Bài giảng Ngữ văn Lớp 8 - Tiết 116: Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luận

Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luậnTiết116:KIỂM TRA BÀI CŨTrong bài văn nghị luận yếu tố biểu cảm có vai trò gì ? Làm thế nào để bài văn có sức biểu cảm cao ?- Văn nghị luận rất cần yếu tố biểu cảm.Yếu tố biểu cảm giúp cho văn nghị luận có hiệu quả thuyết phục lớn hơn,vì nó tác động mạnh mẽ tới tình cảm của người đọc (người nghe).- Để bài văn nghị luận có sức thuyết phục cao,người làm văn phải thực sự có cảm xúc trước những điều mình viết (nói) và phải biết diễn tả cảm xúc đó bằng những từ ngữ,những câu văn có sức truyền cảm.Sự diễn tả cảm xúc cần phải chân thực và không được phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài.Tiết116:Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luậnA.Lí thuyết: YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong bµi v¨n NL.1.Phân tích ngữ liệu : SGK.*VD1:a. Sau nữa, việc săn bắt thứ “vật liệu biết nói” đó ,mà lúc bấy giờ người ta gọi là “chế độ lính tình nguyện”(danh từ mỉa mai một cách ghê tởm) đã gây ra những vụ nhũng lạm hết sức trắng trợn. Đây ! Chế độ lính tình nguyện ấy được tiến hành như thế này: Vị “chúa tỉnh”-mỗi viên công sứ ở Đông Dương quả là một vị “chúa tỉnh” - ra lệnh cho bọn quan lại dưới quyền,trong một thời hạn nhất định phải nộp cho đủ một số người nhất định.Bằng cách nào, điều đó không quan trọng.Các quan cứ liệu mà xoay xở. Mà cái ngón xoay xở (...) thì các ông tướng ấy thạo hết chỗ nói, nhất là xoay xở làm tiền. Thoạt tiên, chúng tóm những người khoẻ mạnh nghèo khổ,những người này chỉ chịu chết thôi không còn kêu cứu vào đâu được.Sau đó,chúng mới đòi đến con cái nhà giàu . Những ai cứng cổ thì chúng tìm ngay ra dịp để sinh chuyện với họ hoặc gia đình họ,và nếu cần,thì giam cổ họ lại cho đến khi họ phải dứt khoát chọn lấy một trong hai con đường: “đi lính tình nguyện , hoặc xì tiền ra”.§o¹n a: tr×nh bµy luËn cø vÒ thñ ®o¹n b¾t lÝnh cña chÝnh quyÒn thùc d©n ->sdông yÕu tè tù sù kÓ vÒ thñ ®o¹n b¾t lÝnh cña chÝnh quyÒn thùc d©n: b. Ấy thế mà trong một bản bố cáo với những người bị bắt lính, phủ toàn quyền Đông Dương, sau khi hứa hẹn ban phẩm hàm cho những lính sẽ còn sống sót và truy tặng những người sẽ hi sinh cho “Tổ quốc”,đã trịnh trọng tuyên bố rằng: “Các bạn đã tấp nập đầu quân,các bạn đã không ngần ngại rời bỏ quê hương xiết bao trìu mến để người thì hiến xương máu của mình như lính khố đỏ,kẻ thì hiến dâng cánh tay lao động của mình như lính thợ”.Nếu quả thật người An Nam phấn khởi đi lính đến thế,tại sao lại có cảnh,tốp thì bị xích tay điệu về tỉnh lị,tốp thì trước khi xuống tàu .bị nhốt trong một trường trung học ở Sài Gòn,có lính Pháp canh gác ,lưỡi lê tuốt trần ,đạn lên lòng sẵn ? Những cuộc biểu tình đổ máu ở Cao Miên,những vụ bạo động ở Sài Gòn,ở Biên Hoà và ở nhiều nơi khác nữa,phải chăng là những biểu hiện của lòng sốt sắng đầu quân “tấp nập” và “không ngần ngại” ?§o¹n b: luËn ®iÖu cña chÝnh quyÒn thùc d©n khi b¾t lÝnh vµ c¶nh ng­êi d©n bÞ b¾t lÝnh qua c¸i nh×n cña tg.->sdông yÕu tè miªu t¶, t¶ l¹i c¶nh khæ së cña ng­êi d©n bÞ b¾t lÝnh ? V× sao ®o¹n trÝch a,b sö dông yÕu tè tù sù vµ miªu t¶ nh­ng kh«ng ph¶i lµ v¨n b¶n tù sù hay miªu t¶? - M§ chÝnh cña tg lµ: v¹ch trÇn, tè c¸o téi ¸c, sù gi¶ dèi , bÞp bîm cña thd Ph¸p trong c¸i gäi lµ chÕ ®é lÝnh t×nh nguyÖn.- C¸c ®o¹n tù sù, MT ®­îc sdông ko ph¶i nh»m kÓ ng­êi, kÓ viÖc hay MT ®¬n thuÇn mµ nã chØ nh»m lµm s¸ng tá V§ tè c¸o téi ¸c vµ sù lõa bÞp, gi¶ dèi trong lêi nãi vµ viÖc lµm cña thd Ph¸p trong c¸i gäi lµ chÕ ®é lÝnh t×nh nguyÖn. => V× vËy nã kh«ng thÓ lµ VB TS hay MT.Tiết116:Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luậnA.Lí thuyết: YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong bµi v¨n NL.1.Phân tích ngữ liệu : SGK.*VD1: - §V a, b lµ ®v NLCã sö dông yÕu tè MT, TS->Nh»m lµm s¸ng tá V§ téi ¸c, sù lõa phØnh, gi¶ dèi cña chÝnh quyÒn thd P.?H·y so s¸nh 2 ®o¹n v¨n xem c¸ch diÔn ®¹t nµo thuyết phục h¬n ?V× sao? a2. Sau n÷a viÖc s¨n b¾t thø “vËt liÖu biÕt nãi” ®ã mµ bÊy giê ng­êi ta gäi lµ chÕ ®é lÝnh t×nh nguyÖn ®· g©y ra nh÷ng vô nhòng l¹m hÕt søc tr¾ng trîn. Sù thËt ®ã ®­îc thÓ hÞªn trong suèt qu¸ tr×nh b¾t lÝnh ë c¸c tØnh, huyÖn, x·, th«n trong c¶ n­íc VN.a1. Sau nữa, việc săn bắt thứ “vật liệu biết nói” đó ,mà lúc bấy giờ người ta gọi là “chế độ lính tình nguyện”(danh từ mỉa mai một cách ghê tởm) đã gây ra những vụ nhũng lạm hết sức trắng trợn. Đây ! Chế độ lính tình nguyện ấy được tiến hành như thế này: Vị “chúa tỉnh”-mỗi viên công sứ ở Đông Dương quả là một vị “chúa tỉnh” - ra lệnh cho bọn quan lại dưới quyền , trong một thời hạn nhất định phải nộp cho đủ một số người nhất định.Bằng cách nào, điều đó không quan trọng.Các quan cứ liệu mà xoay xở. Mà cái ngón xoay xở (...) thì các ông tướng ấy thạo hết chỗ nói, nhất là xoay xở làm tiền. Thoạt tiên, chúng tóm những người khoẻ mạnh nghèo khổ,những người này chỉ chịu chết thôi không còn kêu cứu vào đâu được.Sau đó,chúng mới đòi đến con cái nhà giàu . Những ai cứng cổ thì chúng tìm ngay ra dịp để sinh chuyện với họ hoặc gia đình họ,và nếu cần,thì giam cổ họ lại cho đến khi họ phải dứt khoát chọn lấy một trong hai con đường: “đi lính tình nguyện , hoặc xì tiền ra”.b2.ThÕ mµ trong b¶n bè c¸o víi nh÷ng ng­êi bÞ b¾t lÝnh , phñ toµn quyÒn §«ng d­¬ng sau khi høa hÑn khen th­ëng vµ truy tÆng nh÷ng ng­êi ®· hi sinh cho TQ cßn tuyªn bè vÒ sù phÊn khëi, t×nh nguyÖn ®i lÝnh cña hä. Nh÷ng lêi nãi trªn hoµn toµn tr¸i ng­îc víi sù thËt vÒ nh÷ng h® ng­îc ®·i cña nhµ cÇm quyÒn Ph¸p vµ SG sau chiÕn tranh.b1. Ấy thế mà trong một bản bố cáo với những người bị bắt lính, phủ toàn quyền Đông Dương, sau khi hứa hẹn ban phẩm hàm cho những lính sẽ còn sống sót và truy tặng những người sẽ hi sinh cho “Tổ quốc”,đã trịnh trọng tuyên bố rằng: “Các bạn đã tấp nập đầu quân,các bạn đã không ngần ngại rời bỏ quê hương xiết bao trìu mến để người thì hiến xương máu của mình như lính khố đỏ,kẻ thì hiến dâng cánh tay lao động của mình như lính thợ”. Nếu quả thật người An Nam phấn khởi đi lính đến thế, tại sao lại có cảnh,tốp thì bị xích tay điệu về tỉnh lị,tốp thì trước khi xuống tàu .bị nhốt trong một trường trung học ở Sài Gòn,có lính Pháp canh gác , lưỡi lê tuốt trần ,đạn lên lòng sẵn ? Những cuộc biểu tình đổ máu ở Cao Miên , những vụ bạo động ở Sài Gòn,ở Biên Hoà và ở nhiều nơi khác nữa,phải chăng là những biểu hiện của lòng sốt sắng đầu quân “tấp nập” và “không ngần ngại” ?a1,b1 C¸ch diÔn ®¹t trong thuyết phục h¬n v× cã yÕu tè TS, MT. 2 yÕu tè nµy gióp cho ng­êi ®äc h×nh dung 1 c¸ch râ rµng, cô thÓ, sinh ®éng nh÷ng nhòng l¹m tr¾ng trîn, bØ æi, ®ª tiÖn cña thd Ph¸p trong viÖc mé lÝnh t×nh nguyÖn. §ång thêi lËt tÈy sù rªu rao bÞp bîm, dèi tr¸ cña chq thd.Tiết116:Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luậnA.Lí thuyết: YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong bµi v¨n NL.1.Phân tích ngữ liệu : SGK.*VD1: - §V a, b lµ ®v NLCã sö dông yÕu tè MT, TS->Nh»m lµm s¸ng tá V§ téi ¸c, sù lõa phØnh, gi¶ dèi cña chÝnh quyÒn thd P.-> Gióp ng­êi ®äc h×nh dung nh÷ng nhòng l¹m tr¾ng trîn, bØ æi vµ bé mÆt thËt cña thd Ph¸p.? Tõ viÖc t×m hiÓu trªn, em cã NX g× vÒ vai trß cña c¸c yÕu tè TS vµ MT trong v¨n NL? Gióp cho viÖc tr×nh bµy luËn cø trong bµi v¨n ®­îc râ rµng, cô thÓ, sinh ®éng ;gióp bµi v¨n NL cã søc thuyÕt phôc m¹nh mÏ h¬n - L§: 2 truyÖn cæ cña DT miÒn nói cã nhiÒu nÐt gièng víi truyÖn Th¸nh Giãng.- YÕu tè TS, MT: ChØ t¶ vµ kÓ 1 sè chi tiÕt, h/¶ .-> Tdông: c¸c yÕu tè TS, MT ®­îc dïng lµm luËn cø ®Ó phôc vô vµ lµm s¸ng tá l®iÓm lµm chom¹chNL ko bÞ ph¸ vì. * VD 2:? V× sao trong VB trªn tg ®· ko kÓ ®Çy ®ñ, cÆn kÏ toµn bé 2 truyÖn Chµng Tr¨ng, Nµng Han mµ chØ t¶ cô thÓ 1 sè h/¶ vµ kÓ kÜ 1 sè chi tiÕt trong nh÷ng c©u chuyÖn Êy?- NÕu kÓ hÕt c¶ 2 truyÖn : m¹ch NL sÏ bÞ ph¸ vì, ND VB r­êm rµ, dµi dßng, trµn lan, ko lµm s¸ng tá ®­îc luËn ®iÓm. - ChØ t¶ 1sè h/¶, kÓ kÜ 1 sè chi tiÕt cã lîi cho viÖc lµm s¸ng tá luËn ®iÓm vµ tr¸nh ®­îc nh÷ng lçi trªn ? Tõ viÖc t×m hiÓu trªn, h·y cho biÕt: Khi ®­a c¸c yÕu tè TS vµ MT vµo bµi v¨n NL cÇn chó ý nh÷ng g×? Các y/tố tự sự và miêu tả được dùng làm luận cứ phải phục vụ cho việc làm rõ luận điểm và không phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài vănTiết116:Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luậnA.Lí thuyết: YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong bµi v¨n NL.1.Phân tích ngữ liệu : SGK.*VD1: - §V a, b lµ ®v NLCã sö dông yÕu tè MT, TS->Nh»m lµm s¸ng tá V§ téi ¸c, sù lõa phØnh, gi¶ dèi cña chÝnh quyÒn thd P.-> Gióp ng­êi ®äc h×nh dung nh÷ng nhòng l¹m tr¾ng trîn, bØ æi vµ bé mÆt thËt cña thd Ph¸p. Gióp cho viÖc tr×nh bµy luËn cø trong bµi v¨n ®­îc râ rµng, cô thÓ, sinh ®éng ;gióp bµi v¨n NL cã søc thuyÕt phôc m¹nh mÏ h¬n - L§: 2 truyÖn cæ cña DT miÒn nói cã nhiÒu nÐt gièng víi truyÖn Th¸nh Giãng.- YÕu tè TS, MT: ChØ t¶ vµ kÓ 1 sè chi tiÕt, h/¶ .-> Tdông: c¸c yÕu tè TS, MT ®­îc dïng lµm luËn cø ®Ó phôc vô vµ lµm s¸ng tá l®iÓm lµm chom¹chNL ko bÞ ph¸ vì. * VD 2:2.Ghi nhớ:Sgk/116B.Luyện tập: Bài văn nghị luận thường vẫn cần phải có các y/tố tự sự và miêu tả . Hai y/tố này giúp cho việc trình bày luận cứ trong bài văn được rõ ràng,cụ thể, sinh động hơn và do đó,có sức thuyết phục mạnh mẽ hơn. Các y/tố tự sự và miêu tả được dùng làm luận cứ phải phục vụ cho việc làm rõ luận điểm và không phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài văn Các y/tố tự sự và miêu tả được dùng làm luận cứ phải phục vụ cho việc làm rõ luận điểm và không phá vỡ mạch lạc nghị luận của bài vănTiết116:Tìm hiểu các yếu tố tự sự và miêu tả trong văn nghị luậnA.Lí thuyết: YÕu tè tù sù vµ miªu t¶ trong bµi v¨n NL.1.Phân tích ngữ liệu : SGK.2.Ghi nhớ:Sgk/116B.Luyện tập: Bµi 1: ChØ ra yÕu tè TS vµ MT vµ cho biÕt td cña chóng: * Tù sù: c©u 1, c©u 3, c©u 4, * MT: C©u 2, c5, c6, c8, . - Sdông ytè tù sù gióp ng­êi ®äc h×nh dung h/c’ s¸ng t¸c cña bth¬ vµ t©m tr¹ng cña nhµ th¬ - Sdông ytè t¶->gîi k/c¶nh ®ªm tr¨ng vµ c¶m xóc cña ng­êi tï-thi sÜ: t©m tr¹ng b¨n kho¨n, bèi rèi, xao xuyÕn cña ng­êi tï tr­íc c¶nh ®Ñp ®ªm tr¨ng ®­îc béc lé trong c©u th¬“c¶nh ®Ñp ®ªm nay khã” => nhËn râ chiÒu s©u cña 1 t©m t­, ë ®ã bªn trong sù im lÆng cã chøa ®ùng biÕt bao t/c d¹t dµo trước tr¨ng, tr­íc ®ªm, tr­íc c¸i ®Ñp. Bµi 2:- Sdông ytè miªu t¶->gîi vÎ ®Ñp cña hoa sen- Sdông ytè tù sù ->kÓ l¹i KN vÒ bµi ca dao ®ã.Bµi 3: TËp viÕt 1 ®o¹n v¨n NL theo ND cña ®Ò bµi trong BT 2/ 116(tr×nh bµy suy nghÜ, c¶m nhËn cña m×nh vÒ vÎ ®Ñp cña bµi ca dao. L­u ý sö dông yÕu tè MT, TS ®· nªu trong BT )H­íng dÉn häc bµi: - Häc bµi, hoàn thành btËp 3 - C/bÞ : ¤ng Giuèc- ®anh mặc lễ phục