Bài giảng Ngữ văn khối 12 - Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc

 Hồ Chủ Tịch, hình ảnh của dân tộc, tinh hoa của thời đại, NXB Sự thật, Hà Nội, 1974 Văn học Việt Nam sau Cách mạng tháng Tám. Tiểu luận- Phê bình, NXB Văn học, Hà Nội 1993, tr 94 - 102 I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả Phạm Văn Đồng Tóm lược những kiến thức cơ bản về tác giả Phạm Văn ĐồngNGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG - Phạm Văn Đồng (1906- 2000) quê ở xã Tân Đức, huyện Mộ Đức, tỉnh Quảng Ngãi. - Là một nhà chính trị, một nhà ngoại giao lớn của dân tộc trong thế kỉ XX, có đóng góp to lớn cho sự nghiệp xây dựng, bảo vệ đất nước.- Phạm Văn Đồng còn là một nhà giáo dục tâm huyết và một nhà lí luận văn hóa văn nghệ lớn.- Sáng tác : Nhiều bài nói, bài viết sâu sắc, mới mẻ và đầy hào hứng về tiếng Việt và về các danh nhân văn hoá Việt Nam như Nguyễn Trãi, Nguyễn Đình Chiểu, Hồ Chí Minh, I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả Phạm Văn Đồng CỐ THỦ TƯỚNG PHẠM VĂN ĐỒNG THAM GIA CÁCH MẠNG Bác nói chuyện với Thủ tướng Phạm Văn Đồng ngày 6/1/1969 Nguyễn Trãi – người anh hùng của dân tộc  Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt Giáo dục – quốc sách hàng đầu, tương lai của dân tộc Dạy văn là quá trình rèn luyện toàn diệnMỘT SỐ BÀI VIẾT CỦA PHẠM VĂN ĐỒNGI. Tìm hiểu chung 1. Tác giả Phạm Văn Đồng 2. Văn bản a. Hoàn cảnh sáng tác - Bài Nguyễn Đình Chiểu, ngôi sao sáng trong văn nghệ của dân tộc được Phạm Văn Đồng viết nhân kỉ niệm 75 năm ngày mất của Nguyễn Đình Chiểu (3-7-1888). - Bài viết được in trong Tạp chí Văn học, tháng 7-1963.Anh ở ngoài kia anh có ngheQuê ta sông dậy tiếng chèo ghe Ghe đưa trăm xác đi đòi mạng Rầm rập ngày đêm lên Bến Tre Người chết đi cùng người sống đây Tử sinh một dạ trả thù này Võ trang mấy trận vang Bình Đại Cờ phất bừng tươi đất Mỏ Cày ( Lá thư Bến Tre – Tố Hữu ) Sinh viên học sinh xuống đườngPhong trào đấu tranh đô thị Sài Gòn trước 1975NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG - Kỉ niệm 75 năm ngày mất của Nguyễn Đình Chiểu.- Khẳng định và phát huy sức mạnh của văn học nghệ thuật, của thơ văn Đồ Chiểu đối với sự nghiệp cách mạng của dân tộc trong thời đại mới.- Đánh giá đúng vẻ đẹp trong thơ văn của nhà thơ mù xứ Đồng Nai, đồng thời khôi phục giá trị đích thực của tác phẩm “Lục Vân Tiên”. Thể hiện mối quan hệ giữa văn học nghệ thuật và đời sống, giữa người nghệ sĩ chân chính với cuộc đời. Đặc biệt là khơi dậy tinh thần yêu nước, thương nòi của dân tộc từ cuộc đời và thơ văn của cụ Đồ Chiểu.I. Tìm hiểu chung 2. Văn bản NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG I. Tìm hiểu chung 2. Văn bản a. Hoàn cảnh sáng tác b. Bố cục và những luận điểm chính Nhận xét cách sắp xếp luận điểm trong bài viếtNguyễn Đình Chiểu là một vì sao có ánh sáng khác thườngÁnh sáng khác thườngtrong cuộc sốngvà quan niệm táng tácÁnh sáng khác thường trong thơ văn yêu nướcÁnh sáng khác thườngtrong truyện “Lục Vân Tiên”Vẻ đẹp nhân cách và vị trí Nguyễn Đình Chiểu trong văn học dân tộc Bố cục rõ ràng, lập luận chặt chẽ, các luận điểm triển khai đều bám sát vào vấn đề trung tâm của bài viết đã nêu ra từ phần đặt vấn đề.NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG I. Tìm hiểu chungII. Đọc - hiểu văn bản 1. Phần mở đầuMở đầu bài viết, tác giả nêu vấn đề gìNGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG II. Đọc - hiểu văn bản 1. Phần mở đầu “Trên trời có những vì sao có ánh sáng khác thường, nhưng con mắt của chúng ta phải chăm chú nhìn thì mới thấy, và càng nhìn thì càng thấy sáng. Văn thơ của Nguyễn Đình Chiểu cũng vậy.”phải chăm chú nhìn thì mới thấy:vì sao có ánh sáng khác thường:càng nhìn thì càng thấy sáng: Nguyễn Đình Chiểu là một hiện tượng văn học độc đáo, thơ văn Nguyễn Đình Chiểu có vẻ đẹp riêng không dễ nhận ra vì vậy phải cố gắng tìm hiểu và tìm hiểu kĩ, phải kiên trì nghiên cứu thì mới cảm nhận được vẻ đẹp riêng của nó càng nghiên cứu sâu, càng tìm hiểu kĩ ta sẽ càng thấy được cái hay của nó và càng khám phá được những vẻ đẹp mớiNGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG II. Đọc - hiểu văn bản 1. Phần mở đầuTác giả nêu vấn đề bằng những cách nàoĐặt vấn đề trực tiếp:Dùng hình ảnh so sánh, ẩn dụ :Nêu phản đề: khẳng định Nguyễn Đình Chiểu là ngôi sao, một nhà thơ lớn, cần được sáng tỏ hơn nữa. Nguyễn Đình Chiểu như “ Ngôi sao” – tinh tú, kết tinh tinh hoa vẻ đẹp của trời đất, vũ trụ, “Ngôi sao Nguyễn Đình Chiểu có ánh sáng khác thường” (ánh sáng đẹp nhưng chưa quen nhìn nên khó phát hiện ra); cần “phải chăm chú nhìn thì mới thấy”(cách nói ẩn dụ) nghĩa là cần phải nghiên cứu kĩ lưỡng, nghiêm túc mới khám phá được vẻ đẹp văn thơ Nguyễn Đình Chiểu. lí do chưa đánh giá đúng giá trị văn thơ Nguyễn Đình Chiểu “chỉ biết Nguyễn Đình Chiểu là tác giả của Lục Vân Tiên, và hiểu Lục Vân Tiên khá thiên lệch về nội dung và văn, còn rất ít biết thơ văn yêu nước của Nguyễn Đình Chiểu”NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG II. Đọc - hiểu văn bản 1. Phần mở đầuCách mở đầu của Phạm Văn Đồng mang tính khoa học, vừa bộc lộ niềm ngưỡng mộ của tác giả đối với tài năng, tâm huyết của Nguyễn Đình Chiểu, vừa mang tính định hướng cho việc nghiên cứu tiếp cận thơ văn Nguyễn Đình Chiểu. NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG II. Đọc – hiểu văn bản 1. Phần mở đầu 2. Phần nội dung a. Ánh sáng khác thường trong cuộc sống và quan niệm sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu I. Vài nét về tiểu sử Quê hương, thời cuộc,mất mát riêng và tư tưởng của Nguyễn Đình Chiểuđã được thể hiệnnhư thế nào trong bài viếtNGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG II. Đọc – hiểu văn bản 2. Phần nội dung a. Ánh sáng khác thường trong cuộc sống và quan niệm sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu - Cuộc sống: nêu cao khí tiết của người chí sĩ yêu nước, trọn đời phấn đấu hi sinh vì nghĩa lớn.NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG II. Đọc – hiểu văn bản 2. Phần nội dung a. Ánh sáng khác thường trong cuộc sống và quan niệm sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu Phạm Văn Đồng đã thấy ánh sáng khác thường nào trong quan niệm sáng tác của Nguyễn Đình ChiểuNGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG II. Đọc – hiểu văn bản 2. Phần nội dung a. Ánh sáng khác thường trong cuộc sống và quan niệm sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu - Cuộc sống: Quan điểm thơ văn: + Trọng nhân cách và trách nhiệm của nhà văn với thời cuộc; + Trong thơ văn phải ngụ ‎ khen chê rõ ràng;+ Thơ văn là vũ khí chiến đấu chống lại kẻ thù xâm lược và bọn tay sai, vạch trần và lên án những kẻ lợi dụng văn chương làm điều phi nghĩa. I. Tìm hiểu chung 1. Tác giả Phạm Văn Đồng 2. Văn bảnII. Đọc – hiểu văn bản 1. Phần mở đầu 2. Phần nội dung a. Ánh sáng khác thường trong cuộc sống và quan niệm sáng tác của Nguyễn Đình Chiểu NGUYỄN ĐÌNH CHIỂU,NGÔI SAO SÁNG TRONG VĂN NGHỆ CỦA DÂN TỘC - PHẠM VĂN ĐỒNG