Bài giảng Ngữ văn- Tiết 61: Mùa xuân của tôi (Vũ Bằng)

Chúc các em học tập thật tốt Kiểm tra bài cũ Trong cảm nhận của tác giả Minh Hương, Sài Gòn có những nét gì riêng, dễ gây ấn tượng? Qua đó bộc lộ tình cảm của tác giả dành cho Sài Gòn như thế nào? - Thành phố Sài Gòn với rất nhiều nét đặc sắc riêng, dễ gây ấn tượng: Thiên nhiên, khí hậu mang nét đặc trưng của xứ nhiệt đới, thay đổi đột ngột nhanh chóng; Không khí và nhịp điệu cuộc sống đa dạng trong những thời khắc khác nhau; Phong cách con người Sài Gòn tự nhiên, chân thành, bộc trực, mạnh bạo mà vẫn ý nhị; Sài Gòn là nơi đất lành dù ít chim chóc; Cư dân Sài Gòn là sự hội tụ của người bốn phương đã hoà hợp và không phân biệt nguồn gốc. - Minh Hương yêu Sài Gòn đến nồng nhiệt, thiết tha, đến độ hết lòng và mong muốn được đóng góp sức mình cho Sài Gòn. I. Đọcvà tìm hiểu chung. 1.Tác giả,tác phẩm -Tên đầy đủ là Vũ Đăng Bằng xuất thân trong một gia đình làm nghề xuất bản và mở hiệu sách. Ông là cây bút viết văn, làm báo có tiếng trước năm 1945. Sau đó, ông vào Sài Gòn làm báo, viết văn và hoạt động cách mạng. Ông mất tại Sài Gòn năm 1984. a. Tác giả. Trình bày những hiểu biết của em về tác giả Vũ Bằng? Là nhà văn có sở trường về truyện ngắn, tuỳ bút, bút kí và là một nhà báo già dặn. I. Đọcvà tìm hiểu chung. 1.Tác giả,tác phẩm a. Tác giả. - Là nhà văn có sở trường về truyện ngắn, tuỳ bút, bút kí và là một nhà báo già dặn. b. Tác phẩm: Hãy nêu xuất xứ của văn bản: Mùa xuân của tôi? Là đoạn đầu của thiên tuỳ bút “Tháng giêng mơ về trăng non rét ngọt”trích tập tuỳ bút- bút kí “ Thương nhớ mười hai”. Tên văn bản do người biên soạn sách đặt. Em biết gì về tập tuỳ bút Thương nhớ mười hai? Là tác phẩm xuất sắc nhất trong văn nghiệp của Vũ Bằng. Ông viết tác phẩm này khi sống ở Sài Gòn trong hoàn cảnh đất nước bị chia cắt và chiến tranh. Nhà văn gửi vào trang sách những nỗi niềm thương nhớ da diết quê hương, gia đình và lòng mong mỏi đất nước hoà bình, thống nhất. Điều đó được thể hiện cụ thể qua nỗi nhớ mọi cảnh sắc, phong vị của thiên nhiên, phố xá và cuộc sống hàng ngày của Hà Nội. - Ngoài phần Tự ngôn ở đầu sách, tập tuỳ bút có 12 bài theo từng tháng trong năm. Với mỗi tháng, tác giả lại tìm được nét riêng trong cảnh sắc sinh hoạt, phong tục hay món ăn đặc trưng cho thời điểm ấy.Tất cả đều toát lên vẻ đẹp riêng biệt và bản sắc văn hoá tinh tế, độc đáo của một vùng đát nước và cũng là của cả dân tộc. Tác giả mở đầu tập sách bằng nỗi nhớ: “Tháng giêng mơ về trăng non rét ngọt” giữa trời đất Sài Gòn nắng nóng, mưa rào. I. Đọcvà tìm hiểu chung. 1.Tác giả,tác phẩm 2. Đọc: Yêu cầu đọc: giọng đọc chậm, sâu lắng,tha thiết, nhiệt thành. Chú ý giọng đọc phù hợp với các câu cảm Em hãy giải thích nghĩa của các từ: ra ràng, hoá vàng? I. Đọcvà tìm hiểu chung. 1.Tác giả,tác phẩm 2. Đọc: 3. Thể loại: Văn bản Mùa xuân của tôi thuộc thể loại gì? Sử dụng phương thức biểu đạt nào? Thể loại: tuỳ bút mang tính chất hồi kí Phương thức biểu đạt: phương thức biểu cảm. 4. Chia đoạn: Nêu đại ý của bài văn? có thể chia văn bản thành mấy phần? Giới hạn và nội dung các phần? Quy luật tình cảm của con người đối với mùa xuân. Cảnh sắc, không khí chung của mùa xuân Hà Nội đất Bắc. Cảnh sắc, không khí của rằm tháng giêng. Bài tuỳ bút tái hiện cảnh sắc TN và không khí MX vào tháng giêng ở HN và miền Bắc qua nỗi nhớ thương của một người xa quê Từ đầu->mê luyến MX Tiếp ->mở hội liên hoan Phần còn lại I. Đọc và tìm hiểu chung II. Phân tích. 1. Quy luật tình cảm của con người đối với mùa xuân. Tự nhiên như thế: ai cũng chuộng mùa xuân. Mà tháng giêng là tháng đầu của mùa xuân, người ta càng trìu mến , không có gì lạ hết. Ai bảo được non đừng thương nước, bướm đừng thương hoa, trăng đừng thương gió; ai cấm được trai thương gái, ai cấm được mẹ yêu con; ai cấm được cô gái còn son nhớ chồng thì mới hết được người mê luyến mùa xuân. Cách bình luận : “Tự nhiên như thế”;“không có gì lạ hết” - Để khẳng định tình yêu MX là t/c sẵn có và hết sức thông thường ở con người . Những chi tiết nào diễn tả với chúng ta về t/c của con người với mùa xuân? Đoạn văn này có gì đặc sắc về mặt nghệ thuật? Sử dụng nhiều dấu phẩy, dấu chấm phẩy: tạo nhịp điệu thiết tha, nhẹ nhàng, trầm bổng. Dùng các câu giả định: ai bảo được..ai cấm được… nhấn mạnh tình cảm của con người dành cho mùa xuân là tình cảm thuộc về nhu cầu của tâm hồn Sử dụng nhiều cặp đối sánh liên tiếp: non- nước, bướm- hoa, trai- gái, mẹ- con, cô gái còn son- chồng.. Nhằm khẳng định tình cảm của con người với mùa xuân là một quy luật như các mối quan hệ tự nhiên khác không thể khác, không thể cấm đoán. Chừng nào còn đất trời vũ trụ, còn cuộc sống của con người thì con người còn mê luyến mùa xuân. Ta có thể khái quát được gì về tình cảm của con người đối với mùa xuân qua những chi tiết trên? I. Đọc và tìm hiểu chung II. Phân tích. 1. Quy luật tình cảm của con người đối với mùa xuân. - Là một quy luật, một tình cảm sẵn có và thông thường ở mỗi con người 2. Cảnh sắc, không khí mùa xuân đất Bắc. …tôi yêu sông xanh núi tím..đôi mày ai như trăng mới in ngần ..xây mộng ước mơ…yêu nhất mùa xuân không phải vì thế… Câu văn mở đầu phần hai của văn bản giới thiệu với chúng ta về điều gì? Tác giả một lần nữa khẳng định tình yêu của mình với mùa xuân là một tình yêu đặc biệt, nó khác với tình yêu các sự vật bình thường khác. Tác giả mốn nói với chúng ta về điều gì qua những chi tiết trên? I. Đọc và tìm hiểu chung II. Phân tích. 1. Quy luật tình cảm của con người đối với mùa xuân. 2. Cảnh sắc, không khí mùa xuân đất Bắc. Cảnh Sắc MX: mưa riêu riêu, gió lành lạnh, đêm xanh, rét ngọt ngào Không khí MX: tiếng nhạn kêu, tiếng trống chèo, câu hát huê tình của cô gái đẹp như thơ mộng, nhang trầm, đèn nến,bầu không khí gia đình đoàn tụ, êm ấm..ấm áp lạ lùng như có bao nhiêu hoa mới nở, bướm ra ràng mở hội liên hoan.. Chi tiết nào trong văn bản gợi tả với chúng ta về cảnh sắc và không khí mùa xuân đất Bắc? h/a, chi tiết rất đặc trưng cho cảnh sắc và không khí MX đất Bắc Tg cảm nhận bằng các giác quan: thính giác, thị giác, xúc giác Em có nhận xét gì về các chi tiết, hình ảnh được gợi tả ở trên? Cách cảm nhận của tg có gì đặc biệt? Cảm nhận của em về cảnh sắc và không khí mùa xuân đất Bắc qua những chi tiết trên? I. Đọc và tìm hiểu chung II. Phân tích. 1. Quy luật tình cảm của con người đối với mùa xuân. 2. Cảnh sắc, không khí mùa xuân đất Bắc. Cảnh sắc thiên nhiên vừa có cái lạnh của mùa đông còn vương lại nhưng lại có cả cái ấm áp nồng nàn của khí xuân tràn ngập đất trời và thấm vào lòng người - Không khí màu xuân với khung cảnh gia đình đầm ấm và tình cảm anh em yêu thương, thắm thiết. I. Đọc và tìm hiểu chung II. Phân tích 1. Quy luật tình cảm của con người đối với mùa xuân. 2. Cảnh sắc, không khí mùa xuân nơi đất Bắc. + như mình say sưa một cái gì đó…làm người ta phát điên lên.. + Nhựa sống ở trong người căng lên như máu căng lên trong lộc của loài nai, như mầm non của cây cối , nằm im mãi không chịu được phải chồi ra ... + Tim người ta dường như trẻ hơn ra , đập mạnh hơn ...ra ngoài thấy ai cũng.. muốn yêu thương,,về nhà..cũng thấy yêu thương.. + Trong lòng thì cảm như có không biết bao nhiêu là hoa mới nở , bướm ra ràng mở hội liên hoan . Sức sống của thiên nhiên và con người trong mùa xuân được diễn tả qua các hình ảnh nào đặc sắc? Cách diễn đạt trong đoạn văn trên có gì đặc sắc? I. Đọc và tìm hiểu chung II. Phân tích 1. Quy luật tình cảm của con người đối với mùa xuân. 2. Cảnh sắc, không khí mùa xuân nơi đất Bắc. Tác giả không diễn tả sức sống của thiên nhiên và con người trong ngoại cảnh mà diễn tả chủ yếu sức sống tròn lòng người. Sử dụng nhiều hình ảnh gợi cảm so sánh cụ thể diễn tả sinh động và hấp dẫn sức sống của mùa xuân.Câu dài được ngắt bằng nhiều dấu phẩy tạo nhạc cho lời văn, cuốn hút bạn đọc, giọng điệu vừa sôi nổi vừa thiết tha phản ánh cảm xúc mãnh liệt của tâm hồn, góp phần quan trọng tạo nên sức truyền cảm của đoạn văn. Em cảm nhận được điều kì diệu nào của mùa xuân qua đoạn văn trên? I. Đọc và tìm hiểu chung II. Phân tích. 1. Quy luật tình cảm của con người đối với mùa xuân. 2. Cảnh sắc, không khí mùa xuân đất Bắc. Cảnh sắc thiên nhiên vừa có cái lạnh của mùa đông còn vương lại nhưng lại có cả cái ấm áp nồng nàn của khí xuân tràn ngập đất trời và thấm vào lòng người - Không khí màu xuân với khung cảnh gia đình đầm ấm và tình cảm anh em yêu thương, thắm thiết. - Mùa xuân khơi dậy sinh lực cho thiên nhiên và con người. Sức sống của con người và muôn loài trỗi dậy mạnh mẽ. I. Đọc và tìm hiểu chung II. Phân tích. 1. Quy luật tình cảm của con người đối với mùa xuân. 2. Cảnh sắc, không khí mùa xuân đất Bắc. 3. Cảnh sắc riêng của đất trời MX từ sau rằm tháng giêng ở miền Bắc Những h/a thiên nhiên nào gợi tả vẻ đẹp riêng của cảnh sắc và không khí MX sau rằm tháng giêng? đào hơi phai nhưng nhuỵ vẫn còn phong..cỏ không xanh mướt..nhưng ..nức..hương man mác..hết nồm mưa xuân..thay thế mưa phùn..vệt xanh tươi hiện ở trên trời..vài con ong siêng năng đã bay đi kiếm nhị hoa..nền trời..có những làn sáng hồng hồng rung động như cánh con ve mới lột.. Em có nhận xét gì về cách miêu tả, quan sát của tác giả trong đoạn văn trên? Ngòi bút miêu tả tinh tế: phát hiện và miêu tả rõ nét sự thay đổi chuyển biến của màu sắc, không khí, bầu trời, mặt đất, cỏ cây trong một khoảng thời gian ngắn ngủi. Biện pháp so sánh đem lại hiệu quả NT lớn cho việc miêu tả cụ thể, sâu sắc và rõ nét sự vật. Cảm nhận của em về thiên nhiên và khung cảnh MX sau rằm tháng giêng như thế nào? I. Đọc và tìm hiểu chung II. Phân tích. 1. Quy luật tình cảm của con người đối với mùa xuân. 2. Cảnh sắc, không khí mùa xuân đất Bắc. 3. Cảnh sắc riêng của đất trời MX từ sau rằm tháng giêng ở miền Bắc Thiên nhiên có vẻ đẹp nên thơ, sống động. Không gian dần rộng rãi, sáng sủa. Cuộc sống đời thường của con người trong thời gian này được diễn tả ra sao? Cảm thấy rạo rực một niềm vui sáng sủa..thịt mỡ dưa hành đã hết..trở về bữa cơm giản dị….cánh vải màn điều đã hạ xuống..các trò vui ngày tết cũng tạm thời dần kết thúc.. Em cảm nhận như thế nào về cuộc sống của con người từ sau rằm tháng riêng? I. Đọc và tìm hiểu chung II. Phân tích. 1. Quy luật tình cảm của con người đối với mùa xuân. 2. Cảnh sắc, không khí mùa xuân đất Bắc. 3. Cảnh sắc riêng của đất trời MX từ sau rằm tháng giêng ở miền Bắc TN có vẻ đẹp nên thơ, sống động. Không gian dần rộng rãi, sáng sủa. Cuộc sống đời thường giản dị, ấm cúng, chân thật. Con người vui vẻ, phấn chấn trước một năm mới đầy hứa hẹn. Tình yêu MX đất Bắc của tg cụ thể, tinh tế, sâu sắc, bền chặt và rộng mở. Cảnh sắc và c/s con người sau rằm tháng giêng như đang dần bình tĩnh trở lại, đang tích tụ chưng cất sức sống để tiếp tục bật dậy ở MX tiếp theo. I. Đọc và tìm hiểu chung II. Phân tích 1. Tình cảm của con người đối với mùa xuân. 2. Cảnh sắc và không khí mùa xuân trong đất trời và trong lòng người 3. Cảnh sắc riêng của đất trời MX từ sau rằm tháng giêng ở miền Bắc III. Tổng kết- ghi nhớ 1. Nghệ thuật. Nét đặc sắc nghệ thuật của văn bản là gì? Sử dụng hình ảnh so sánh mới mẻ. Lời văn giầu hình ảnh và nhịp điệu. Kết hợp các phương thức biểu đạt linh hoạt. Thể tuỳ bút cảm xúc mãnh liệt Tất cả các ý trên. Nghệ thuật. I. Đọc và tìm hiểu chung II. Phân tích 1. Tình cảm của con người đối với mùa xuân. 2. Cảnh sắc và không khí mùa xuân trong đất trời và trong lòng người 3. Cảnh sắc riêng của đất trời MX từ sau rằm tháng giêng ở miền Bắc III. Tổng kết- ghi nhớ 1. Nghệ thuật: Cảnh sắc thiên nhiên, không khí mùa xuânở Hà Nội và miền Bắc được cảm nhận, tái hiện trong nỗi nhớ thương da diết của một người xa quê. Qua đó biểu lộ chân thực và cụ thể tình yêu quê hương đất nước và lòng yêu cuộc sống của tác giả. 2. Nội dung: IV. Luyện tập. ? Dòng nào sau đây nêu đúng nhất vẻ đẹp của mùa xuân Hà Nội – Bắc Việt? Tươi tắn và sôi động. Lạnh lẽo và u buồn. Không gian trong sáng và ấm áp. Thiên nhiên se lạnh nhưng lòng người ấm áp tình thương. Sưu tầm một số đoạn thơ, bài văn về mùa xuân mà em biết? 1. Ngày xuân con én đưa thoi Thiều quang chín chục đã ngoài sáu mươi Cỏ non xanh tận chân trời Cành lê trắng điểm một vài bông hoa ( Truyện Kiều – Nguyễn Du) 2. Đầu tiên, từ trong vườn, mùi hoa hồng, hoa huệ sực nức. Trong không khí không còn ngửi thấy hơi nước lạnh lẽo mà bây giờ đầy hương thơm và ánh nắng mặt trời. Cây hồng bì đã cởi bỏ hết những cái áo lá già đen đủi. Các cành cây đều lấm tấm màu xanh. Những cành xoan khẳng khiu đương trổ lá, lại sắp buông toả ra những tán lá sang sáng, tim tím. Ngoài kia rặng dâm bụt cũng sắp có nụ.. ( Mùa xuân xinh đẹp đã về – Tô Hoài) * Hướng dẫn về nhà. Nắm được nội dung và nghệ thuật của văn bản. Viết một đoạn văn diễn tả cảm xúc của em về mùa xuân quê hương em. Trả lời các câu hỏi phần: “ôn tập tác phẩm trữ tình”.