khía cạnh khác nhau của thực tế hay của tư tưởng, tình cảm. * Tìm phép liệt kê và chỉ ra tác dụng? " Bởi vì không lúc nào là lúc không có máy bay sục tìm, hễ chúng nhìn thấy một dấu vết nào dù chứng tỏ có con nguời đang sống, dù là một cái thìa gò bằng vỏ na pan sáng chói hoặc một tí đất rơi vãi, một luống khoai đang đào dở. Chúng không tiếc gì bom, ít ra cũng là vài trận pháo cối. Đất đỏ tơi vụn ra, càng tơi vụn hơn, càng tro bụi hơn, càng hoang tàn hơn. ( Chu Cẩm Phong) * Em hãy chỉ ra phép liệt kê – nêu ý nghĩa Phép liệt kê đã tô đậm tính chất bề bộn của hiện thực là tính chất ác liệt của cuộc chiến tranh. * các kiểu liệt kê Em hãy chỉ ra từ ngữ nào sử dụng phép liệt kê? Nhận xét và cấu tạo. a) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem cả tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải để giữ vững quyền tự do, độc lập. b) Toàn thể dân tộc Việt Nam quyết đem cả tinh thần và lực lượng, tính mạng và của cải để giữ vững quyền tự do và độc lập. * Đáp án 1(a)Tinh thần, lực lượng, tính mạng, của cải. 1(b)Tinh thần vả lực luợng, tính mạng và của cải. Trong câu a: Các từ sắp xếp nối tiếp không theo cặp. Trong câu b: Các từ sắp xếp nối tiếp theo cặp có quan hệ từ "và". * Thử đảo thứ tự các bộ phận trong phép liệt kê sau và rút ra kết luận gì? a. Tre, nứa, trúc, mai, vầu mấy chục loại khác nhau, nhưng cùng một mầm non măng mọc thẳng. b.Tiếng Việt của chúng ta phản ảnh sự hình thành và trưởng thành của xã hội Việt Nam, của tập thể nhỏ là gia đình, họ hàng, làng xóm và của tập thể lớn là dân tộc, quốc gia. * Đáp án 2 a: đảo ngược vì ý trình bày không tăng tiến. 2 b: không đảo ngược được vì phép liệt kê được trình bày tăng tiến. * Khi liệt kê về nguời ta cần chú trọng đến tôn ti, tuổi tác, thân sơ, nội ngoại... * Sơ đồ các kiểu liệt kê LIỆT KÊ XÉT THEO CẤU TẠO XÉT THEO Ý NGHĨA LIỆT KÊ TỪNG CẶP LIỆT KÊ KHÔNG CÙNG CẶP LIỆT KÊ TĂNG TIẾN LIỆT KÊ KHÔNG TĂNG TIẾN * Trắc nghiệmCâu văn sử dụng phép liệt kê kiểu gì?Chao ôi ! Dì Hảo khóc. Dì khóc nức nở, khóc nấc lên, khóc như nguời ta thổ? A. Theo từng cặp B. Không theo từng cặp C. Tăng tiến D. Không tăng tiến c 2/ Thể điệu đờn ca Huế có sôi nổi, tươi vui, có buồn cảm, bâng khuâng, có tiếc thương ai oán. A. Liệt kê không tăng tiến. B. Liệt kê không theo từng cặp. C. Liệt kê tăng tiến. D. Liệt kê không theo từng cặp. * Tác dụng của liệt kê Sử dụng phép liệt kê đúng chỗ và đúng lúc sẽ gây được sâu sắc cho người đọc, người nghe. * Bài tập 2a :Tìm phép liệt kê trong đoạn trích sau: Và đó cũng là lần đầu tiên trong đời mình, hai con mắt của ông Va-ren được thấy hiển hiện cõi huyền diệu của một thành phố Đông Dưong: dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xưỡng lủng lẳng duới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải buớc qua, tay phe phẩy cỏi quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Thật là lộn xộn! thật là nhốn nháo! III. Luyện tập * Đáp án Những cu li xe kéo xe tay phóng cật lực, đôi bàn chân trần giẫm lạch bạch trên mặt đường nóng bỏng; những quả dưa hấu bổ phanh đỏ lòm lòm; những xâu lạp xưỡng lủng lẳng duới mái hiên các hiệu cơm; cái rốn một chú khách trưng ra giữa trời; một viên quan uể oải buớc qua, tay phe phẩy cỏi quạt, ngực đeo tấm Bắc Đẩu bội tinh hình chữ thập. Dưới lòng đường, trên vỉa hè, trong cửa tiệm. * 2b: Tìm phép liệt kê trong câu thơ Tỉnh lại em ơi, qua rồi cơn ác mộng. Em đã sống lại rồi, em đã sống. Điện giật, dùi đâm, dao cắt, lửa nung. Không giết được em, nguời con gái anh hùng. ( Tố Hữu) * Bài tập 3: Hãy đặt câu có sử dụng phép liệt kê để: a) Tả một số hoạt động trên sân trường em trong giờ ra chơi. b) Trình bày nội dung truyện ngắn Những trò lố hay là Va-ren và Phan Bội Châu. c) Nói lên những cảm xúc của em về hình tượng nhà cách mạng Phan Bội Châu trong truyện ngắn Va-ren và Phan Bội Châu. * Bài tập hình ảnh: Dựa vào hình ảnh, em hãy viết câu sử dụng phép liệt kê. * Dựa vào hình ảnh, em hãy viết câu sử dụng phép liệt kê. * Về nhà  Học thuộc phần ghi nhớ. Làm hết bài tập trong sách giáo khoa. Viết một đoạn văn vận dụng phép liệt kê. Chuẩn bị bài mới. * * * *