Bài giảng Tiếng việt tiết 55: Điệp ngữ

Tiết 55 Chào mừng các thầy cô về dự Đ Đây là đơn vị trực tiếp tạo nên văn bản, bắt đầu từ chỗ chữ viết hoa lùi đầu dòng, kết thúc bằng dấu chấm xuống dòng . O ạ N V Ă N I Ê U T ả M Tên của một phương thức biểu đạt nhằm làm nổi bật đặc điểm của đối tượng Ê N K ế T I Là yếu tố đảm bảo cho các đoạn văn hoặc câu văn gắn bó với nhau L P H ó T ừ á H Chỉ một từ loại đi kèm với động từ, tính từ bổ sung ý nghĩa cho hai loại từ này Chỉ tên một loại từ có nguồn gốc từ Trung Quốc được du nhập vào Việt Nam ệ V I n T N ồ G N G H ĩ Là từ chỉ những từ giống nhau hay gần nhau về nghĩa A Đ G N ữ N à H T H Chỉ một cụm từ cố định mang một ý nghĩa hoàn chỉnh Đ I n P ệ G ữ a) Gậy tre , chông tre chống lại sắt thép quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín! Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre anh hùng lao động ! Tre anh hùng chiến đấu! (Thép Mới . Cây tre Việt Nam ) Thứ năm ngày 07 tháng 12 năm 2006 Tiết 55 : Điệp ngữ a) Gậy tre , chông tre chống lại sắt thép quân thù. Tre xung phong vào xe tăng, đại bác. Tre giữ làng, giữ nước, giữ mái nhà tranh, giữ đồng lúa chín! Tre hi sinh để bảo vệ con người. Tre anh hùng lao động ! Tre anh hùng chiến đấu! (Thép Mới . Cây tre Việt Nam ) - Gây ấn tượng mạnh về hình tượng cây tre giống như con người Việt Nam. ? Đọc và tìm hiểu các ví dụ sau: Dùng đi dùng lại một từ ngữ tạo nên ấn tượng sâu sắc về sự diễn đạt . I . Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ. b) Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác ổ trứng hồng tuổi thơ. (Xuân Quỳnh. Tiếng gà trưa ) b) Cháu chiến đấu hôm nay Vì lòng yêu tổ quốc Vì xóm làng thân thuộc Bà ơi, cũng vì bà Vì tiếng gà cục tác ổ trứng hồng tuổi thơ. (Xuân Quỳnh. Tiếng gà trưa ) - Nhấn mạnh vào quyết tâm chiến đấu chống kẻ thù vì những mục đích cao đẹp nhưng cũng rất bình dị của người cháu- người lính trẻ. ? Điệp ngữ là gì ? Diễn đạt bằng phép điệp ngữ có tác dụng gì ? Ghi nhớ: Khi nói hoặc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ ; từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ . I . Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ . Bài tập : Tìm hiểu điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ trong các trường hợp sau. - Điệp từ “lồng” - điệp cách quãng – tạo hình ảnh nổi bật về bức tranh cảnh khuya sinh động hoà hợp. - Điệp ngữ “chưa ngủ” - điệp chuyển tiếp – nhấn mạnh, tạo bản lề khép mở hai thế giới tâm trạng Hồ Chí Minh. a) Tiếng suối trong như tiếng hát xa, Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa. Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ, Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà. ( Hồ Chí Minh ) b) Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa Thương em, thương em, thương em biết mấy. ( Phạm Tiến Duật ) c) Hô Chí Minh muôn năm ! Hô Chí Minh muôn năm ! Hô Chí Minh muôn năm ! Phút giây thiêng Anh gọi Bác ba lần. (Tố Hữu) d) Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu Ngàn dâu xanh ngắt một màu Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?.. ( Đoàn Thị Điểm ) Thứ năm ngày 07 tháng 12 năm 2006 Tiết 55 : Điệp ngữ a) Tiếng suối trong như tiếng hát xa, Trăng lồng cổ thụ bóng lồng hoa. Cảnh khuya như vẽ người chưa ngủ, Chưa ngủ vì lo nỗi nước nhà. ( Hồ Chí Minh ) b) Chuyện kể từ nỗi nhớ sâu xa Thương em, thương em, thương em biết mấy. ( Phạm Tiến Duật ) c) Hô Chí Minh muôn năm ! Hô Chí Minh muôn năm ! Hô Chí Minh muôn năm ! Phút giây thiêng Anh gọi Bác ba lần. (Tố Hữu) d) Cùng trông lại mà cùng chẳng thấy Thấy xanh xanh những mấy ngàn dâu Ngàn dâu xanh ngắt một màu Lòng chàng ý thiếp ai sầu hơn ai?... ( Đoàn Thị Điểm ) - Điệp ngữ “thương em” - điệp nối tiếp – tạo ấn tượng nỗi nhớ tăng tiến. - Điệp câu – “ Hồ Chí Minh muôn năm” - điệp nối tiếp – nỗi xúc động mạnh của anh Trỗi trước họng súng của kẻ thù . - Điệp từ “thấy ”, điệp ngữ “ngàn dâu” - điệp chuyển tiếp – diễn tả cảm giác triền miên vô vọng trong nỗi cô đơn ngóng chờ chồng của người vợ. II . Các dạng điệp ngữ I . Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ . Thứ năm ngày 07 tháng 12 năm 2006 Tiết 55 : Điệp ngữ II . Các dạng điệp ngữ ? Hãy đặt tên gọi các dạng điệp ngữ cho các cách xác định dưới đây? ..........................là phép điệp ngữ mà người ta sắp xếp các từ ngữ được điệp liên tiếp nhau, tạo ấn tượng mới mẻ có tính chất tăng tiến. .................................là phép điệp ngữ người ta sắp xếp các từ ngữ được điệp giãn cách nhau, tạo ấn tượng nổi bật và tạo tính nhạc. .......... ......là phép điệp ngữ mà ở đó từ ngữ được điệp nằm cuối câu trên chuyển xuống đầu câu dưới tiếp với nó, làm câu văn, thơ liền nhau như một đợt sóng, khắc sâu ấn tượng. Điệp cách quãng Điệp nối tiếp Điệp vòng Điệp ngữ có nhiều dạng : Điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ chuyển tiếp (điệp ngữ vòng). I . Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ . Thứ năm ngày 07 tháng 12 năm 2006 Tiết 55 : Điệp ngữ II . Các dạng điệp ngữ Bài tập: Theo em trong đoạn văn sau đây, việc lặp đi lặp lại một số từ ngữ có tác dụng biểu cảm hay không? Phía sau nhà em có một mảnh vườn. Mảnh vườn ở phía sau nhà em, em trồng rất nhiều loài hoa. Em trồng hoa cúc. Em trồng hoa thược dược. Em trồng hoa đồng tiền. Em trồng hoa hồng. Em trồng cả hoa lay ơn nữa. Ngày quốc tế phụ nữ, em hái hoa sau vườn nhà em tặng mẹ em. Em hái hoa tặng chị em... Lưu ý : Cần phân biệt điệp ngữ mang giá trị chân chính là một biện pháp tu từ với sự lặp lại từ ngữ không cần thiết làm câu văn rườm rà. Ghi nhớ : - Khi nói họăc viết, người ta có thể dùng biện pháp lặp lại từ ngữ (hoặc cả một câu) để làm nổi bật ý, gây cảm xúc mạnh. Cách lặp lại như vậy gọi là phép điệp ngữ; Từ ngữ được lặp lại gọi là điệp ngữ. -Điệp ngữ có nhiều dạng: Điệp ngữ cách quãng, điệp ngữ nối tiếp, điệp ngữ vòng. I . Điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ . Thứ năm ngày 07 tháng 12 năm 2006 Tiết 55 : Điệp ngữ II . Các dạng điệp ngữ. III .Luyện tập. Bài tập1: Tìm điệp ngữ và tác dụng của điệp ngữ trong các đoạn trích sau. a) Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do ! Dân tộc đó phải được độc lập ! (Hồ Chí Minh) b) Người ta đi cấy lấy công , Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề . Trông trời , trông đất, trông mây, Trông mưa, trông gió, trông ngày , trông đêm. Trông cho chân cứng đá mềm , Trời êm biển lặng mới yên tấm lòng. ( ca dao) - Nhấn mạnh vào hình ảnh dân tộc ta .ca ngợi sức mạnh của dân tộc Việt Nam, khẳng định quyền xứng đáng được hưởng tự do độc lập . - Điệp cách quãng- tạo giọng văn hùng hồn đanh thép. - Nhấn mạnh sự vất vả, nỗi lo lắng và hy vọng của người nông dân . Điệp cách quãng – mỗi chữ “trông” tạo một nốt nhấn vào nhịp câu thơ. a) Một dân tộc đã gan góc chống ách nô lệ của Pháp hơn tám mươi năm nay, một dân tộc đã gan góc đứng về phe Đồng minh chống phát xít mấy năm nay, dân tộc đó phải được tự do ! Dân tộc đó phải được độc lập ! (Hồ Chí Minh) b) Người ta đi cấy lấy công , Tôi nay đi cấy còn trông nhiều bề . Trông trời , trông đất, trông mây, Trông mưa, trông gió, trông ngày , trông đêm. Trông cho chân cứng đá mềm , Trời êm biển lặng mới yên tấm lòng. ( ca dao)