Bài giảng Phương pháp tả cảnh l (viết bài tập làm văn tả cảnh ở nhà)

Giáo viên: Quyền Anh Trường THCS Nguyễn Trường Tộ Tiết 88: ph­¬ng ph¸p t¶ c¶nh (viÕt bµi tËp lµm v¨n t¶ c¶nh ë nhµ) 1. Xác định đối tượng miêu tả trong văn bản đầu. Tại sao có thể nói, qua hình ảnh nhân vật, ta có thể hình dung được những nét tiêu biểu của cảnh sắc ở khúc sông có nhiều thác dữ? 2. Văn bản thứ hai tả quang cảnh gì? Để làm nổi bật quang cảnh đó tác giả đã quan sát và lựa chọn những hình ảnh tiêu biểu nào? Người viết đã miêu tả cảnh vật ấy theo một thứ tự nào? Ta cã thÓ ®¶o thø tù nµy ®­îc kh«ng? V× sao? 3. Hãy chỉ ra ba phần của văn bản thứ ba và tóm tắt các ý của mỗi phần. Từ dàn ý đó hãy nhận xét về thứ tự miêu tả của tác giả trong đoạn văn (miêu tả từ trên xuống dưới, từ xa đến gần, từ ngoài vào trong, từ khái quát đến cụ thể hay theo thứ tự thời gian?…) Ví dụ a: => Qua hình ảnh dượng Hương Thư ta có thể phần nào hình dung được cảnh sắc ở khúc sông hiểm trở có nhiều thác dữ v×:Người vượt thác đã phải dồn hết sức lực và tinh thần để chiến đấu cùng thác dữ - §èi t­îng miªu t¶: D­îng Hương Thư chÌo thuyÒn v­ît th¸c Hình ảnh tiêu biểu được chọn tả: ngoại hình và động tác - Trình tự miêu tả: Theo đặc điểm của đối tượng. Ví dụ 2: Đối tượng miêu tả: Quang cảnh dòng sông Năm Căn Hình ảnh tiêu biểu: Cảnh dưới mặt sông, cảnh rừng đước trên bờ Thứ tự miêu tả: Từ dưới sông lên trên bờ, từ gần đến xa. * Nhận xét: Có thể thay đổi được trình tự miêu tả của đoạn văn nhưng trình tự miêu tả của tác giả hợp lý hơn. * T¶ c¶nh gåm: thiªn nhiªn, c¶nh lao ®éng sinh ho¹t cña con ng­êi. * Muèn t¶ c¶nh cÇn: - X¸c ®Þnh ®èi t­îng miªu t¶; - Quan s¸t, lùa chän ®­îc nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu; - Tr×nh bµy nh÷ng ®iÒu quan s¸t ®­îc theo mét thø tù. Ví dụ 3: Dàn ý Phần đầu (từ đầu -> màu của luỹ): Giới thiệu khái quát về luỹ tre làng Phần hai (tiếp -> không rõ): Miêu tả cụ thể ba vòng của luỹ tre Phần ba (còn lại): Phát biểu cảm nghĩ và nhận xét về luỹ tre Trình tự miêu tả: Từ ngoài vào trong, từ khái quát đến cụ thể Ghi nhí: . Muèn t¶ c¶nh cÇn: X¸c ®Þnh ®èi t­îng miªu t¶; Quan s¸t, lùa chän ®­îc nh÷ng h×nh ¶nh tiªu biÓu; Tr×nh bµy nh÷ng ®iÒu quan s¸t ®­îc theo mét thø tù; . Bè côc cña bµi v¨n t¶ c¶nh th­êng cã ba phÇn: Më bµi: giíi thiÖu c¶nh ®­îc t¶; Th©n bµi: tËp trung t¶ c¶nh vËt chi tiÕt theo mét thø tù; KÕt bµi: th­êng ph¸t biÓu c¶m t­ëng vÒ c¶nh vËt ®ã; 1. Nhãm 1: NÕu ph¶i t¶ quang c¶nh líp häc trong giê viÕt bµi tËp lµm v¨n th× em sÏ miªu t¶ nh­ thÕ nµo? H·y suy nghÜ vµ tr¶ lêi theo gîi ý sau:a) Em sÏ quan s¸t vµ lùc chän nh÷ng h×nh ¶nh cô thÓ, tiªu biÓu nµo cho quang c¶nh Êy?b) Em ®Þnh miªu t¶ quang c¶nh Êy theo thø tù nh­ thÕ nµo? Thảo luận nhóm 2. Nhóm 2: NÕu ph¶i t¶ quang c¶nh s©n tr­êng trong giê ra ch¬i th× trong phÇn th©n bµi em sÏ miªu t¶ theo thø tù nµo (theo thø tù kh«ng gian: tõ xa tíi gÇn hay theo thø tù thêi gian: tr­íc, trong vµ sau khi ra ch¬i)? 3. Nhóm 3 H·y ®äc kÜ bµi v¨n “BiÓn ®Ñp” vµ rót l¹i thµnh mét dµn ý. Bài tập 1 a) Em sẽ quan sát và lựa chọn những hình ảnh cụ thể, tiêu biểu nào cho quang cảnh ấy? - Cô giáo (thầy giáo), không khí lớp, quang cảnh chung của phòng học (bảng, tường, bàn ghế...), các bạn (tư thế, thái độ, công việc chuẩn bị viết bài...), cảnh viết bài, cảnh ngoài sân trường, tiếng trống... b) Em định miêu tả quang cảnh ấy theo thứ tự như thế nào? - Có thể từ ngoài vào trong lớp, từ phía trên bảng cô giáo (thầy giáo) xuống dưới lớp; từ không khí chung của lớp học đến bản thân người viết... * Mở bài: Mới sáng sớm , khí trời mát mẻ, xa xa nơi luỹ tre đầu làng thỉnh thoảng cất lên tiếng gáy gọi bạn của con chim cu. Thế mà lớp 6D của em đã tập trung đông đủ vì hôm nay có 2tiết tập làm văn. Sáu tiếng trống vang lên chúng em nhanh chóng ổn định chỗ ngồi chờ cô giáo đến. Cô bước vào lớp tươi cười với chúng em và tiết tập làm văn cũng bắt đầu . * Kết bài : Thời gian của 2 tiết tËp làm văn đã thấm thoát trôi qua. Sau khi đã cẩn thận rà soát lại bài viết , em lên nộp cho cô. Về chỗ, em thở phào nhẹ nhõm với hi vọng bài viết của mình sẽ đạt điểm cao, bởi vì em đã nghe cô giáo giảng kỹ về phương pháp viết văn tả cảnh. Bài tập 2 Nếu phải tả quang cảnh sân trường trong giờ ra chơi thì trong phần thân bài em sẽ miêu tả theo thứ tự nào (theo thứ tự không gian: từ xa đến gần hay theo thứ tự thời gian: trong, trước và sau khi ra chơi)? - Thứ tự không gian: từ xa đến gần (cảnh học sinh chơi đùa ở phía gần cổng trường, ở giữa sân trường, gốc cây bàng, gần của lớp..) Thứ tự thời gian: + Trước giờ ra chơi: sân trường vắng vẻ + Trong giờ ra chơi: sân trường ồn ào, náo động + Sau giờ ra chơi: học sinh về lớp, sân trường trở lại vắng lặng Mét c¶nh næi c¶nh næi bËt cña s©n tr­êng giê ra ch¬i: Mét nhãm b¹n nam ®ang say s­a ®¸ cÇu ë giữa s©n ån µo, n¸o nhiÖt.C¸c b¹n ®øng thµnh vßng trßn, ®«i ch©n uyÓn chuyÓn khÐo lÐo ®ì lÊy qu¶ cÇu lµm b»ng cao su ®ñ mÇu s¾c, bªn trªn cã c¾m mÊy chiÕc l«ng ngçng. Qu¶ cÇu bay vÌo tõ ch©n b¹n nµy sang ch©n b¹n kh¸c. Mçi lÇn ch¹m xuèng bµn ch©n cña c¸c b¹n lµ qu¶ cÇu kªu lªn “tanh t¸ch” nghe thËt vui tai. Bài tập 3 Nêu dàn ý cho bài “Biển đẹp” 1. Mở bài: chính là tên văn bản “Biển đẹp” 2. Thân bài: tả vẻ đẹp của biển ở nhiều thời điểm khác nhau Buổi sáng; Buổi chiều: lại có buổi chiều lạnh, nắng tắt sớm; buổi chiều nắng tàn, mát dịu; Buổi trưa; Ngày mưa rào; Ngày nắng. 3. Kết bài (đoạn cuối): Nhận xét, suy nghĩ về sự thay đổi cảnh sắc của biển So s¸nh T­ëng t­îng A Liªn t­ëng B C D NhËn xÐt “Từ chỗ vệt rừng đen xa tít đó, chim cất cánh tua tủa bay lên, giống hệt đàn kiến từ lòng quả đất chui ra, bò li ti đen ngòm lên da trời. Càng đến gần, khi bóng chim chưa hiện rõ hình đôi cánh, thì quang cảnh đàn chim bay lên giống như đám gió bốc tro tiền, tàn bay liên tri hồ điệp.” (Đất rừng phương Nam- Đoàn Giỏi) T¸c gi¶ ®· vËn dông kÜ n¨ng nµo ®Ó miªu t¶ c¶nh s©n chim? Tõ ngoµi vµo trong Tõ cao xuèng thÊp A Tõ xa ®Õn gÇn C B D Tõ gÇn ®Õn xa “Từ chỗ vệt rừng đen xa tít đó, chim cất cánh tua tủa bay lên, giống hệt đàn kiến từ lòng quả đất chui ra, bò li ti đen ngòm lên da trời. Càng đến gần, khi bóng chim chưa hiện rõ hình đôi cánh, thì quang cảnh đàn chim bay lên giống như đám gió bốc tro tiền, tàn bay liên tri hồ điệp.” (Đất rừng phương Nam- Đoàn Giỏi) Để cảnh sân chim hiện lên thật cụ thể và sinh động, tác giả đã miêu tả cảnh theo trình tự nào? h­íng dÉn vÒ nhµ: 1. Bµi cò: - Häc thuéc ghi nhí - Lµm hÕt bµi tËp cßn l¹i - ViÕt bµi TËp lµm v¨n theo ®Ò bài ®· giao (thø t­ tuÇn sau nép) 2. Bµi míi: - So¹n v¨n b¶n “ Buæi häc cuèi cïng” + Tãm t¾t v¨n b¶n + Tr¶ lêi c¸c c©u hái phÇn ®äc hiÓu v¨n b¶n