Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 1+2: Văn bản Tôi đi học - Nguyễn Thị Bích Ngân

Trường THCS Sài ĐồngMôn: Ngữ văn 8Tiết 1+2: Văn bản Tôi đi họcGiáo viên: Nguyễn Thị Bích NgânTiết 1-2:Văn bản: Tôi Đi học  Thanh TịnhI.Tác giả, tác phẩm:1.Tác giả:Thanh Tịnh(1911-1988) tên khai sinh là Trần Văn Ninh, quê ở ngoại ô thành phố Huế-Thanh Tịnh có đóng góp trong nhiều lĩnh vực:Truyện ngắn, truyện dài, thơ, bút kí.. Song thành công hơn cả là thơ và truyện ngắn-Sáng tác của Thanh Tịnh nhìn chung đều toát lên vẻ đẹp đằm thắm, tình cảm êm dịu trong trẻo 2.Tác phẩm:Truyện ngắn “Tôi đi học” in trong tập truyện ngắn “Quê mẹ”(1941)Tiết 1-2:Văn bản: Tôi Đi học  Thanh TịnhI.Tác giả, tác phẩm: 1.Tác giả: 2.Tác phẩm: 3. Đọc- chú thíchII.Phân tích 1. Bố cục:3 phầnBố cục: 3 phần1.Từ đầu đến “Trên ngọn núi”Khơi nguồn nỗi nhớ và cảm nhận của “Tôi” trên đường tới trường2.Tiếp đến “Được nghỉ ngơi cả ngày nữa”Cảm nhận của “Tôi” lúc ở sân trường3.Còn lạiCảm nhận của “Tôi” khi ở trong lớp họcPhân tích:1.Tâm trạng, cảm nhận của “Tôi” trên đường tới trường:* Bối cảnh khơi nguồn nỗi nhớ +Thiên nhiên:Lá ngoài đường rụng nhiều và trên không có những đám mây bàng bạc + Con người: Mấy em nhỏ rụt rè núp dưới nón mẹ lần đầu tiên -Thời gian:Một buổi mai đầy sương thu và gió lạnh -Không gian:Con đường làng dài và hẹp -Thời gian: Cuối thu*Kỉ niệm:Tâm trạng của “Tôi” khi nhớ về kỉ niệm:Náo nức, tưng bừng, rộn rãNhững cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi như mấy cánh hoa mỉm cười giữa bầu trời quang đãngTâm trạng của “Tôi” khi nhớ về kỉ niệm trên đường tới trườngCon đường.quen đi lại lắm lầntự nhiên thấy lạLòng tôi đang có sự thay đổi lớn:Hôm nay tôi đi họcDùng từ láy, hỉnh ảnh so sánh đặc sắcTâm trạng xúc động chân thành khi nhớ về quá khứ* Những thay đổi trong suy nghĩ, hành động của cậu bé trên đường tới trường-Không lội sông, thả diều, ra đồng nô đùa-Cảm thấy mình trang trọng và đứng đắn-Hai quyển vở mới trên tay bắt đầu thấy nặng.Tôi bặm tay ghì thật chặt..Tôi xóc lên và nắm lại cẩn thận-Muốn thử sức mình-Có ngay ý nghĩ vừa non nớt vừa ngây thơ: Chắc chỉ người thạo mới cầm nổi bút thước-Ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi Báo hiệu sự thay đổi trong nhận thức bản thân, cậu tự thấy mình lớn lên, có ý thức trong việc học hành Ngây thơ, đáng yêu.Phân tích giá trị nghệ thuật của câu văn “ Ý nghĩ ấy thoáng qua trong tâm trí tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang trên ngọn núi”Câu văn đã sử dụng phép so sánh giữa một hiện tượng vô hình là “Ý nghĩ ấy thoáng qua” với một hiện tượng hữu hình đẹp đẽ là “ Một làn mây lướt ngang ngọn núi” thể hiện sự hồn nhiên trong sáng của cậu bé trong kỉ niệm lần đầu tới trườngVới những câu văn nhẹ nhàng, từ ngữ gợi cảm, giàu hình ảnh, dòng hồi tưởng được gợi lên hết sức tự nhiên với sự liên tưởng giữa hiện tại và quá khứ. Từ tâm trạng náo nức, tưng bừng rộn rã tác giả nhớ lại cảm xúc, những hình ảnh quen thuộc trên đường cùng mẹ tới trường 2. Cảm nhận của “Tôi” lúc ở sân trường*Khung cảnh trươc sân trường: - Quang cảnh:+Dày đặc cả người+Người nào quần áo cũng sạch sẽ, gương mặt cũng vui tươi sáng sủa. Đông vui, tấp nập.- Ngôi trường Mĩ Lí trong con mắt của “Tôi” có sự thay đổi+ Trước đây:Là một nơi xa lạ.Cảm tưởng : Nhà trường cao ráo và sạch sẽ hơn các nhà khác trong làng+ Nay:Trông vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình làng Hòa Ấp Phép so sánh “Trường Mĩ Lí trông vừa xinh xắn vừa oai nghiêm như cái đình làng Hòa Ấp” có ý nghĩa gì?Hình ảnh so sánh thể hiện cảm xúc thành Kính trang nghiêm của cậu học trò nhỏ trướcNgôi trường mới với nhiều điều thiêng liênghấp dẫn*Hình ảnh những cậu học trò nhỏ:- Cũng như tôi, mấy cậu học trò mới bỡ ngỡ đứng nép bên người thân- Họ như con chim con đứng bên bờ tổ, nhìn quãng đời cao rộng muốn bay, nhưng còn ngập ngừng e sợ. Họ thèm vụng và ao ước thầm được như những người học trò cũ , biết lớp, biết thầy để khỏi phải rụt rè trong cảnh lạMiêu tả sinh động hình ảnh và tâm trạng các em nhỏ lần đầu tới trườngThể hiện khát vọng bay cao khám phá những chân trời tri thức mới của tuổi trẻ trước cánh cửa trường học*Hình ảnh ông Đốc- Đọc tên từng người- Nhìn chúng tôi nói sẽ: “Thế là các em đã vào lớp năm. Các em phải cố gáng họcđể thầy mẹ được vui lòng và đẻ thầy dạy các em được sung sướng”- Nhìn chúng tôi với cặp mát hiền từ và cảm động- Ông Đốc tươi cười nhẫn nại chờ chúng tôiÔng là người thầy nhân hậu từ tốn bao dung, yêu thương con trẻ hết lòngQuí trọng, biết ơn thầy-Người đưa tri thức đến cho thế hệ trẻ3.Tâm trạng của “Tôi” khi xếp hàng vào lớp- Một hồi trống thúc vang dội cả lòng tôi.cảm thấy mình chơ vơ là lúc này- Trong lúc ông ta đọc tên từng người, tôi cảm thấy như quả tim tôi ngừng đập. Tôi quên cả mẹ tôi đứng sau tôi. Nghe gọi đến tên , tôi tự nhiên giật mình và lúng túng- Người tôi lúc ấy tự nhiên thấy nặng nề một cách lạ- Dúi đầu vào lòng mẹ tôi nức nở khóc theo Sự chuyển biến tâm lí của nhân vật“Tôi” đã cảm nhận sâu sắc về sự lớn lao, thiêng liêng của ngôi trường làng Mĩ Lí, trân trọng sự ngưỡng mộ ân cần, bao dung của ông Đốc. Đồng thời cũng nhận thức về sự tự lập của bản thân trong việc đến trường học tậpc.Cảm nhận của “Tôi” trong lớp học- Thầy giáo trẻ: Tươi cười đón chúng tôi- Mùi hương lạ xông lên- Hình treo trên tường:Thấy lạ lạ, hay hay- Nhìn bàn ghế, chỗ ngồitự nhiên lạm nhận là vật riêng của mình- Mấy người bạn tí hon ngồi bên tôilòng tôi vẫn không cảm thấy xa lạ chút nào.Sự quyến luyến tự nhiên và bất ngờ quá đến tôi cũng không dám tin có thật- Nhìn theo cánh chim..một kỉ niệm cũ sống lại- Chăm chỉ nhìn thầy viết và lẩm nhẩm đánh vần đọc:Bài viết tập: Tôi đi họcNhững suy nghĩ, tình cảm trong sáng của cậu bé cho thấy cậu là người có tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu bạn bè trường lớp, trân trọng việc học hành III.Tổng kết:I.Nội dung:Văn bản kể về một trang đời gần gũi mà thiêng liêng, đó là kỉ niệm buổi tựu trường đầu tiên với tâm trạng bỡ ngỡ, những cảm xúc mới mẻ, những ấn tượng không quên về trường lớp, thầy cô và bạn bèII. Nghệ thuật:-Văn bản có sự kết hợp hài hòa giữa tự sự-trữ tình-miêu tả- Bố cục chặt chẽ, tự nhiên theo dòng hồi tưởng, theo trình tự đan xen giữa hiện tại và quá khứ.- Ngôn ngữ miêu tả tinh tế, giàu hình ảnh, giàu nhạc điệu và chất thơ.III. Ghi nhớ: SGKLuyện tập1.Các hình ảnh so sánh đặc sắc và tác dụng của chúng?- Hình ảnh so sánh: " Tôi quên thế nào được cảm giác trong sáng ấy nảy nở trong lòng tôi giữa bầu trời quang đãng" -> những cảm nhận trong sáng, hồn nhiên trong ngày đầu đi học.- "ý nghĩ ấy thoáng qua trong trí óc tôi nhẹ nhàng như một làn mây lướt ngang" -> ý thức về sự trưởng thành, tự lập thoáng xuất hiện- " Trước mắt tôi sân trường làng Mĩ Lí trông vừa xinh xắn, oai nghiêm đình làng Hòa Ấp" -> cảm nhận rõ ràng vẻ đẹp, sự oai nghiêm của ngôi trường.- " Họ như những con chim con đứng bên bờ tổcòn ngập ngừng e sợ" -> sự non nớt, ngỡ ngàng, và cả những khao khát vươn xa của học trò.- " họ thèm vụng và ước ao thầm phải rụt rè trong cảnh lạ" -> ước muốn được trưởng thành, cứng cáp.Bài 2 (trang 9sgk Ngữ Văn 8 tập 1):- Văn kể chuyện: cần xác định những chi tiết, sự việc chính- Ấn tượng buổi khai giảng đầu tiên:   + Cảm xúc trước hôm khai giảng   + Chọn hình ảnh về cảnh vật tiêu biểu nhất về đường đi học, ngôi trường, bạn bè để tả, kể   + Nhìn thấy bạn bè, thầy cô, trường lớp mới xuất hiện cảm giác: háo hức, hồi hộp, vui vẻ.   + Cảm xúc khi rời xa cha mẹ để vào lớp cùng bạn bè.- Giọng kể tự nhiên, chân thành, kể theo trình tự thời gian.- Có thể so sánh cảm xúc với những buổi tựu trường đầu tiên với những buổi tựu trường sau đó.Nội dung chính: Tôi đi học là dòng hồi tưởng về ngày đầu tựu trường của nhân vật "tôi". Truyện ngắn này gần như là tự truyện, vừa nhẹ vừa man mác vừa ngọt ngào với những dư vị sâu lắng của buổi đầu tựu trường.Viết đoạn văn trình bày cảm nghĩ của em về ngày đầu tiên đi học? Em còn nhớ đó là một buổi sang mùa thu thật đẹp. Bầu trời trong xanh, gió nhè nhẹ thổi cuốn theo vài chiếc lá vàng rơi.Ngồi sau lưng mẹ, em thấy lòng mình lâng lâng một cảm xúc thật khó tả.Vừa háo hức, vừa e sợ, em tự trấn an mình bằng cách khe khẽ hát một khúc nhạc vui và nheo mắt cười vu vơ. Chẳng mấy chốc hai mẹ con đã tới trường.Ngôi trường thật lớn và rất đông người. Tự nhiên chân em không muốn bước,em thấy ai cũngxa lạ. Chỉ đến khi cô giáo đến bên em dịu dàng vỗ về và đưa em vào lớp thì em mới bớt lo sợ và hồi hộp.Khi ngồi yên vào chỗ của mình, em đưa mắt nhìn xung quanh và chọ nhận ra các bạn cũng giống như em thôi, đều là hs lớp 1.Nghĩ thế em thấy tự tin và bắt đầu lấy vở ra học bài học đầu tiên trong cuộc đời mình.