Bài giảng Tiếng Việt: Ẩn dụ

KIỂM TRA BÀI CŨ -Đọc thuộc lòng 3 khổ thơ đầu bài thơ: “Đêm nay Bác không ngủ”. -Nêu nội dung, nghệ thuật của bài thơ . Anh đội viên nhìn Bác Càng nhìn lại càng thương Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm. (Minh Huệ) Người Cha giống nhau : tuổi tác, tình yêu thương, chăm sóc các con Người Cha – Bác Hồ Đọc 2 câu sau, cho biết câu nào có cách diễn đạt hay hơn ? Vì sao? Bác Hồ mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm diễn đạt bình thường Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm sử dụng ẩn dụ (1) (2) Không có tính hình tượng, không biểu cảm Có tính hình tượng, tăng sức gợi hình gợi cảm Người Cha * Bạc phơ mái tóc người Cha Ba mươi năm Đảng nở hoa tặng Người *Bác Hồ, Cha của chúng con Hồn của muôn hồn Cho con được ôm hôn má Bác Cho con hôn mái đầu tóc bạc Đối chiếu 2 câu thơ sau, cho biết so sánh và ẩn dụ có gì giống và khác nhau ? Bác Hồ như Người Cha Đốt lửa cho anh nằm Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm So sánh Ẩn dụ Bác Hồ như Người Cha Đốt lửa cho anh nằm - Đều ví Bác như Người Cha -Tạo cho sự diễn đạt có tính hình tượng, tăng sức gợi hình, gợi cảm hơn cách nói bình thường Bác Hồ Người Cha (Vế A) (Vế B) Khác Có đủ vếA( tên sự vật được so sánh) và vế B( tên sự vật dùng để so sánh) So sánh ngầm, ẩn đi vế A, chỉ còn lại vế B. So sánh Ẩn dụ Giống Có tính hàm súc và liên tưởng sâu sắc hơn. Cu thể, sinh động Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm (Vế B) Người Cha Về thăm nhà Bác làng Sen , Có hàng râm bụt thắp lên lửa hồng. ( Nguyễn Đức Mậu) 1. Các từ in đậm dưới đây được dùng để chỉ những hiện tượng hoặc sự vật nào ? Vì sao có thể ví như vậy ? lửa hồng – màu đỏ của hoa râm bụt thắp – sự nở hoa Chao ôi, trông con sông, vui như thấy nắng giòn tan sau kì mưa dầm, vui như nối lại chiêm bao đứt quãng. ( Nguyễn Tuân ) 2. Cách dùng từ trong cụm từ in đậm dưới đây có gì đặc biệt so với cách nói thông thường ? nắng giòn tan: miêu tả nắng to, nắng rực rỡ nắng : cảm nhận bằng thi giác giòn tan: cảm nhận bằng vị giác Thị giác vị giác giống nhau : tuổi tác, tình yêu thương, chăm sóc các con Người Cha – Bác Hồ Anh đội viên nhìn Bác Càng nhìn lại càng thương Người Cha mái tóc bạc Đốt lửa cho anh nằm. (Minh Huệ)  Tương đồng về phẩm chất CÁC KIỂU ẨN DỤ: Ẩn dụ hình thức Ẩn dụ cách thức Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác - Ẩn dụ phẩm chất 2. Tìm các ẩn dụ hình tượng trong những ví dụ dưới đây.Nêu lên nét tương đồng giữa các sự việc, hiện tượng được so sánh ngầm với nhau . a/ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây. b/ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng. c/ Thuyền về có nhớ bến chăng ? Bến thì một dạ khăng khăng đợi thuyền d/ Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ. a/ Ăn quả nhớ kẻ trồng cây. Ăn quả kẻ trồng cây Sự hưởng thụ thành quả lao động Người lao động, người tạo ra thành quả tương đồng về phẩm chất tương đồng về cách thức b/ Gần mực thì đen, gần đèn thì sáng. cái xấu cái tốt, cái hay, cái tiến bộ tương đồng phẩm chất mực đen đèn sáng a/ Buổi sáng, mọi người đổ ra đường. Ai cũng muốn ngẩng lên cho thấy mùi hồi chín chảy qua mặt. (Tô Hoài) 3. Tìm những ẩn dụ chuyển đổi cảm giác và nêu tác dụng c/ Ngoài thềm rơi chiếc lá đa Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng. (Trần Đăng Khoa) b/ Cha lại dắt con đi trên cát mịn Ánh nắng chảy đầy vai ( Hoàng Trung Thông) d/ Em thấy cả trời sao Xuyên qua từng kẻ lá Em thấy cơn mưa rào Ướt tiếng cười của bố ( Phan Thế Cải) a/ Buổi sáng, mọi người đổ ra đường. Ai cũng muốn ngẩng lên cho thấy mùi hồi chín chảy qua mặt. (Tô Hoài) chảy thấy Tạo liên tưởng mới lạ: mùi hồi như đọng lại, nhiều, chảy tràn. - chảy: thị giác  xúc giác c/ Ngoài thềm rơi chiếc lá đa Tiếng rơi rất mỏng như là rơi nghiêng. (Trần Đăng Khoa) mỏng : Thính giác  thị giác mỏng Cảm nhận mới mẻ: tiếng rơi rất nhẹ, khẽ, gợi dáng bay của lá. CỦNG CỐ HƯỚNG DẪN VỀ NHÀ Bài cũ: - Học bài . - Làm bài tập còn lại. - Bài tập thêm: Tìm ẩn dụ trong tục ngữ, ca dao. 2. Soạn bài mới: Luyện nói về văn miêu tả. - Đọc kĩ đoạn văn tả cảnh lớp học trong : “Buổi học cuối cùng” của nhà văn An-phing-xơ Đô-đê ( sgk / 71 ) - Từ đoạn truyện em hãy tả lại bằng lời nói theo cách diễn đạt của mình. - Lập dàn ý cho đề bài tập 3 (sgk / 71) Kính chuùc thaày coâvaø caùc emnhieàu söùc khoûe!