Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 93: Khởi ngữ - Nguyễn Thị Minh Ngọc

Tiết 93: Khởi ngữMôn: Ngữ văn 9Giáo viên: Nguyễn Thị Minh NgọcTrường: THCS Sài ĐồngTIẾT 93 – TIẾNG VIỆT KHỞI NGỮa/ Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động. (Nguyễn Quang Sáng – Chiếc lược ngà) Đọc các câu sau:b/ Giàu, tôi cũng giàu rồi. (Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)c/ Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp[]. (Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt)Xác định chủ ngữ trong các câu có từ in đậm?CNVNCNVNCNVNa/ Nghe gọi, con bé giật mình, tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động. (Nguyễn Quang Sáng – Chiếc lược ngà)b/ Giàu, tôi cũng giàu rồi. (Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)c/ Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp[]. (Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt) ? Xác định vị trí của các từ ngữ được gạch dưới ? Vị trí: đứng trước chủ ngữ.a/ Nghe gọi, con bé giật mình , tròn mắt nhìn. Nó ngơ ngác, lạ lùng. Còn anh, anh không ghìm nổi xúc động. (Nguyễn Quang Sáng – Chiếc lược Ngà)b/ Giàu, tôi cũng giàu rồi. (Nguyễn Công Hoan - Bước đường cùng)c/ Về các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ, chúng ta có thể tin ở tiếng ta, không sợ nó thiếu giàu và đẹp[]. (Phạm Văn Đồng - Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt) ? Các từ in đậm có quan hệ gì với nội dung của câu ? Các từ in đậm nêu lên nội dung được nói đến trong câu.Các từ, cụm từ in đậm ở các câu trên (anh, giàu, các thể văn trong lĩnh vực văn nghệ) được gọi là khởi ngữ.? Khởi ngữ là gì ? Khởi ngữ:Vị trí: là thành phần câu đứng trước chủ ngữ Công dụng: nêu lên đề tài được nói đến trong câu.? Xác định khởi ngữ trong hai câu sau:a) Tôi đọc quyển sách này rồi.b) Quyển sách này tôi đọc rồi.Câu a) Không có khởi ngữ. (chỉ có bổ ngữ)Câu b) Khởi ngữ là “quyển sách này” Cho ví dụ:Ông ấy, rượu không uống, cờ bạc không chơi.Lưu ý: Trong một số trường hợp khởi ngữ có thể đứng sau chủ ngữ.Khởi ngữ: rượu; cờ bạcVị trí: đứng sau chủ ngữ.? Xác định khởi ngữ trong câu trên? Nhận xét vị trí của khởi ngữ trong câu trên?2/ Đặc điểm: Là thành phần phụ không nằm trong kết cấu chủ ngữ, vị ngữ.? Nhận xét chức năng ngữ pháp của khởi ngữ?? Trước khởi ngữ thường có những từ ngữ thuộc từ loại nào? Cho ví dụ?Trước khởi ngữ thường có quan hệ từ như: về, đối với, còn,? Khởi ngữ có những đặc điểm như thế nào? 2/ Đặc điểm: - Không tham gia cấu trúc chủ ngữ, vị ngữ.- Trước khởi ngữ thường có thể thêm các quan hệ từ như: còn, về, đối vớiII/ BÀI TẬP:Bài tập 1: Tìm khởi ngữ trong các đoạn trích sau đây:a/ Ông cứ đứng vờ vờ xem tranh ảnh chờ người khác đọc rồi nghe lõm. Điều này ông khổ tâm hết sức. (Kim Lân, Làng)b/ - Vâng ! Ông giáo dạy phải ! Đối với chúng mình thì thế là sung sướng. (Nam Cao, Lão Hạc)c/ Một mình thì anh bạn trên đỉnh Phan-xi-păng ba nghìn một trăm bốn mươi hai mét kia mới một mình hơn cháu. (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)d/ Làm khí tượng, ở được cao thế mới là lí tưởng chứ. (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)e/ Đối với cháu, thật là đột ngột. (Nguyễn Thành Long, Lặng lẽ Sa Pa)Điều nàychúng mìnhMột mìnhLàm khí tượng cháuBài tập 2: Hãy viết lại các câu sau đây bằng cách chuyển phần được in đậm thành khởi ngữ (có thể thêm trợ từ thì )a/ Anh ấy làm bài cẩn thận lắm.b/ Tôi hiểu rồi nhưng tôi chưa giải được. Làm bài, anh ấy cẩn thận lắm. Hiểu thì tôi hiểu rồi nhưng giải thì tôi chưa giải được. Câu hỏi và bài tập củng cố:- Nêu đặc điểm, công dụng của khởi ngữ.- Xác định khởi ngữ trong các câu sau: + Tình yêu thương, một tình thương yêu thực sự và nồng nàn lần đầu tiên phát sinh ra trong nó. ( Giắc Lân-đơn- Con chó Bấc) + Trang phục, không có pháp luật nào can thiệp, nhưng có những quy tắc ngầm phải tuân thủ, đó là văn hóa xã hội. ( Băng Sơn – Trang phục)- Điền khởi ngữ vào chỗ trống ( ) cho thích hợp: + Thế gian có biết bao người đọc sách chỉ để trang trí bộ mặt, như kẻ trọc phú khoe của, chỉ biết lấy nhiều làm quý. ( ), cách đó chỉ là lừa mình dối người, ( ) thì cách đó thể hiện phẩm chất tầm thường, thấp kém. ( Chu Quang Tiềm – Bàn về đọc sách)Đối với việc học tập đối với việc làm ngườiViết đoạn văn từ 3 – 4 câu nói về giao thông trong đó có sử dụng khởi ngữ: Tai nạn giao thông, tai nạn giao thông không chừa bất kì một ai. Nó đang là một vấn đề nhức nhối trong toàn xã hội. Mỗi người phải tự bảo vệ mình khi tham gia giao thông. Còn tôi, tôi tự bảo vệ mình bằng cách thực hiện nghiêm túc luật lệ giao thông mà Nhà nước đề ra.Hướng dẫn học sinh tự họcĐối với tiết học hôm nay: - Học và nắm chắc đặc điểm công dụng của khởi ngữ (ghi nhớ sgk)Viết 1 đoạn văn ngắn (5-7 câu) nói về thực trạng không tuân thủ luật giao thông hiện nay, trong đó có sử dụng khởi ngữ.Đối với tiết học sau: - TLV: Phép phân tích và tổng hợp.- Xem trước bài.- Xem lại phép lập luận chứng minh, giải thích ở lớp 7. Những kiến thức về văn nghị luận đã học ở lớp 8: lồng yếu tố tự sự, miêu tả, biểu cảm; xây dựng đoạn văn trình bày luận điểm.Xin chân thành cám ơn quý thầy cô và các em!