Bài giảng Sinh học 9 - Bài 41: Môi trường và các nhân tố sinh thái

Tiết 43- Bài 41: MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁII. MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁIKể tên các yếu tố ảnh hưởng đến sinh trưởng và phát triển của con mèo?Thế nào là môi trường sống của sinh vật?Môi trường sống của sinh vật bao gồm tất cả những gì bao quanh chúng1. Khái niệm môi trường sống của sinh vật : 44442341M«i tr­êng n­ícM«i tr­êng trªn mÆt ®Êt – Kh«ng khÝM«i tr­êng trong ®ÊtM«i tr­êng sinh vËtQuan sát và cho biết có mấy loại môi trường chủ yếu, kể tên ? Lấy vd về môi trường sống của một số loài?MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁIThực vậtĐộng vậtVSVCon ngườiAs, t°, CO2, O2...NướcĐất1. Khái niệm môi trường sống của sinh vật: - Nhân tố sinh thái là những yếu tố của môi trường tác động đến sinh vật.1. Môi trường sống của sinh vật :2. Các nhân tố sinh thái : Nhân tố sinh thái là gì?Thực vậtĐộng vậtVSVCon ngườiAs, t°,CO2, O2...NướcĐấtDựa vào tính chất người ta phân loại nhân tố sinh thái thành mấy nhóm?Nhân tố hữu sinhNhân tố vô sinhI. MÔI TRƯỜNG SỐNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI1. Khái niệm môi trường: 2. Các nhân tố sinh thái:Phiếu học tập : Cho các nhóm nhân tố sinh thái sau:Nhân tố vô sinhNhân tố hữu sinhNhân tố con ngườiNhân tố sinh vật khácCá sấuKhông khíTrồng lúaBão Ánh sángTrùng biến hìnhSăn bắt cáRêu Phá rừngNước ngọtNúi đá vôiNước chảyHãy lựa chọn và sắp xếp các nhân tố sau thành từng nhómEm hãy nhận xét về sự thay đổi của các nhân tố sau :- Trong một ngày ( từ sáng đến tối), ánh sáng mặt trời chiếu trên mặt đất thay đổi như thế nào ?- Ở nước ta, độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có gì khác nhau?- Sự thay đổi nhiệt độ trong một năm diễn ra như thế nào ?Nhân tố vô sinhNhân tố hữu sinhNhân tố con ngườiNhân tố sinh vật khác Ánh sángNúi đá vôiKhông khíNước ngọt Săn bắt cá Bão Nước chảy Phá rừng Trồng lúaTrùng biến hình Cá sấu Căn cứ vào đâu người ta tách con người thành nhóm nhân tố sinh thái riêng ?Rêu Cá sấuKhông khíTrồng lúaBão Ánh sángTrùng biến hìnhSăn bắt cáRêu Phá rừngNước ngọtNúi đá vôiNước chảyBài tập : cho các nhóm nhân tố sinh thái sauHãy lựa chọn và sắp xếp các nhân tố sau thành từng nhóm- Trong một ngày ( từ sáng đến tối), ánh sáng mặt trời chiếu trên mặt đất thay đổi như thế nào ?.- Trong một ngày ( từ sáng đến tối), ánh sáng mặt trời tăng dần từ sáng tới trưa và giảm dần từ trưa đến tối- Ở nước ta, độ dài ngày vào mùa hè và mùa đông có gì khác nhau?- Ở nước ta, độ dài ngày mùa hè dài hơn mùa đông - Sự thay đổi nhiệt độ trong một năm diễn ra như thế nào ? Trong một năm nhiệt độ thay đổi theo mùa: + Mùa xuân: ấm áp+ Mùa hè: nắng+ Mùa thu: mát mẻ+ Mùa đông : lạnhQua bài tập trên em có nhận xét về sự thay đổi của các nhân tố ?Những nhóm nhân tố sinh thái tác động như thế nào lên đời sống sinh vật? I. MÔI TRƯỜNG SỐNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI1. Khái niệm môi trường: 2. Các nhân tố sinh thái:- Các nhân tố đó có quan hệ mật thiết với nhau, tác động trực tiếp hoặc gián tiếp lên sinh vật,vì vậy khi một nhân tố bị ô nhiễm sẽ ảnh hưởng đến các nhân tố khác và ảnh hưởng đến sinh vật.Nếu một trong các nhân tố đó bị ô nhiễm thì có ảnh hưởng đến các nhân tố khác và đến sinh vật không?Ria SlidesBỨC THƯ ViẾT NĂM 2070www ww w www wWwwwww w w ww w wwwwwwww wwwwwww w w w wwwww ww w w w www wWwwwww w w ww w wwwwwwww wwwwwww w w ww www ww w www wWwwwww w w ww w wwwwwwww wwwwwww w w w wwwww ww w w w www wWwwwww w w ww w wwwwwwwwWwwwww w w ww w wwwwwwww wwwwwww w w w wwwww ww w w w www wWwwwww w w ww w wwwwwwww wwwwwww w w ww www ww w www wWwwwww w w ww w wwwwwwww wwwwwww w w w wwwww ww w w w www wWwwwww w w ww w wwwwwwwwTài liệu phổ biến trên“Crónica de los Tiempos" Tháng 4 - 2002. Đây là một trong những bài viết chưa được công bố của cựu tổng thống Ấn ĐộRia SlidesChúng tôi đang ở vào năm 2070. Tôi vừa bước sang tuổi 50, nhưng trông như đã 85. Tôi đang bị bệnh nặng về thậnvì uống quá ít nước.Tôi nghĩ rằng mình không còn sống đơợc bao lâu nữaHiện nay, tôi là người già nhất còn sống trong xã hội này. Ria SlidesTôi nhớ rằng lúc tôi năm tuổiCó rất nhiều cây cối trong công viên, nhà cửa có vườn xanh chung quanh, Tôi có thể tắm thật lâu tùy thíchvà đứng dưới vòi sen nước cả giờ đồng hồ.Mọi sự khác xa bây giờ . Hiện nay, chúng tôi đành phải lau mình với khăn giấy thấm dầu khoáng chất.Ria SlidesTrước đây, phụ nữ hãnh diện vì mái tóc đẹp của mình. Bây giờ thì chúng tôi phải cạo trọc để giữ cho đầu sạch mà không phải dùng nướcTrước đây, cha tôi thường rửa xe với tia nước tuôn ra từ vòiHiện nay, trẻ em khó tin rằng người ta có thể phí phạm nước vào một việc như thế.Ria SlidesTôi nhớ những lời cảnh báo:“ĐỪNG PHÍ PHẠM NƯỚC”Nhưng chẳng ai buồn để ýNgười ta nghĩ rằng nguồn nước thì vô tậnNgày nay, sông, đập, vịnh, và nước ngầm hoặc đã ô nhiễm tồi tệhoặc đã khô cạn rồi. Ria SlidesPhong cảnh chung quanh chúng tôi đã trở thành một sa mạc mênh mông. Bệnh đường ruột, bệnh da liễu và bệnh đường tiểu nay trở thành những nguyên do chính khiến người ta chết.Ria SlidesKỹ nghệ tê liệt, và tình trạng thất nghiệp đạt đến mức bi đát.Những nhà máy lọc nước muối là nơi tuyển dụng chính.Người ta trả công bằng nước uống thay vì trả lương.Ria SlidesNgười ta luôn khát nước đến khô cổ trên những con đường vắng tanh. 80% thức ăn là lương thực tổng hợp.Ria SlidesTrước đây, người ta khuyên một người lớn nên uống 8 ly nước mỗi ngày.Hiện nay, tôi chỉ được phép uống có nửa ly thôi. Ria SlidesVì không thể giặt đồ, nên chúng tôi vứt bỏ chúng, và lại làm tăng thêm số lượng rác.Chúng tôi phải trở lại với loại nhà vệ sinh hôi thối,như thế kỷ trước kia, do hệ thống thải không còn hoạt động vì thiếu nước.Ria SlidesNgười ta chỉ còn da bọc xương: thân thể gầy còm, khô cằn vì thiếu nước,Da thịt lở loét do tia cực tím mà bầu khí quyển không còn lọc được vì tầng ô-zôn đã tan biến rồi.Ria SlidesVì da khô, nên một thiếu nữ 20 tuổi trông già hơn 40Vì thiếu cây nên lượng ô-xy cần thiết cũng thiếu, do đó chỉ số thông minh của thế hệ sắp đến sẽ thấp đi rất nhìều.Các nhà khoa học thực hiện đủ loại nghiên cứu,Nhưng không tìm ra được giải pháp ổn thỏa.Chúng tôi không thể sản xuất nước được. Ria SlidesCấu trúc tinh trùng của nhiều người đã biến đổi ...... Hệ quả là các cháu sinh ra với đủ loại thiểu năng, khuyết tật và dị tật.Ria SlidesChính phủ bắt mọi người phải đóng thuế cho không khí mình thở137 mét khối mỗi ngày (137.000 lít)Những ai không trả thuế nổi thì bị đuổi khỏi ‘vùng thoáng khí’được lắp đặt những chiếc phổi nhân tạo khổng lồ, chạy bằng năng lượng mặt trời.Không khí trong ‘vùng thoáng khí’ thì không trong lành lắm, nhưng ít ra thì cũng còn thở được.Tuổi thọ trung bình là 35.Ria SlidesMột số nước bảo vệ thành công vài hòn đảo có cây cối và suối nước.Những vùng này được quân đội canh gác nghiêm ngặt.Nước trở thành một vật liệu hiếm, một kho tàng rất được tìm kiếm, quí hơn cả vàng bạc hay kim cương.Ria SlidesCòn ở đây thì không còn cây cối nữa vì rất ít khi mưa.Và khi trời mưa thì chỉ là mưa a-xít..Không còn bốn mùa trong năm. Những thay đổi khí hậu như hiệu ứng nhà kính và những hoạt động ô nhiễm mà chúng tôi bỏ qua trong thế kỷ 20, giờ đây đã xóa sạch các mùa.Lúc bấy giờ, chúng tôi đã được cảnh báo là cần phải để ý đến môi trường,Nhưng chẳng ai quan tâm.Ria SlidesKhi con gái tôi hỏi về thời tôi còn trẻ, tôi mô tả những khu rừng tuyệt đẹp.Tôi kể cháu nghe về những trận mưa rào, về bông hoa, về cái thú được tắm rửa, được câu cá trên sông hồ, và có thể uống bao nhiêu nước cũng được.Tôi kể cháu nghe người ta khoẻ mạnh làm sao!Ria Slides Cháu hỏi tôi:- Cha ơi! Vì sao không còn nước nữa? Tôi cảm thấy cổ họng mình nghèn nghẹn...Ria SlidesTôi không thể không thấy mình có tội, vì tôi thuộc một thế hệ đã hoàn tất công việc phá hoại môi trường sống của mình, do không buồn quan tâm đến những lời cảnh báo... Mặc dù những lời cảnh báo ấy không phải là ít.Tôi thuộc về thế hệ cuối cùng còn có thể thay đổi được, nhưng đã chọn lựa không hành động mảy may.Ria SlidesNgày nay, con cái chúng tôi phải trả giá quá đắt.Ria SlidesThành thật mà nói, tôi nghĩ rằng trong một thời gian ngắn nữa, sự sống trên Quả Đất sẽ không còn tồn tại, vì việc phá hoại môi trường của chúng tôi đã đến mức không thể nào quay ngược trở lại.Ria SlidesÔi! Ước gì tôi có thể đi ngược thời gian để nói cho Nhân Loại hiểu điều này...... vào thời điểm mà chúng ta còn có thể làm một cái gì đó để cứu lấy hành tinh Địa Cầu của mình.Ria SlidesXin gửi bức thư này đến mọi thân hữu của bạn và góp phần, dù là nhỏ nhoi, vào chương trình cảnh báo về vấn đề thiếu nước.Đây không phải là trò đùa, mà đã là một thực trạng rồi.Hãy làm vì con cái của bạn: nếu bạn chưa có con thì ngày nào bạn hẳn sẽ có.Đừng để lại di sản là một hỏa ngục...Hãy để lại sự sống cho các cháu!!!Bạn muốn môi trường sống của chúng ta sẽ như thế nào ?Xanh, sạch, đẹp... ...văn minh ...và hiện đại. hay là: Ô nhiễm... ...rác, rác và rác. HÃY HÀNH ĐỘNG ! Bài 41. MÔI TRƯỜNG VÀ CÁC NHÂN TỐ SINH THÁI1. Môi trường sống của sinh vật2. Các nhân tố sinh thái3. Giới hạn sinh thái50 CĐiểm gây chết420 CĐiểm cực thuận Giới hạn chịu đựngHình 41.2 Giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt NamKhoảng thuận lợi t0 CGiới hạn dướiGiới hạn trên300CĐiểm gây chết3. Giới hạn sinh tháiGiới hạn sinh thái là gì?Giới hạn sinh thái là giới hạn chịu đựng của cơ thể sinh vật đối với một nhân tố sinh thái nhất định Ví dụ : giới hạn nhiệt độ của cá rô phi ở Việt Nam từ 5 – 42 độ CBµi tËpC¸c nh©n tè sinh th¸iNh©n tè sinh th¸i v« sinhNh©n tè sinh th¸i h÷u sinhMøc ®é ngËp n­ícMèiRuéng bËc thangN¾ng nãngC©y cá§Êt phï saGç môcBµi tËp 1: H·y s¾p xÕp c¸c nh©n tè sau ®©y vµo tõng nhãm nh©n tè sinh th¸iGiun s¸n kÝ sinhRÇy n©u h¹i lóaBµi tËp 2: H·y chän ®¸p ¸n ®óng nhÊt trong c¸c c©u sau ®©y?Vi khuÈn suèi n­íc nãng cã giíi h¹n nhiÖt ®é tõ 00C  900C , cã nghÜa lµ :A .Giíi h¹n d­íi lµ 900C , giíi h¹n trªn lµ O0C. B . Giíi h¹n trªn lµ 900C , giíi h¹n d­íi lµ 00C .C . ë nhiÖt ®é -50C vµø 950C vi khuÈn ®· chÕt .D C¶ hai c©u B, C ®Òu ®óng.O