Bài giảng Ngữ văn Lớp 7 - Tiết 57: Văn bản Một thứ quà của lúa non cốm (Thạch Lam)

TÍCH HỢP GIÁO DỤC NẾP SỐNG THANH LỊCH VĂN MINH TRONG MÔN NGỮ VĂNTrích phóng sự: Thơm thảo cốm làng VòngTIẾT 57MỘT THỨ QUÀ CỦA LÚA NON: CỐM(Thạch Lam)I. ĐỌC - TÌM HIỂU KHÁI QUÁT:1. Tác giả:Thạch Lam- Thạch Lam (1910 – 1942) Chuyên viết về truyện ngắn, tùy bút. - Phong cách: + Nhẹ nhàng, trong sáng, giàu chất thơ. + Diễn tả một cách tinh tế những cảm xúc, cảm giác của con người.I. ĐỌC - TÌM HIỂU KHÁI QUÁT:2. Tác phẩm:a. Đọc, tìm hiểu chú thích:I. ĐỌC - TÌM HIỂU KHÁI QUÁT:2. Tác phẩm:a. Đọc, tìm hiểu chú thích: Thanh nhã: Sêu tết: Thanh đạm:Thanh tao, nhã nhặn, có tính chất lịch sự mà giản dị.Nhà trai đưa lễ vật đến nhà gái trong dịp lễ, tết khi chưa cưới.Ở đây chỉ món ăn, thức uống đơn giản, không cầu kì không có những mùi vị nồng, đậm gây cảm giác mạnh. Thanh đạm còn chỉ cuộc sống giản dị, trong sạch.I. ĐỌC - TÌM HIỂU KHÁI QUÁT:2. Tác phẩm:b, Xuất xứ: Văn bản “Một thứ quà của lúa non: Cốm” được trích từ tập Hà Nội băm sáu phố phường (1943) Lược bỏ phần cuối; Nhưng thể hiện rõ nhất phong cách của Thạch Lam.- Văn bản này cũng mở đầu cho cụm văn bản tùy bút.I. ĐỌC - TÌM HIỂU KHÁI QUÁT:2. Tác phẩm:c, Thể loại:Tuỳ bút Lµ thÓ v¨n xu«i thuéc lo¹i ký (Bót ký) th­êng miªu t¶ ghi chÐp nh÷ng h×nh ¶nh sù viÖc mµ nhµ v¨n quan s¸t, chøng kiÕn nh­ng thiªn vÒ biÓu c¶m vµ ®Ëm chÊt tr÷ t×nh (gÇn gièng víi th¬)I. ĐỌC - TÌM HIỂU KHÁI QUÁT:2. Tác phẩm:d, Bố cục: Phần 1: Từ đầu đến “chiếc thuyền rồng.”  Nguồn gốc cốm. Phần 2: Từ “Cốm là thức quà riêng biệt” đến “nhũn nhặn.”  Giá trị của cốm. Phần 3: Đoạn còn lại  Cách thưởng thức cốm.II. ĐỌC - TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN:1. Nguồn gốc của cốm.LÀM VIỆC THEO NHÓM Dựa vào văn bản trong SGK, các nhóm trình bày nguồn gốc của cốm bằng sơ đồ tư duy. Đại diện nhóm lên trình bày kết quả của nhóm mình. Yêu cầu trình bày một cách sáng tạo, ngắn gọn và hiệu quả.“ ... khi ®i qua nh÷ng c¸nh ®ång xanh, mµ h¹t thãc nÕp ®Çu tiªn lµm trÜu th©n lóa cßn t­¬i, ngöi thÊy mïi th¬m m¸t cña lóa non kh«ng? “C¬n giã mïa h¹ l­ít qua võng sen trªn hå, nhuÇn thÊm c¸i h­¬ng th¬m cña l¸” C¬n giã mïa h¹ l­ít qua võng sen trªn hå, nhuÇn thÊm c¸i h­¬ng th¬m cña l¸, nh­ b¸o tr­íc mïa vÒ cña mét thøc quµ thanh nh· vµ tinh khiÕt. C¸c b¹n cã ngöi thÊy, khi ®i qua nh÷ng c¸nh ®ång xanh, mµ h¹t thãc nÕp ®Çu tiªn lµm trÜu th©n lóa cßn t­¬i, ngöi thÊy mïi th¬m m¸t cña lóa non kh«ng? Trong c¸i vá xanh kia, cã mét giät s÷a tr¾ng th¬m, ph¶ng phÊt h­¬ng vÞ ngµn hoa cá. D­íi ¸nh n¾ng, giät s÷a dÇn dÇn ®«ng l¹i, b«ng lóa cµng ngµy cµng cong xuèng, nÆng v× c¸i chÊt quý trong s¹ch cña trêi”.- Hình ảnh những cô gái bán cốm duyên dáng, thanh lịch.- Cốm đã trở thành một nét đẹp của văn hoá Hà Nội.“C¸i c« g¸i Vßng lµm ra thø cèm dÎo vµ th¬m Êy.... C¸c ng­êi cña Hµ Néi 36 phè ph­êng vÉn th­êng ngãng tr«ng c« hµng cèm xinh xinh, ¸o quÇn gän ghÏ, víi c¸i dÊu hiÖu ®Æc biÖt lµ c¸i ®ßn g¸nh hai ®Çu cong vót lªn nh­ chiÕc thuyÒn rång”II. ĐỌC - TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN:1. Nguồn gốc của cốm.II. ĐỌC - TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN:2. Giá trị của cốm.Th¶o LuËn Nhãm0123456789102030405060708090100110120Tổ 1 + 2Tổ 3 + 4Lời bình luận 2:‘‘Ai ®· nghÜ ®Çu tiªn dïng cèm ®Ó lµm quµ sªu tÕt... Hång cèm tèt ®«i... hai vÞ n©ng ®ì nhau ®Ó h¹nh phóc ®­îc l©u bÒn.’’ Lêi b×nh luËn 1:"Cèm lµ thø quµ riªng biÖt cña ®Êt n­íc gi¶n dÞ vµ thanh khiÕt cña ®ång quª cá néi ViÖt Nam.”? Lời bình trên gợi cho em cách hiểu mới mẻ nào về cốm?? Tác giả đã nhận xét như thế nào về tục lệ dùng cốm để làm quà sêu tết?Thời gian: 2 phútII. ĐỌC - TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN: - Màu sắc: Màu ngọc lựu già, màu xanh ngọc thạch: Hình ảnh so sánh  Vẻ đẹp màu sắc cao quý. - Hương vị: Thanh đạm, ngọt sắc, nâng đỡ nhau.  Giá trị vật chất, tinh thần (nét đẹp văn hoá dân tộc).Sự hoà hợp hồng và cốm trên hai phương diện:II. ĐỌC - TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN: - Màu sắc: Màu ngọc lựu già, màu xanh ngọc thạch: Hình ảnh so sánh  Vẻ đẹp màu sắc cao quý. - Hương vị: Thanh đạm, ngọt sắc, nâng đỡ nhau.  Giá trị vật chất, tinh thần (nét đẹp văn hoá dân tộc).Sự hoà hợp hồng và cốm trên hai phương diện:II. ĐỌC - TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN: “Thật đáng tiếc khi chúng ta thấy những tục lệ tốt đẹp ấy mất dần, và những thức quý của đất nước mình dần thay bằng những thức bóng bảy hào nháng và thô kệch bắt chước người ngoài: những kẻ mới giàu vô học có biết đâu mà thưởng thức được những vẻ cao quý kín đáo và nhũn nhặn?” “Cèm kh«ng ph¶i lµ thøc quµ cña ng­êi véi; ¨n cèm ph¶i ¨n tõng chót Ýt, thong th¶ vµ ngÉm nghÜ. Lóc bÊy giê ta míi thÊy thu l¹i c¶ trong h­¬ng vÞ Êy c¸i mïi th¬m phøc cña lóa míi, c¸i hoa cá d¹i ven bê Hìi c¸c bµ mua hµng! Chí cã thäc tay hay m©n mª thøc quµ thÇn tiªn Êy, h·y nhÑ nhµng mµ n©ng ®ì, chót chiu mµ vuèt ve. Ph¶i nªn kÝnh träng c¸i léc cña Trêi, c¸i khÐo lÐo cña ng­êi, vµ sù cè søc tiÒm tµng vµ nhÉn n¹i cña thÇn Lóa... Sù th­ëng thøc cña c¸c bµ sÏ ®­îc trang nh· vµ ®Ñp ®Ï h¬n... “Cèm kh«ng ph¶i lµ thøc quµ cña ng­êi véi; ¨n cèm ph¶i ¨n tõng chót Ýt, thong th¶ vµ ngÉm nghÜ. Lóc bÊy giê ta míi thÊy thu l¹i c¶ trong h­¬ng vÞ Êy c¸i mïi th¬m phøc cña lóa míi, c¸i hoa cá d¹i ven bê Hìi c¸c bµ mua hµng! Chí cã thäc tay hay m©n mª thøc quµ thÇn tiªn Êy, h·y nhÑ nhµng mµ n©ng ®ì, chót chiu mµ vuèt ve. Ph¶i nªn kÝnh träng c¸i léc cña Trêi, c¸i khÐo lÐo cña ng­êi, vµ sù cè søc tiÒm tµng vµ nhÉn n¹i cña thÇn Lóa... Sù th­ëng thøc cña c¸c bµ sÏ ®­îc trang nh· vµ ®Ñp ®Ï h¬n...II. ĐỌC - TÌM HIỂU CHI TIẾT VĂN BẢN:3. Cách thưởng thức cốm:- Cách ăn cốm: Ăn từng chút ít, thong thả và ngẫm nghĩ bằng nhiều giác quan. - Cách mua cốm: nhẹ nhàng, nâng đỡ, vuốt ve, thanh nhã lịch sự.  Ngôn ngữ trang trọng, giàu chất thơ. Thể hiện thái độ trân trọng của tác giả.CÁCH THƯỞNG THỨC MÓN ĂN CỦA NGƯỜI HÀ NỘITIÓU PHÈMC¤ HµNG CèMIII. TỔNG KẾT:- Ngòi bút tinh tế nhạy cảm, lối văn giàu ấn tượng- Lời văn nhẹ nhàng, êm ái, kết hợp nhiều phương thức biểu đạt- Cốm là thức quà đặc sắc- Sản vật quý của dân tộc cần nâng niu, gìn giữ1. Nội dung:2. Nghệ thuật:Trß ch¬i b¾t bãng- Có 8 quả bóng, mỗi quả tương ứng với một câu hỏi. Trong đó có 1 quả bóng may mắn nếu chọn được sẽ được một phần quà và 1 quả bóng mất lượt nếu chọn phải bạn sẽ mất quyền chơi. - Lần lượt ai giơ tay nhanh nhất sẽ được quyền chọn quả bóng cho mình, sau khi chọn bóng nếu trả lời đúng bạn sẽ nhận được một phần quà. Sau thời gian 10 giây không trả lời được thì quyền trả lời sẽ thuộc về người khác. - Nếu liên tiếp 2 bạn không trả lời được thì đáp án sẽ xuất hiện và không ai được nhận quà.Chóc c¸c em may m¾n!Bắt bóngC©u hái 1Bài văn “Một thứ quà của lúa non: Cốm” thuộc thể loại gì?A. Kí sựB. Tuỳ bútC. Truyện ngắn012345678910B¾t ®ÇuHÕt giêTrß ch¬I b¾t bãngQuay vÒ trang chñC©u hái 2Đoạn văn từ “Cốm là thức quà riêng biệt của đất nước đến hai vị nâng đỡ nhau để hạnh phúc được lau bền” nói đến vấn đề gì?A. Kể về nguồn gốc của cốm Vòng. B. Miêu tả cách thức làm cốm Vòng.C. Bàn về sự thưởng thức cốm Vòng.012345678910B¾t ®ÇuHÕt giêTrß ch¬I b¾t bãngQuay vÒ trang chñD. Ca ngợi các giá trị của cốm Vòng. BẠN NHẬN ĐƯỢC MỘT PHẦN QUÀQuay vÒ trang chñTrß ch¬I b¾t bãngC©u háiHình ảnh trên gợi em nhớ đến phong trào nào mà trường chúng ta đang phát động thực hiện? 012345678910B¾t ®ÇuHÕt giêTrß ch¬I b¾t bãngMẤT LƯỢTTrß ch¬I b¾t bãngQuay vÒ trang chñHình ảnh về trường- Học thuộc ghi nhớ, xem lại nội dung bài- Soạn bài: Chơi chữ (Sgk/ 163, 164)- Đọc bài ca dao và có nhận xét gì về tự “lợi”. Việc sử dụng từ lợi ở câu cuối của bài ca dao là dựa vào hiện tượng gì của từ ngữ? Tác dụng? Sưu tầm một số cách chơi chữ có trong sách báo (Hoa học trò, Thiếu niên Tiền phong, Văn nghệ,)DÆn dßCHóCC¸C THÇYC¤M¹NH KHOÎC¤NG T¸C TèTCHóCC¸CEMCH¡MNGOANHäCGIáIxin ch©n thµnhc¶m ¬n!