Bài giảng Phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện

PHÒNG GD&ĐT TRẦN VĂN THỜI TRƯỜNG THCS I SÔNG ĐỐC KÍNH CHÀO QUÝ THẦY, CÔ GIÁO CÙNG CÁC EM HỌC SINH GV: TRẦN VĂN THÔNG Ph¶n øng cña c¬ thÓ tr¶ lêi kÝch thÝch m«i tr­êng th«ng qua hÖ thÇn kinh gäi lµ g×? Em h·y gi¶I « ch÷ sau - Phản xạ không điều kiện là phản xạ sinh ra đã có (bẩm sinh, có tính di truyền), không cần phải học tập. Thế nào là phản xạ không điều kiện? Em bé khóc Bé bú sữa mẹ Thế nào là phản xạ có điều kiện? - Phản xạ có điều kiện là phản xạ được hình thành trong đời sống cá thể, là kết quả của quá trình học tập rèn luyện. Chó làm xiếc Dừng xe khi đèn đỏ       Nhà sinh lí học người Nga I.P. Paplôp(14/9/ 1849 – 27/2/1936) Vïng thÞ gi¸c ë thuú chÈm Phản xạ định hướng với ánh đèn 1.Hình thành phản xạ có điều kiện: Thí nghiệm của PapLôp Khi bËt ®Ìn, tÝn hiÖu s¸ng qua m¾t kÝch thÝch lªn vïng thÞ gi¸c ë thuú chÈm vµ chã c¶m nhËn ®­îc ¸nh s¸ng. TuyÕn n­íc bät Phản xạ tiết nước bọt đối với thức ăn 1. H×nh thµnh ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn: thÝ nghiÖm cña Papl«p - Khi cã thøc ¨n vµo miÖng, tÝn hiÖu ®­îc truyÒn theo d©y thÇn kinh ®Õn trung khu ®iÒu khiÓn ë hµnh tuû h­ng phÊn, lµm tiÕt n­íc bät ®ång thêi trung khu ¨n uèng ë vá n·o còng h­ng phÊn. Vïng ¨n uèng ë vá n·o Trung khu tiÕt n­íc bät 1. H×nh thµnh ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn: thÝ nghiÖm cña Papl«p BËt ®Ìn tr­íc, råi cho ¨n. LÆp ®i lÆp l¹i qu¸ tr×nh nµy nhiÒu lÇn, khi ®ã c¶ vïng thÞ gi¸c vµ vïng ¨n uèng ®Òu ho¹t ®éng, ®­êng liªn hÖ t¹m thêi ®ang ®­îc h×nh thµnh. BËt ®Ìn råi cho ¨n nhiÒu lÇn, ¸nh ®Ìn sÏ trë thµnh tÝn hiÖu cña ¨n uèng. §ang h×nh thµnh ®­êng liªn hÖ t¹m thêi Khi ®­êng liªn hÖ t¹m thêi ®­îc h×nh thµnh th× ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn ®­îc thµnh lËp. §­êng liªn hÖ tam thêi ®· ®­îc hình thµnh. Ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn tiÕt n­íc bät víi ¸nh ®Ìn ®· ®­îc thiÕt lËp. 1. H×nh thµnh ph¶n x¹ cã ®iÒu kiÖn: thÝ nghiÖm cña Papl«p ? Để thành lập phản xạ có điều kiện, thì cần những điều kiện gì? - Phải có sự kết hợp giữa kích thích bất kì (KTCĐK) với kích thích của một phản xạ không điều kiện (KTKĐK) - Quá trình kết hợp đó phải được lập đi lập lại nhiều lần * Quan sát hình, thông tin SGK - trả lời câu hỏi : ? Bản chất của quá trình hình thành phản xạ có điều kiện? - Bản chất: Hình thành đường liên hệ tạm thời nối các vùng ở vỏ đại não với nhau. * Dựa vào thí nghiệm PapLôp các em cho thêm ví dụ về việc thành lập phản xạ có điều kiện. Đường liên hệ tạm thời dần mất đi Trong thí nghiệm trên, nếu chỉ bật đèn mà không cho chó ăn nhiều lần thì hiện tượng gì sẽ xảy ra? Tại sao? Lượng nước bọt tiết ra ít dần, cuối cùng ngừng tiết. Hiện tượng này gọi là ức chế tắt dần. Do không được củng cố nên đường liên hệ tạm thời dần dần bị mất. Vậy ức chế phản xạ có điều kiện là gì? Nó có ý nghĩa như thế nào đối với cơ thể? - Phản xạ có điều kiện dễ mất đi nếu không được củng cố thường xuyên. + Đảm bảo cơ thể thích nghi với môi trường và điều kiện sống mới. + Hình thành các thói quen tập quán tốt - Ý nghĩa: Giúp các nạn nhân nghiện (ma tuý , thuốc lá…) có thể cai nghiện được Hình thành thói quen tốt trong học tập , lao động và bảo vệ môi trường. Bảng 52-2. So sánh tính chất của PXCĐK và PXKĐK Được hình thành trong đời sống cá thể qua học tập, rèn luyện Bền vững Không di truyền, có tính chất cá thể Số lượng hạn chế Trung ương thần kinh nằm ở vỏ não - Hãy cho biết phản xạ có điều kiện và phản xạ không điều kiện có mối quan hệ với nhau như thế nào? Mối quan hệ : + Phản xạ KĐK là cơ sở để thành lập phản xạ CĐK. + Phải có sự kết hợp giữa một kích thích có điều kiện với một kích thích không điều kiện. 1. Em cho bieát caùc phaûn xaï sau thuoäc loaïi phaûn xaï naøo ? A.Phaûn xaï buù tay ôû treû em B. Caù heo laøm xieác C. Cho Cá ăn – Ao Cá Bác Hồ D. Caù heo ñoäi boùng (PXCÑK) (PXCÑK) (PXCÑK) (PXCÑK) Dặn dò: Học bài trong vở, trả lời các câu hỏi SGK. Xem trước bài 53 “ Hoạt động thần kinh cấp cao ở người”. Tìm các tư liệu có liên quan đến hoạt động thần kinh cấp cao. Xin KÝnh Chóc Quý thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh m¹nh khoÎ H¹nh phóc & thµnh ®¹t