Bài giảng Tiếng Việt 5 - Tuần 11: Đại từ xưng hô - Trường Tiểu học Giang Biên

TRƯỜNG TIỂU HỌC GIANG BIÊNLuyện từ và câu – Lớp 5A3Đại từ xưng hô. 1. Đại từ là gì ? ÔN BÀI CŨ2.Tìm những đại từ được dùng trong bài ca dao sau:Cái cò, cái vạc, cái nông,Sao mày giẫm lúa nhà ông, hỡi cò?Không không, tôi đứng trên bờ,Mẹ con cái diệc đổ ngờ cho tôi Chẳng tin, ông đến mà coiMẹ con nhà nó còn ngồi đây kia.mày ôngnótôitôiôngI - Nhận xét: Đại từ xưng hô Trong số các từ xưng hô được in đậm dưới đây, những từ nào chỉ người nói? Những từ nào chỉ người nghe? Từ nào chỉ người hay vật được nhắc tới? Ngày xưa có cô Hơ Bia đẹp nhưng rất lười, lại không biết yêu quý cơm gạo. Một hôm, Hơ Bia ăn cơm để cơm đổ vãi lung tung. Thấy vậy, cơm hỏi : - Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi thế ? Hơ Bia giận dữ : - Ta đẹp là do công cha công mẹ, chứ đâu nhờ các ngươi. Nghe nói vậy, thóc gạo tức giận lắm. Đêm khuya, chúng rủ nhau bỏ cả vào rừng. Đại từ xưng hô là từ được người nói dùng để chỉ mình hay chỉ người nghe khi giao tiếp và trong một số trường hợp đại từ xưng hô cũng được dùng để chỉ người hay vật được nhắc tới trong cuộc hội thoại. Các đại từ xưng hô chỉ người nói sẽ là ngôi thứ nhất, chỉ người nghe là ngôi thứ hai, và chỉ người hay vật được nhắc tới là ngôi thứ ba.2. Khi nói chuyện với chị Hơ Bia, cơm xưng là gì và gọi chị Hơ Bia là gì?. Qua cách xưng hô con thấy thái độ của cơm vơi chị Hơ Bia như thế nào?Cơm hỏi:Chị đẹp là nhờ cơm gạo, sao chị khinh rẻ chúng tôi thế ?* Cơm tự xưng là chúng tôi và gọi Hơ Bia là chị.Thể hiện thái độ lịch sự, tôn trọng.Khi nói chuyện với cơm, chị Hơ Bia xưng là gì và gọi cơm là gì?. Qua cách xưng hô con thấy thái độ của chị Hơ Bia với cơm như thế nào?* Hơ Bia tự xưng là ta, gọi cơm là các ngươi.Thể hiện thái độ kiêu căng, thô lỗ, coi thường người nói chuyện với mình.Qua cách xưng hô ta có thể thấy được tình cảm thái độ của người nói đối với người nghe.Khi giao tiếp chúng ta cần lưu ý điều gì?3.Tìm những từ em vẫn dùng để xưng hô:- Với thầy, cô.- Với bố, mẹ.- Với anh, chị, em.- Với bạn bè.Đối tượngGọiTự xưngVới thầy, côthầy, côem, conVới bố, mẹbố, ba, tía...mẹ, má, u...conVới anh, chịanh, chịemVới ememanh, chịVới bạn bècậu, bạn, đằng ấy...tôi, tớ, mình...II- Ghi nhớ:Đại từ xưng hô là từ được người nói dùng để tự chỉ mình hay chỉ người khác khi giao tiếp: tôi, chúng tôi; mày, chúng mày; nó, chúng nó,2. Bên cạnh các từ nói trên, người Việt Nam còn dùng nhiều danh từ chỉ người làm đại từ xưng hô để thể hiện rõ thứ bậc, tuổi tác, giới tính: ông, bà, anh, chị, em, cháu, thầy, bạn, 3. Khi xưng hô, cần chú ý chọn từ cho lịch sự, thể hiện đúng mối quan hệ giữa mình với người nghe và người được nhắc tới.Bài tập 1. Tìm các đại từ xưng hô và nhận xét về thái độ, tình cảm của nhân vật khi dùng mỗi đại từ trong đoạn văn sau: Trời mùa thu mát mẻ. Trên bờ sông, một con rùa đang cố sức tập chạy. Một con thỏ thấy thế liền mỉa mai: - Đã gọi là chậm như rùa mà cũng đòi tập chạy à ! Rùa đáp: - Anh đừng giễu tôi ! Anh với tôi thử chạy thi coi ai hơn ! Thỏ ngạc nhiên: - Rùa mà dám chạy thi với thỏ sao ? Ta chấp chú em một nửa đường đó.III- Luyện tậpThỏ nói với Rùa:- Anh chấp chú 1 nửa đường luôn! Bồ Chao hốt hoảng kể với các bạn: Tôi và Tu Hú đang bay dọc một con sông lớn, chợt Tu Hú gọi: “ Kìa, cái trụ chống trời.” Tôi ngước nhìn lên. Trước mắt là những ống thép dọc ngang nối nhau chạy vút tận mây xanh. Nó tựa như một cái cầu xe lửa đồ sộ không phải bắc ngang sông, mà dựng đứng trên trời cao. Thấy vậy, Bồ Các mới à lên một tiếng rồi thong thả nói: Tôi cũng từng bay qua cái trụ đó. Nó cao hơn tất cả những ống khói, những trụ buồm, cột điện mà chúng ta thường gặp. Đó là trụ điện cao thế mới được xây dựng. Mọi người đều rõ sự thực, sung sướng thở phảo. Ai nấy cười to vì thấy Bồ Chao đã quá sợ sệt.Bài tập 2. Chọn các đại từ xưng hô tôi, nó, chúng ta thích hợp với mỗi ô trống:Hoạt động nối tiếp* Đại từ xưng hô là gì ?Cảm ơn các em học sinh thân yêu