Bài giảng Ngữ văn khối 11 - Tiết 89: Đọc văn: Từ ấy

Chµo mõng quý thÇy c« vµ c¸c em!TiÕt 89: §äc v¨nTõ Êy - Tè H÷u - Ch©n dung Tè H÷uLóc 17 tuæiLóc 18 tuæiTiÕt 89: §äc v¨nTõ ÊyTè H÷u (1920 - 2002) I- Tìm hiểu chung 1.Tác giả - Tên khai sinh là Nguyễn Kim Thành. Quê: Thừa Thiên – Huế. - Tố Hữu sớm giác ngộ cách mạng. Năm 1938, được kết nạp vào Đảng Cộng sản. - Tiêu biểu cho phong cách thơ trữ tình chính trị - Kết hợp khuynh hướng sử thi và cảm hứng lãng mạn, đậm tính dân tộc - Sự nghiệp thơ ca gắn với sự nghiệp cách mạngI- T×m hiÓu chung: 1. T¸c gi¶: TiÕt 89: §äc v¨nTõ Êy1937 -19461955 -19611947 -19541972 -19771962 - 197119991992Tõ Êy-ViÖt B¾c-Giã léng-Ra trËn-M¸u vµ Hoa-Mét tiÕng ®ên-Ta víi TaTheo s¸t c¸c chÆng ®­êng c¸ch m¹ng ViÖt Nam- Tè H÷u - Hu©n ch­¬ng Sao vµng (1994); Gi¶i th­ëng Hå ChÝ Minh vÒ v¨n häc vµ nghÖ thuËt (1996); Gi¶i th­ëng v¨n häc ASEAN (1999).TiÕt 89: §äc v¨nTõ ÊyI- T×m hiÓu chung: 1. T¸c gi¶:Là nhà thơ lớn của dân tộc, “con chim đầu đàn” của thơ ca cách mạng Việt Nam. - Tè H÷u - I- Tìm hiểu chung: Tác giả:2. Bài thơ: “Từ ấy” * Xuất xứ: “Từ ấy” là bài thơ mở đầu cho phần thơ “Máu lửa” trong tập thơ “Từ ấy”.TiÕt 89: §äc v¨nTõ Êy- Tè H÷u - * Hoàn cảnh sáng tác: Bài thơ ra đời khi Tố Hữu được giác ngộ lí tưởng cộng sản, được đứng vào hàng ngũ của Đảng. - Tè H÷u - TiÕt 89: §äc v¨nTõ Êy- Bài thơ là đề từ của tập thơ, định hướng cuộc đời và con đường thơ ca của Tố Hữu.- Bài thơ là Tuyên ngôn nghệ thuật và lẽ sống của nhà thơ.II- Đọc- hiểu Văn bản 1- Đọc văn bản * Đọc diễn cảm. * Giải thích từ khó (SGK) * Thể thơ: Thất ngôn trường thiên. * Bố cục: 3 khổ - 3 phần. - Tè H÷u - TiÕt 89: §äc v¨nTõ Êy Giäng phÊn khëi, vui t­¬i, hå hëi; Chó ý c¸c tõ: bõng, chãi, ®Ëm h­¬ng, rén, buéc, trang tr¶i, ®Ó, víi, ®· lµ, lµ. NhÞp th¬ thay ®æi theo c¶m xóc tõng c©u, tõng khæ: Từ ấyTừ ấy trong tôi bừng nắng hạMặt trời chân lí chói qua timHồn tôi là một vườn hoa láRất đậm hương và rộn tiếng chimTôi buộc lòng tôi với mọi ngườiĐể tình trang trải với trăm nơiĐể hồn tôi với bao hồn khổGần gũi nhau thêm mạnh khối đời.Tôi đã là con của vạn nhàLà em của vạn kiếp phôi phaLà anh của vạn đầu em nhỏKhông áo cơm, cù bất cù bơ ( Tố Hữu)Tâm trạng của nhà thơ khi gặp ánh sáng lí tưởng.Nhận thức mới về lẽ sống.Chuyển biến sâu sắc trong tình cảm.Nhóm 3. Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm của nhà thơ được thể hiện ra sao trong khổ thơ 3? Nhóm 1: Em hãy phân tích ý nghĩa các hình ảnh biểu tượng, chỉ ra các biện pháp nghệ thuật và giá trị của các biện pháp nghệ thuật ấy trong khổ thơ đầu?Nhóm 2: Nhà thơ nhận thức như thế nào về lẽ sống và mối quan hệ giữa cá nhân với cộng đồng ở khổ thơ 2?Từ ấy trong tôi bừng nắng hạMặt trời chân lí chói qua timHồn tôi là một vườn hoa láRất đậm hương và rộn tiếng chim2.1. Khổ 1.2. Giá trị nội dung và nghệ thuật của văn bản.Nhóm 1: Em hãy phân tích ý nghĩa các hình ảnh biểu tượng, chỉ ra các biện pháp nghệ thuật và giá trị của các biện pháp nghệ thuật ấy trong khổ thơ đầu?- Tè H÷u - TiÕt 89: §äc v¨nTõ Êy- “Từ ấy”: thời điểm quan trọng nhà thơ giác ngộ lí tưởng của đảng. - Hình ảnh ẩn dụ - biểu tượng: + “Nắng hạ”: ánh sáng rực rỡ. + “Mặt trời chân lí”: lí tưởng đúng đắn, hợp lẽ phải.+ Bừng: sáng lên bất ngờ với cường độ lớn.+ Chói qua tim: Chỉ sự xuyên thấu mạnh mẽ của lí tưởng2.1. Khổ 1. Niềm vui sướng khi gặp lí tưởng cách mạng: - Tè H÷u - TiÕt 89: §äc v¨nTõ Êy- Hình ảnh so sánh trực tiếp: Hồn tôi - Vườn hoa lá, rất đậm hương, rộn tiếng chim.- Từ ngữ biểu cảm mạnh: Rất đậm, rộn tiếngKhẳng định lí tưởng cộng sản như một nguồn sáng kì làm bừng sáng tâm hồn, làm ấm nóng trái tim nhà thơ. Diễn tả niềm vui sướng, say mê nồng nhiệt của nhà thơ khi bắt gặp lí tưởng mới.- Tè H÷u - TiÕt 89: §äc v¨nTõ Êy Lí tưởng cộng sản -> Khơi dậy sức sống mới, niềm yêu đời, đem lại cảm hứng sáng tạo mới cho hồn thơ.Tác giả dùng thủ pháp liên tưởng bằng những hình ảnh ẩn dụ, so sánh và từ ngữ mới lạ, độc đáo, tươi trẻ để diễn tả tình cảm chân thành, trong trẻo – “Tiếng reo vui của người thanh niên đã tìm được chân lí, lẽ phải của cuộc đời.”(Tố Hữu). Tôi buộc lòng tôi với mọi ngườiĐể tình trang trải với muôn nơiĐể hồn tôi với bao hồn khổGần gũi nhau thêm mạnh khối đời. 2.2. Khổ 2.Nhà thơ nhận thức như thế nào về lẽ sống và mối quan hệ giữa cá nhân với cộng đồng ở khổ thơ 2?- Tè H÷u - TiÕt 89: §äc v¨nTõ ÊyLßng t«i T×nh Hån t«ibuéc trang tr¶i gÇn gòi mäi ng­êitr¨m n¬ibao hån khæC¸ nh©nQuÇn chóng lao khæM¹nh khèi ®êiC¸i t«i chan hoµ trong c¸i ta.- Nh÷ng tõ ng÷ giµu gi¸ trÞ biÓu c¶m: buéc, trang tr¶i, gÇn gòi -> ý thøc tù nguyÖn g¾n bã vµ ®ång c¶m s©u s¾c víi mäi ng­êi trong x· héi.?Em cã nhËn xÐt g× vÒ cÊu tróc c©u th¬ vµ c¸ch sö dông tõ ng÷ trong khæ th¬ nµy?2.2. Khổ 2.- Tè H÷u - TiÕt 89: §äc v¨nTõ Êy+ Buộc: ý thức tự nguyện gắn bó cao độ.+ Trăm nơi: Hoán dụ -> chỉ mọi người sống ở khắp nơi.+ Khối đời: ẩn dụ -> chỉ khối đoàn kết cần lao cùng phấn đấu vì mục tiêu chung.+ Để, với: điệp từ -> nhịp thơ dồn dập, thôi thúc, hăm hở.+ Trang trải: Tâm hồn trải rộng với cuộc đời, tạo sự đồng cảm sâu sắc. Tố Hữu đã đi từ cái tôi đến cái ta, gắn bó cuộc sống của cá nhân với nhân dân lao động nghèo khổ, với vận mệnh chung của dân tộc. Tố Hữu đã tìm thấy niềm vui và sức mạnh không chỉ bằng nhận thức mà còn bằng tình cảm mến yêu của trái tim nhân ái.2.3. Khổ 3.Tôi đã là con của vạn nhàLà em của vạn kiếp phôi phaLà anh của vạn đầu em nhỏKhông áo cơm, cù bất cù bơNhóm 3. Sự chuyển biến sâu sắc trong tình cảm của nhà thơ được thể hiện ra sao trong khổ thơ 3? - Tè H÷u - TiÕt 89: §äc v¨nTõ Êy + Điệp cấu trúc: Tôi đã làcủa, làcủa, làcủa. -> Khẳng định ý thức tự giác chắc chắn, vững vàng. + Đại từ xưng hô chỉ quan hệ gia đình: Con, em, anh. + Số từ ước lệ: vạn. -> Giọng điệu mỗi lúc càng hăng say, nồng nhiệt. -> Nhấn mạnh, khẳng định tình cảm gia đình ruột thịt đầm ấm, thân thiết. Sự cảm nhận sâu sắc mình là thành viên của đại gia đình quần chúng lao khổ.- Tè H÷u - TiÕt 89: §äc v¨nTõ ÊyCác cụm từ: Kiếp phôi pha, cù bất cù bơ.-> Sự biểu hiện xúc động, chân thành khi nói tới những kiếp người bất hạnh, dãi dầu sương gió. -> Lòng căm giận trước bao ngang trái, bất công của cuộc đời cũ. - Tè H÷u - TiÕt 89: §äc v¨nTõ ÊyTÔICON của vạn nhàEMcủa vạn kiếpANHcủa vạn đầu em nhỏ.. NhÊn m¹nh vµ kh¼ng ®Þnh mét t×nh c¶m gia ®×nh ®Çm Êm, th©n thiÕt, g¾n bã ruét thÞt. Lí tưởng cộng sản đã giúp nhà thơ vượt qua tình cảm cá nhân ích kỉ, hẹp hòi của giai cấp tiểu tư sản để có được tình thân yêu ruột thịt với quần chúng lao khổ*1. Nghệ thuật: - Thể thơ thất ngôn: giọng điệu trang trọng.- Cách ngắt nhịp linh hoạt- Vần, phối âm có sức ngân vang.- Ngôn ngữ giàu nhạc điệu, hình ảnh tươi sáng2. Nội dung Từ ấy là lời tuyên bố trang trọng và chân thành về niềm vui giác ngộ lí tưởng,về lẽ sống, về tương lai.III. Tổng kếtCâu hỏi: Sau khi được giác ngộ lí tưởng, cái “Tôi”Tố Hữu có khác gì với cái “tôi” tiểu tư sản ngày trước và cái “tôi” lãng mạn thơ Mới?Củng cố, luyện tậpNiềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sảnNhận thức sâu sắc về lẽ sốngChuyển biến sâu sắc trong tình cảm“TÔI” HÒA VỚI CÁI “TA”“TÔI” GẮN BÓ MÁU THỊT VỚI ĐẠI GIA ĐÌNHCâu hỏi: Sau khi được giác ngộ lí tưởng,cái “Tôi”Tố Hữu có khác gì với cái “tôi” tiểu tư sản ngày trước và cái “tôi” lãng mạn thơ Mới?Trên dòng sông mù sươngTôi đã khô như cây sậy bên đườngĐâu dám ước làm hoa thơm trái ngọtTôi đã chết lặng im như con chim không bao giờ được hót ( Tố Hữu)Ta là một, là riêng, là thứ nhấtKhông có chi bè bạn nổi cùng taTa là con nai bị chiều đánh lướiKhông biết đi đâu đứng sầu bóng tối.. ( Xuân Diệu)Với tôi tất cả như vô nghĩaTất cả không ngoài nghĩa khổ đau (Chế lan Viên)Niềm vui sướng mãnh liệt của nhà thơ khi gặp lí tưởng cộng sảnNhận thức sâu sắc về lẽ sốngChuyển biến sâu sắc trong tình cảm“TÔI” HÒA VỚI CÁI “TA”“TÔI” GẮN BÓ MÁU THỊT VỚI ĐẠI GIA ĐÌNHLí tưởng cộng sản đã có ý nghĩanhư thế nào đối với người chiến sĩ Tố Hữu và nhà thơ Tố Hữu?- Chiếu rạng một cuộc đời Khơi nguồn sáng tạo một hồn thơ mớiChóc c¸c em häc tèt!Hướng dẫn về nhà Học thuộc bài thơ, nắm vững giá trị nội dung, nghệ thuật của tác phẩm Soạn bài theo PPCT