Bài giảng Ngữ văn khối 12 - Rừng xà nu

Rưung xa nuNguyen Trung ThanhRung xa nuGV: Nguyen T Hang Nga 1- Tác giảTên khai sinh là Nguyễn Van Báu sinh nam 1932 ở Thang Binh, tỉnh Quảng Namông là nhà van quân đội có nhiều nam tháng lan lộn ở chiến trường Tây NguyênÔng là tác giả của tiểu thuyết “ Dất nước đứng lên” ( giảI Nhất của Hội Van nghệ Việt Nam 1954-1955)ông là uỷ viên ban cháp hành hội Nhà van Việt Nam, tổng biên tập báo Van nghệTác phẩm chính: “ Rợo cao”( 1961), “ Trên quê hương những anh hùng Diện Ngọc”( 1969), “ Dất Quảng” ( 1971-1974)I- Tim hiểu chung2/Hoàn cảnh ra đời của tác phẩm. Truyện ngắn này được viết vào nam 1965 và được in trên tạp chí Van nghệ Quân giải phóngTrung Trung bộ số 2- 1965, sau đó in trên tập “ Trên quê hương nhưng anh hùng Diện Ngọc” , đây là tác phẩm nổi tiếng nhất trong các sáng tác của Nguyên Ngọc viết trong nhung nam kháng chiến chống Mĩ. II- Đọc hiểu văn bản 1- Cảm nhận chung về chủ đề của tác phẩmRừng xa nu tái hiện một không khí quyết liệt trong phong trào cách mạng giải phóng Miền Nam( khoảng cuối nhưng nam 50 của thế kỷ XX), thông qua 2 câu chuyện đan xen vào nhau: chuyện về cuộc đời Tnú và chuyện về cuộc nổi dậy của làng Xô Man. Trong đó chuyện về cuộc đời Tnú giư vai trò chủ đạo.Trong truyện hinh ảnh dân làng Xô Man nổi dậy tiêu diệt bọn Mỹ-nguỵ có ý nghĩa biểu tượng cho cuộc đồng khởi của nhân dân Miền nam. Cuộc đồng khởi nổ ra theo qui luật mà cụ Mết đã nói với con cháu: “ chúng nó cầm súng minh phải cầm giáo” tức là phải dùng bạo lực cách mạng để chống lại bạo lực phản cách mạng. Nhân dân Miền nam muốn thoát khỏi sự áp bức của kẻ thù chỉ có cong đường duy nhất là vũ trang chiến đấu. Dây chính là chủ đề của tác phẩm. Em hãy cho biết cảm nhận của minh về hinh tượng cây xà nu được miêu tả trong tác phẩm? Trong tác phẩm này rừng xà nu là hinh tượng nổi bật xuyên suốt. Mở đầu là một đoạn van miêu tả rừng xà nu kiên cường trước bom đạn khốc liệt của kẻ thù: “Cả rừng xà nu hàng vạn cây,không có cây nào không bị thương. có nhưng cây bị chặt đứt ngang nửa thân minh đổ ào ào như một trận bão. ở chỗ vết thương nhựa ứa ra, tràn trề, thơm ngào ngạt, long lanh nắng hè gay gắt, rồi dần dần đen và đặc quyện lại thành cục máu lớn.Trong rừng ít có loại cây nào sinh sôi nảy nở khoẻ như vậy. Cạnh một cây xà nu mới ngã gục, dã có bốn nam cây con mọc lên hinh nhọn mũi tên lao thẳng lên bầu trời. Cũng có ít loại cây ham ánh sáng mặt trời đến thế. Nó phóng lên rất nhanh để tiếp lấy ánh nắng, thứ ánh nắng trong rừng rọi từ trên cao xuống từng luồng lớn thẳng tắp, lóng lánh vô số hạt bụi vàng từ nhựa cây bay ra thơm mỡ màng. Có nhưng cây con vừa lớn ngang tầm ngực người lại bị đạn đại bác chặt đứt làm đôi. ở nhưng cây đó, nhựa còn trong, chất dầu còn loãng, vết thương không lành được, chỉ vài hôm thi cây chết. Nhưng cũng có nhưng cây vượt lên được cao hơn đầu người, cành lá sum suê như nhưng con chim đã đủ lông mao, lông vũ. đạn đại bác không giết nổi chúng, nhưng vết thương của chúng chóng lành như trên một thân thể cường tráng. chúng vượt lên rất nhanh,thay thế nhưng cây đã ngã cứ thế hai blan nam nay rừng xà nu ưỡn tấm ngực lớn của minh ra, che chở cho làng 2- Hinh tượng rừng xà nuRừng xà nu ở Tõy Nguyờn* Theo em , cú mấy cỏch phõn tớch ý nghĩa biểu tượng của cõy xà nu, rừng xà nu trong tỏc phẩm? * Cú thể tỡm hiểu ý nghĩa biểu tượng của cõy xà nu , rừng xà nu theo hai cỏch : - Phõn tớch theo sự xuất hiện của cõy xà nu theo bố cục của tỏc phẩm.- Phõn tớch theo mối quan hệ chiếu ứng giữa cõy và người.=> Thấy được dụng ý của nhà văn khi đặt tờn cho tỏc phẩm là “Rừng xà nu”.Cõy Xà Nu cú ý nghĩa như thế nào đối với cuộc sống con người Tõy Nguyờn ?a/ Cõy Xà Nu gắn bú với cuộc sống con người Tõy Nguyờn :Là loại cõy đặc thự tiờu biểu cho miền đất Tõy Nguyờn , tạo bối cảnh hựng vĩ và hoang dó Người TN gắn bú mật thiết với cõy Xà Nu :sinh ra dưới tỏn Xà Nu , lớn lờn , lam làm , sinh hoạt bờn cõy Xà Nu , yờu đương hẹn hũ ở dưới gốc Xà Nu và chết thỡ yờn nghĩ dưới những cỏnh rừng Xà Nu bạt ngàn ..Cõy Xà Nu gần gũi với đời sống của người dõn Xụ Man , là chứng nhõn của những sự kiện quan trọng xảy ra với họ trong cuộc khỏng chiến * To lớn vững chói thẳng thắn , sinh sụi nảy nở khoẻ ,cành lỏ xum xuờ bất chấp giỏ rột giụng bóo ..Tả thực + nhõn hoỏ , tượng trưng cho những phẩm chất cao đẹp của dõn làng Xụ Man : kiờn cưũng bất khuất* Cạnh cõy Xà Nu mới ngó gục đó cú 4 , 5 cõy con khỏc mọc lờn , ngọn xanh rờn , hỡnh nhọn mũi tờn lao thẳng lờn bầu trờiTượng trưng cho sức chịu đựng và sức sống mónh liệt của nhõn dõn Tõy nguyờn * Cú những cõy bị thưongnhựa ứa ra thơm ngào ngạt vết thương chúng lành..vượt lờn rất nhanh..Tượng trưng cho cỏc thế hệ người dõn Tõy Nguyờn nối tiếp nhau đỏnh giặc giữ làng.. ( Mai chết cú Dớt ..Anh Quyết hi sinh cú Tnỳ thay thế )b/ Cõy Xà Nu tượng trưng cho phẩm chất và số phận con người TN :“ Rừng Xà Nu ưỡn tấm ngực lớn của mỡnh ra che chở cho dõn làng”Cõy Xà Nu + rừng Xà Nu gắn bú với con người từ bao đời nay , cựng với con người đỏnh giặc giữ làngRừng Xà Nu tiờu biểu cho sức sống bất diệt và tinh thần đấu tranh kiờn cường bất khuất của người dõn Tõy Nguyờn Hỡnh ảnh cõy Xà Nu nổi bật xuyờn suốt tỏc phẩm là một biểu tượng nghệ thuật đẹp , giàu giỏ trị thẩm mỹ , gúp phần làm nổi bật chủ đề và tạo khụng khớ Tõy Nguyờn , chất TN độc đỏoMiờu tả cõy Xà Nu trong sự : so sỏnh đối chiếu , nhõn hoỏ , ẩn dụ , tượng trưng..Em hãy phân tích hinh ảnh con người TN hiện lên qua tác phẩm3- Hinh anh nguoi Tay Nguyen anh dunga/ Nhõn vật cụ Mết :- Cụ già 60 tuổi : mắt sỏng , rõu dài tới ngực , bàn tay nặng trịch như kềm sắt, ngực căng , tiếng núi ồ ồ dội vang ..=> Ở cụ toỏt ra nột đẹp quắc thước , cứng cừi , lẫm liệt , mạnh mẽ..- Già làng cú uy tớn và được kớnh trọng- Trầm tỉnh , sỏng suốt , dày dạn kinh nghiệm : hiểu rằng đỏnh Mỹ là phải đỏnh lõu dài- Là người cổ động tổ chức , điều hành phong trào đấu tranhNhõn vật gạch nối giữa quỏ khứ và hiện tại , là điểm tựa vững chắc cho thế hệ trẻ trong khỏng chiến chống MỹSơ kết : Nhõn vật được xõy dựng bằng bỳt phỏp sử thi và cảm hứng lóng mạn , cụ Mết tượng trưng cho lịch sử , cho truyền thống hiờn ngang bất khuất , cho sức sống bền bỉ của dõn làng Xụ Manb/ Nhõn vật Tnỳ :- Tnỳ mồ cụi cha mẹ từ nhỏ , được chăm súc nuụi dưỡng bởi bàn tay dõn làng Xụ Man “ Đời nú khổ , nhưng bụng dạ nú sạch như nước suối làng ta ” - Tớnh cỏch : gan gúc , tỏo bạo , dũng cảm ( từ nhỏ đó tiếp tế liờn lạc , bảo vệ cỏn bộ ) - Dũng cảm trung thành với cỏch mạng - Giàu tỡnh thương đối với mọi người : với vợ con , với dõn làng , với quờ hương( chi tiết nghe tiếng chày rộn ró , ngụm nước suối ngọt lành) - Cú tớnh kỉ luật cao ( về phộp và trả phộp đỳng hạn )Nhõn vật Tnỳ được xõy dựng qua hỡnh ảnh đụi bàn tay khi cũn lành lặn học chữ vụng về , đập đỏ vào đầu tự trừng phạt vỡ học chậm Khi bị bắt bị tra hỏi đặt tay lờn bụng mỡnh “ cộng sản ở đõy này ”Khi bị tra tấn giặc tẩm dầu Xànu và đốt 10 đầu ngún tay nghiến răng chịu đựng..Chứng tớch tội ỏc của kẻ thự mà Tnỳ mang theo suốt đời..ngọn lửa của lũng căm hận , chõm bựng ngọn lửa đồng khởi.Anh là cõy Xà Nu đó trưởng thành , là thế hệ nối tiếp cha anh , là lực lượng nũng cốt của cuộc chiến đấu hụm nay . Con người cú cuộc đời và số phận bi trỏng , là hỡnh ảnh con người TN bất khuất .c/ Nhõn vật Dớt :- Cụ gỏi trẻ giàu nghị lực , là hiện thõn và sự tiếp nối của Mai- Gan lỡ từ nhỏ : từ bộ đó tiếp tế liờn lạc bị bắt bị đạn bắn quanh người vẫn khụng sợ- Cú bản lĩnh vững vàng và trưởng thành mau lẹ : thay đổi từ hỡnh dạng , lời núi , đến việc làmNhõn vật Dớt đặc biệt được xõy dựng qua hỡnh ảnh đụi mắtKhi bị khủng khoảng tõm lý đụi mắt mở to trừng trừng nhỡn bọn lớnhĐụi mắt rỏo hoảnh - lầm lỡ khụng núi gỡ (trước cỏi chết bi thảm của chị gỏi )Đụi mắt mở to bỡnh thản nghiờm nghịCụ hiện thõn cho cõy Xà Nu đó trưởng thành và trở thành người lónh đạo nguyờn tắc , bản lĩnh nhưng rất tỡnh cảm với mọi ngườid/ Nhõn vật bộ Heng :- Lớp măng non nối tiếp cha ụng đỏnh giặc - Chỳ bộ hồn nhiờn tươi sỏng , sống động- Hỡnh ảnh chỳ bộ “ sỳng đeo chộo ngang lưng ra vẻ người lớnh thực sự” rất cú ý nghĩaTượng trưng cho cõy Xà Nu con đầy sinh lực và nhựa sống , hứa hẹn trở thành lực lượng kế tục trong cuộc chiến đấu dài lõu với kẻ thựSơ kết : Hỡnh ảnh con người TN với đầy đủ cỏc thế hệ, tiờu biểu cho cỏc phẩm chất, khớ phỏch của một tập thể anh hựng , mỗi nhõn vật để lại trong lũng người đọc những ấn tượng sõu sắc3/ Thành cụng về nghệ thuật :- Cảm hứng sử thi hoành trỏng : cỏch kể trang trọng truyền cho con chỏu những trang lịch sử của cộng đồng .. - Xõy dựng được một số hỡnh ảnh biểu tượng : cõy Xà Nu , 10 ngún tay thành mười ngọn đuốc- Chất Tõy Nguyờn rất đậm nột : rừng Xà Nu vừa hựng vĩ vừa hoang dó, cảnh sinh hoạt buụn làng .. III- Tổng kếtRừng xà nu là một thiên truyện mang ý nghĩa và vẻ đẹp của một khúc sử thi trong van xuôi hiện đại. Với lời van trau chuốt , giàu hinh ảnh ,tác phẩm đã tái. hiện được vẻ đẹp cháng lệ,hào hùng của núi rừng ,của con người va của truyền thống van hoá Tây Nguyên.Thông qua câu chuyện về nhưng con người ở một bản làng hẻo lánh,bên nhưng cánh rừng xà nu bạt ngàn,xanh bất tận,tác giả đã đặt ra một vấn đề có ý nghĩa lớn lao của dân tộc và của thời đại:Dể cho sự sống của đất nước và nhân dân mãi mãi trường tồn,không có cách nào khác hơn la phải cùng nhau đứng lên ,cầm vũ khí chống lại kẻ thù tàn ác.IV Luyện tập củng cố1. Anh (chị)cảm nhận được ý nghĩa gi của truyện ngắn qua:a, Nhan đề tác phẩm.b, Doạn van miêu tả cánh rừng xà nu dưới tầm đại bác.c, Hinh ảnh nhưng ngọn đồi,cánh rừng xà nu trải rahút tầm mắt,chạy tít táp tới tận chân trời luôn trở đi trở lại trong tác phẩm.2. Theo anh (chị) hinh ảnh cây xà nu và hinh tượng nhân vật T nú gắn kết hưu cơ ,khang khít với nhau như thế nao ?