Bài giảng Ngữ văn khối 12 - Đọc văn: Người trong bao

NGƯỜI TRONG BAOA. P. SÊ-KHỐPNGƯỜI TRONG BAOĐọc văn:- Văn hào Nga kiệt xuất, đại biểu cuối cùng của chủ nghĩa hiện thực, có nhiều cống hiến cho văn học, hoạt động xã hội và giáo dục.- Nhà cách tân thiên tài về truyện ngắn và kịch.- Cốt truyện giản dị, ý tứ sâu sắc, đặt ra những vấn đề có ý nghĩa xã hội, nhân bản.I./ TÌM HIỂU CHUNG:1. Tác giả Sê-Khốp (1860-1904):NGƯỜI TRONG BAOA. P. SÊ-KHỐPNGƯỜI TRONG BAOĐọc văn:- Viết 1898 tại I-an-ta.- Thời ấy, xã hội Nga ngạt thở trong bầu không khí chuyên chế nặng nề cuối thế kỉ XIX.- Tác phẩm là một phát hiện nghệ thuật độc đáo. Câu chuyện cười ra nước mắt – không chỉ phản ánh thực trạng xã hội mà còn có ý nghĩa triết lí sâu sắc.I./ TÌM HIỂU CHUNG:1. Tác giả Sê-Khốp (1860-1904):2. Truyện ngắn: Người trong bao. NGƯỜI TRONG BAOA. P. SÊ-KHỐPNGƯỜI TRONG BAOĐọc văn:I./ TÌM HIỂU CHUNG:II./ ĐỌC - HIỂU:1. Hình tượng nhân vật Bê-li-cốp: - Ngoại hình, trang phục: khác người, kì quái.- Tâm trạng: lo âu, sợ hãi; tính cách: bảo thủ, hèn nhát.- Lối sống: cổ hủ, máy móc, giáo điều, quẩn quanh, lập dị, cầu toàn nhưng bản thân luôn tự thỏa mãn.- Gieo ám ảnh, sự sợ hãi, toả chiết tâm hồn người, gây ảnh hưởng hậu quả dai dẳng. Điển hình cho một kiểu người, một hiện tượng xã hội của một bộ phận trí thức Nga – “kiểu người, lối sống trong bao”. Thể hiện thái độ căm ghét và đấu tranh với lối sống thu mình trong bao.TIẾT HỌC HỘI GIẢNGBan giám khảoQuý thầy côNăm học 2007-2008Xin chân thành cảm ơnNGƯỜI TRONG BAOA. P. SÊ-KHỐPNGƯỜI TRONG BAOĐọc văn:I./ TÌM HIỂU CHUNG:II./ ĐỌC - HIỂU:1. Hình tượng nhân vật Bê-li-cốp: NGƯỜI TRONG BAOA. P. SÊ-KHỐPĐọc văn:NGƯỜI TRONG BAONGƯỜI TRONG BAOA. P. SÊ-KHỐPĐọc văn:NGƯỜI TRONG BAONGƯỜI TRONG BAOA. P. SÊ-KHỐPNGƯỜI TRONG BAOĐọc văn: Tìm những chi tiết miêu tả ngoại hình, trang phụcnhân vật Bê-li-cốp? - Đeo kính râm, mặt nhợt nhạt, nhỏ, choắt như mặt chồn.- Mặc áo bành tô, cổ bẻ đứng, đi giày cao su, cầm ô kể cả khi đẹp trời.- Lỗ tai nhét bông Ngoại hình và cách ăn mặc của nhân vậtcó gì đặc biệt? NGƯỜI TRONG BAOA. P. SÊ-KHỐPNGƯỜI TRONG BAOĐọc văn: Tâm trạng Bê-li-cốp? - Lo lắng, sợ hãi – sợ trộm vào nhà, sợ lão đầu bếp cắt cổ, sợ ánh sáng, sợ bóng tối, sợ mọi người giễu cợt, sợ cấp trên, sợ lãnh đạo... sợ nhỡ xảy ra chuyện gì. Không chịu được cách sống tự do phóng khoáng của chị em Va-ren-ca.- Ghê sợ hiện tại, ca ngợi quá khứ, ngợi ca những thứ không bao giờ có thực.  Khái quát tính cách Bê-li-cốp? NGƯỜI TRONG BAOA. P. SÊ-KHỐPNGƯỜI TRONG BAOĐọc văn: Tìm những chi tiết thể hiệnthói quen sinh hoạt và lối sống của Bê-li-cốp? - Ngồi xe ngựa bao giờ cũng kéo mui lên.- Mọi vật dụng đều để trong bao, kể cả ý nghĩ; Đến nhà đồng nghiệp kéo ghế ngồi im độ một giờ sau cáo từ.- Ở nhà vẫn mặc áo khoác ngoài, đội mũ, đóng cửa cài then, nằm ngủ kéo chăn trùm kín đầu, cửa sổ đóng kín.- Chỉ làm theo những thông tư, chỉ thị và tự cho rằng lúc nào mình cũng xử sự như một người tử tế, đứng đắn.- Với anh thì chạy xe đạp, mặc áo thêu ra đường, cầm sách đi ra phố đều là những điều không nên làm, những điều kinh khủng Hãy nêu nhận xét về lối sống của nhân vật? NGƯỜI TRONG BAOA. P. SÊ-KHỐPNGƯỜI TRONG BAOĐọc văn: Lối sống của Bê-li-cốp có ảnh hưởng như thế nàođối với đồng nghiệp và những người xung quanh(khi sống và khi đã chết)? - Giáo viên, kể cả Hiệu trưởng đều sợ Bê-li-cốp, họ xa lánh anh, khống chế cả trường học suốt 15 năm.- Các bà, các cô không dám tổ chức diễn kịch tại nhà vào các tối thứ bảy, giới tu hành khi có mặt anh ta không dám ăn thịt, đánh bài.- Dân chúng trong thành phố sợ tất cả – sợ nói to, sợ gửi thư, sợ làm quen, sợ đọc sách, sợ giúp đỡ người nghèo- Sau khi anh chết một thời gian cuộc sống nặng nề, mệt nhọc, vô vị lại tiếp tục diễn ra.NGƯỜI TRONG BAOA. P. SÊ-KHỐPNGƯỜI TRONG BAOĐọc văn: I-van I-va-nứt và Bu-rơ-kin đi săn về muộn nên đã nghỉ đêm tại nhà kho của ông trưởng thôn. Tại đây, thầy giáo Bu-rơ-kin kể cho bác sĩ I-van nghe về cuộc đời của Bi-lê-cốp. Bê-li-cốp là giáo viên trung học dạy tiếng Hy Lạp cổ. Hắn nổi tiếng khắp thành phố. Lúc nào hắn cũng đi giày cao su, cầm ô và mặc áo bành tô ấm cốt bông. Mọi thứ vật dụng như ô, đồng hồ quả quýt, chiếc dao, đều để trong bao; cả bộ mặt hắn cũng giấu kín sau cổ áo bành tô bẻ đứng. Lỗ tai nhét bông. Lúc ngồi trên xe ngựa hắn luôn cho kéo mui lên. Hắn thu mình trong một cái vỏ, tạo cho mình một cái bao để ngăn cách với bên ngoài. Hắn ca ngợi quá khứ, ca ngợi tiếng Hy Lạp và ca ngợi những điều không bao giờ có thật. Ý nghĩ cũng được hắn giấu kĩ vào bao. Hắn có thói quen kì quặc là đi hết nhà này đến nhà nọ, đến và ngồi im như phỗng, độ một giờ sau thì cáo từ. Giáo viên trong trường ai cũng sợ hắn kể cả Hiệu trưởng. Các bà, các cô, cả giới tu hành trong thành phố cũng sợ hắn. Trong vòng 15 năm nay, dân chúng trong thành phố dưới sự ảnh hưởng của những kẻ như Bê-li-cốp đâm ra sợ tất cả: Sợ nói to, sợ gửi thư, sợ làm quen, sợ đọc sách, sợ giúp đỡ người nghèo, Ở nhà, Bê-li-cốp cũng mặc áo khoác, đóng cửa, cài then. Buồng ngủ chật như cái hộp. Trời nóng bức, hắn vẫn kéo chăn trùm kín khi ngủ. Nằm trong chăn nhưng hắn vẫn sợ: Sợ trộm vào nhà, sợ lão đầu bếp cắt cổ. Sáng nào đến trường, mặt hắn cũng tái nhợt, rầu rĩ. Hắn suýt lấy vợ, đó là Va-ren-ca, chị gái của Cô-va-len-cô, là một giáo viên mới về trường. Cô chừng 30 tuổi, hay nói, cười, tính tình hồn nhiên. Nhưng có một cậu ngỗ nghịch nào đó đã vẽ tranh châm biếm gửi cho nhiều người, trong đó có Bê-li-cốp. Bức tranh một người tình si – bức biếm hoạ ấy gây cho hắn một ấn tượng nặng nề. Vào một ngày chủ nhật, Bê-li-cốp và giáo viên trong trường cùng vào rừng chơi. Trên đường đi, Bê-li-cốp thấy 2 chị em Va-ren-ca phóng xe đạp vụt qua, mặt ửng đỏ, vui vẻ, hớn hở. Bê-li-cốp ngẩn người, mặt bệch ra, sau đó hắn bỏ về nhà. Suốt ngày hôm sau, lúc nào hắn cũng bực dọc, bỏ cả buổi lên lớp, bỏ cả ăn trưa. Tối đó, hắn đến nhà 2 chị em Va-ren-ca, Va-ren-ca đi vắng hắn chỉ gặp được người em, hắn ngồi im một lúc rồi lên tiếng: -Tôi tìm đến anh để giãi bày tâm sự. Tôi rất buồn bực anh ạ. Có một tên vô lại nào đó đã vẽ châm biếm tôi và một người gần gũi với cả hai chúng ta. Tôi thấy có một nghĩa vụ phải nói quả quyết với anh rằng tôi chẳng hề có liên quan gì tới một chuyện như thế Tôi chẳng làm điều gì sơ suất đáng để cho mọi người giễu cợt như vậy. Lúc nào tôi cũng xử sự như một người tử tế, đứng đắn. [] Còn một điều nữa tôi cũng muốn nói với anh. Tôi thì vào nghề đã lâu, còn anh thì mới bắt đầu đi làm, nên với tư cách là một bạn đồng nghiệp đi trước, tôi thấy có nghĩa vụ phải nhắc nhở anh đôi điều. Anh đã đi xe đạp và cái trò giải trí ấy hoàn toàn không phù hợp với tư thế một nhà giáo dục thiếu niên. - Vì sao vậy? – Cô-va-len-cô hỏi lại bằng giọng trầm trầm. - Chẳng lẽ điều này lại còn cần phải giải thích nữa sao? Chẳng lẽ đó lại là điều khó hiểu ư? Nếu thầy giáo đi xe đạp thì học sinh sẽ làm gì? Lũ trẻ chỉ còn thiếu nước là đi đầu xuống đất thôi. Vả lại nếu không có chỉ thị nào cho phép thì ta không được làm. Hôm qua tôi sợ phát kinh lên đấy! Khi tôi nhìn thấy chị của anh, mắt tôi hoa lên. Đàn bà con gái mà đi xe đạp thì quả là chuyện kinh khủng! - Nhưng mà ông muốn cái gì mới được chứ? - Tôi chỉ muốn mỗi một điều là nhắc bảo anh. Anh còn trẻ, tương lai anh còn ở phía trước, anh cần phải xử sự rất, rất thận trọng. Thế mà anh đã buông thả! Ô! Anh buông thả mình quá chừng! Anh mặc áo thêu ra đường, đi ngoài phố lúc nào anh cũng cầm theo sách này sách nọ, rồi bây giờ lại còn cưỡi xe đạp nữa. Chuyện anh và chị anh đi xe đạp mà đến tai ông Hiệu trưởng, rồi đến tai ông thanh tra Lúc ấy thì còn ra cái thể thống gì nữa không? - Việc ta và chị ta đi xe đạp chẳng liên quan gì đến ai cả! Cô-va-len-cô nói, mặt đỏ gay. – Con nào thằng nào thò mũi vào chuyện riêng của nhà ta, ta cho chầu Diêm Vương tất! Bê-li-cốp tái mặt đứng dậy. - Nếu anh nói với tôi bằng cái giọng như thế thì tôi không thể tiếp tục nữa. – Hắn ta nói. – Và tôi cũng yêu cầu anh khi có mặt tôi, đừng bao giờ ăn nói như thế về cấp trên. Anh cần phải có thái độ kính trọng đối với chính quyền. - Hoá ra là ta đang nói gì động đến chính quyền sao? – Cô-va-len-cô hỏi, mắt hằn học nhìn Bê-li-cốp. – Xin ông để cho ta yên! Ta là người trung thực và với những người như “quý ngài” ta không muốn nói chuyện. Ta không ưa những tên mách lẻo. Bê-li-cốp bối rối, luống cuống mặc lại áo ngoài, vẻ mặt đầy hoảng hốt. Bởi đây là lần đầu tiên trong đời hắn phải nghe những lời thô bạo đến thế. - Anh có thể nói gì tùy anh. – Hắn vừa nói vừa bước ra ngoài hành lang dẫn xuống cầu thang. – Tôi chỉ muốn báo trước cho anh rằng có thể có người đã nghe được cuộc nói chuyện này. Và để cho không ai có thể xuyên tạc câu chuyện vừa rồi và để khỏi có chuyện gì chẳng lành xảy ra, tôi sẽ báo cáo với ngài Hiệu trưởng nội dung câu chuyện hôm nay trên những nét chính. Tôi sẽ phải làm việc đó. - Báo cáo hả? Này, đi mà báo cáo đi này! Bê-li-cốp bị Cô-va-len-cô nắm cổ áo xô mạnh ngã lộn nhào xuống cầu thang. Vừa lúc đó, Va-ren-ca và hai bà nữa đi đâu về nhìn thấy hắn bị ngã, Va-ren-ca cười phá lên. Hắn ta lo sợ mình biến thành trò cười cho thiên hạ, lo sợ ngài Hiệu trưởng, ngài thanh tra sẽ biết chuyện, lo bị vẽ tranh châm biếm rồi bị ép về hưu Thế là chấm dứt chuyện cưới xin, cuộc đời hắn cũng chấm dứt. Một tháng sau, Bê-li-cốp chết. Người ta chôn hắn trong một ngày mưa dầm âm u. Hắn nằm trong quan tài vẻ mặt dễ chịu như được chui vào bao. Va-ren-ca cũng dự đám ma, khi quan tài của Bê-li-cốp hạ xuống huyệt, cô bỗng oà lên khóc. Từ nghĩa địa, mọi người trở về nhà, ai cũng cảm thấy nhẹ nhàng, thoải mái. Nhưng chưa đầy một tuần sau, cuộc sống diễn ra như cũ nặng nề, mệt nhọc, vô vị. Bê-li-cốp đã chầu âm phủ nhưng trong thành phố còn biết bao người trong bao. Và trong tương lai còn biết bao người như thế nữa. Sau khi nghe chuyện, Bác sĩ I-van trầm ngâm suy nghĩ. Cuối cùng anh ta kết luận: “Không thể sống mãi như thế được”