Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 53: Tổng kết từ vựng (Tiếp theo)

Bµi d¹yNhiÖt liÖt chµo mõng c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh!Ng÷ v¨n 9TiÕt 53tæng kÕt tõ vùngTiÕp theoI. Tõ t­îng thanh vµ tõ t­îng h×nhEm h·y t×m nh÷ng tªn loµi vËt lµ tõ t­îng thanh. 1.Bài tập: a.T×m nh÷ng tªn loµi vËt lµ tõ t­îng thanh- MÌo- T¾c kÌ- Cuèc- BßEm h·y b¾t ch­íc ©m thanh cña mét sè loµi vËt.1. Bµi tËp b. Bµi tËp sgk trang 147: Em h·y t×m vµ ph©n tÝch t¸c dông cña nh÷ng tõ t­îng h×nh trong ®o¹n v¨n sau:  §¸m m©y lèm ®èm, x¸m nh­ ®u«i con sãc nèi nhau bay quÊn s¸t ngän c©y, lª thª ®i m·i, b©y giê cø lo¸ng tho¸ng, nh¹t dÇn, thØnh tho¶ng ®øt qu·ng ®· lå lé ®»ng xa mét bøc v¸ch tr¾ng to¸t. ( T« Hoµi) §¸m m©y lèm ®èm, x¸m nh­ ®u«i con sãc nèi nhau bay quÊn s¸t ngän c©y, lª thª ®i m·i, b©y giê cø lo¸ng tho¸ng, nh¹t dÇn, thØnh tho¶ng ®øt qu·ng ®· lå lé ®»ng xa mét bøc v¸ch tr¾ng to¸t. ( T« Hoµi)lª thª+ T¸c dông: Miªu t¶ ®¸m m©y mét c¸ch cô thÓ, sinh ®éng.lèm ®èmlo¸ng tho¸ng+ Tõ t­îng h×nh: Lèm ®èm, lª thª, lo¸ng tho¸ng, lå lé.lå lé Cho các từ miêu tả tiếng cười sau đây: c­êi ha h¶, c­êi h« hè, cười khÈy, c­êi nô. Chỉ ra từ tượng thanh, từ tượng hình. So sánh ý nghĩa của các từ đó.c. Bµi tËp bæ trîTừ tượng thanhTừ tượng hìnhCười ha hả: Gợi tả tiếng cười to, tỏ ý tán thưởng hoặc sảng khoái.Cười hô hố: Gợi tả tiếng cười to và thô lỗ, gây cảm giác khó chịu cho người khác.Cười khẩy: Gợi tả kiểu cười nhếch mép, phát ra một tiếng khẽ, ngắn, tỏ vẻ khinh thường.Cười nụ: Gợi tả kiểu cười hơi chúm môi lại , không thành tiếng, tỏ ý thích thú một mình hoặc để tỏ tình một cách kín đáo.100 kiểu cười – Nguyễn Tuân Cười mép- cười mũi- cười ngựa- cười dê- cười ruồi- cười ré- cười phào- cười rộ- cười vang- cười khà- cười ngất- cười góp- cười trừ- cười gằn- cười mỉa- cười đế- cười nhoẻn- cười tình- cười nhạt- cười khan- cười khì- cười bò- cười duyên- cười lăn- cười khẩy- cười xòa- cười tủm- cười gượng- cười chê- cười vụng- cười phá- cười thầm- cười cợt- cười đón- cười đưa- cười theo- cười hớt- cười hoa- cười nụ- cười giòn- cười rũ. Cười động cỡn- cười nôn ruột– cười xúy xóa- cười híp mắt tắt hơi- cười toe toét- cười nheo mắt- cười ba lơn- cười bông phèng- cười cầu phong- cười ra nước mắt- cười bỏng tai- cười trịch thượng- cười phổng mũi- cười bốc rời- cười cầu tài- cười lấy lòng- cười bù khú- cười xã giao- cười hở lợi- cười giữ nhịp. Cười hề hề- cười hì hì- cười ngặt nghẽo- cười the thé- cười hô hố- cười ha hả- cười khanh khách- cười chuột rúc- cười phá tan- cười vỡ bụng- cười nhí nhảnh- cuời khèng khẹc- cười dòn dã- cười cộc lốc- cười thơn thớt-cười hả hê- cười hợm hĩnh- cười chua chát- cười chúm chím- cười khinh khỉnh- cười sằng sặc- cười ngạo nghễ- cười hềnh hệch- cười đú đởn- cười nhăn nhở- cười hà hà- cười khúc khích- cười ngả ngốn- cười nhếch mép. Mỉm cười- cả cười- cười nửa miệng- cười đổ quán xiêu ®ình- cười tít cung thang- cười như con tinh xé lụa- cười như nắc nẻ- cười rỉ ám- cười như đười ươi- cười hở mười cái răng. (Đại hội Hội nhà văn Việt Nam 1963)Em h·y nªu ®Æc ®iÓm, t¸c dông cña tõ t­îng thanh, tõ t­îng h×nh.MÌo, bß, t¾c kÌ, c­êi ha h¶Lèm ®èm, lª thª, c­êi nôTõ t­îng thanhLµ tõ m« pháng ©m thanh cña tù nhiªn, cña con ng­êiTõ t­îng h×nhLµ tõ gîi t¶ h×nh ¶nh, d¸ng vÎ, tr¹ng th¸i cña sù vËt.T¸c dông Gîi ®­îc h×nh ¶nh, ©m thanh cô thÓ, sinh ®éng, cã gi¸ trÞ biÓu c¶m cao, th­êng dïng trong v¨n miªu t¶, tù sù.2. ¤n kh¸i niÖm II. Mét sè phÐp tu tõ tõ vùng 2. ¤n kh¸i niÖm1. Bµi tËp Yªu cÇu: - G¹ch ch©n vµ ph©n tÝch t¸c dông cña phÐp tu tõ trong c©u th¬ - Nèi cét vÝ dô víi cét tªn gäi phÐp tu tõ - Nªu kh¸i niÖm phÐp tu tõ Nhãm 1: So s¸nh Nhãm 3 : Nh©n ho¸ Nhãm 2 : Ẩn dô Nhãm 4 : Ho¸n dô Th¶o luËn nhãmBiÖn ph¸p tu tõKh¸i niÖm So s¸nhLµ ®èi chiÕu sù vËt, sù viÖc nµy víi sù vËt, sù viÖc kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång ®Ó lµm t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.Ẩn dôLµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng nµy b»ng tªn sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.Nh©n hãaLµ gäi hoÆc t¶ con vËt, c©y cèi, ®å vËtb»ng nh÷ng tõ ng÷ vèn ®­îc dïng ®Ó gäi hoÆc t¶ con ng­êi lµm cho thÕ giíi loµi vËt, c©y cèi, ®å vËttrë nªn gÇn gòi víi con ng­êi, biÓu thÞ ®­îc nh÷ng suy nghÜ, t×nh c¶m cña con ng­êi.Ho¸n dôLµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm nµy b»ng tªn sù vËt , hiÖn t­îng, kh¸i niÖm kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.So sánh điểm giống và khác nhau giữa so sánh và ẩn dụ, ẩn dụ và hoán dụ?+ So s¸nh: Lµ ®èi chiÕu sù vËt, sù viÖc nµy víi sù vËt, sù viÖc kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång ®Ó lµm t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.+ Ẩn dô: Lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng nµy b»ng tªn sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. cã nÐt t­¬ng ®ång ®Ó lµm t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. cã nÐt t­¬ng ®ång víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.So sánh điểm giống và khác nhau giữa so sánh và ẩn dụ?+ Ẩn dô: Lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng nµy b»ng tªn sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.+ Ho¸n dô: Lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm nµy b»ng tªn sù vËt , hiÖn t­îng, kh¸i niÖm kh¸c cã quan hÖ gÉn gòi víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.+ Ẩn dô: Lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng nµy b»ng tªn sù vËt, hiÖn t­îng kh¸c cã nÐt t­¬ng ®ång víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t. + Ho¸n dô: Lµ gäi tªn sù vËt, hiÖn t­îng, kh¸i niÖm nµy b»ng tªn sù vËt , hiÖn t­îng, kh¸i niÖm kh¸c cã quan hÖ gÇn gòi víi nã nh»m t¨ng søc gîi h×nh, gîi c¶m cho sù diÔn ®¹t.So sánh điểm giống và khác nhau giữa ẩn dụ và hoán dụ?BiÖn ph¸p tu tõTõ ng÷ thÓ hiÖnT¸c dôngKh¸i niÖmNãi qu¸§iÖp ng÷ Ch¬i ch÷Lµ phãng ®¹i møc ®é, quy m«, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn t­îng ®­îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh, g©y Ên t­îng, t¨ng søc biÓu c¶m.Lµ lÆp l¹i tõ ng÷ ( hoÆc c¶ c©u) ®Ó lµm næi bËt ý, g©y c¶m xóc m¹nh.Lµ lîi dông ®Æc s¾c vÒ ©m, vÒ nghÜa cña tõ ng÷ ®Ó t¹o s¾c th¸i dÝ dám, hµi h­íclµm cho c©u v¨n hÊp dÉn vµ thó vÞ.Kh¼ng ®Þnh søc m¹nh cña nghÜa qu©n Lam S¬n.Gióp chµng trai thÓ hiÖn t×nh c¶m cñam×nh mét c¸chm¹nh mÏ, kÝn ®¸o.Kh¸i qu¸t th©n phËn nh÷ng ng­êi phô n÷ tµi hoa mµ b¹c mÖnh trong x· héi phong kiÕn.G­¬m mµi ®¸, ®¸ nói mßnVoi uèng n­íc, n­íc s«ng c¹nCßnTµi - tai  Cã ng­êi thî dùng thµnh ®ång §· yªn nghØ tËn s«ng Hång mÑ ¬i Con ®i d­íi mét vßm trêi §au th­¬ng nh­ng vÉn s¸ng ngêi lßng tin §· ngõng ®Ëp mét qu¶ tim §· ngõng ®Ëp mét c¸nh chim ®¹i bµng NiÒm ®au v« tËn thêi gian ( Thu Bån, Gëi lßng con ®Õn cïng cha) Gi¶m ®i sù mÊt m¸t, ®au th­¬ng khi B¸c kÝnh yªu qua ®êi.§· yªn nghا· ngõng ®Ëp§· ngõng ®ËpBiÖn ph¸p tu tõTõ ng÷ thÓ hiÖnT¸c dôngKh¸i niÖmNãi qu¸§iÖp ng÷ Ch¬i ch÷Lµ phãng ®¹i møc ®é, quy m«, tÝnh chÊt cña sù vËt, hiÖn t­îng ®­îc miªu t¶ ®Ó nhÊn m¹nh, g©y Ên t­îng, t¨ng søc biÓu c¶m.Lµ lÆp l¹i tõ ng÷ ( hoÆc c¶ c©u) ®Ó lµm næi bËt ý, g©y c¶m xóc m¹nh.Lµ lîi dông ®Æc s¾c vÒ ©m, vÒ nghÜa cña tõ ng÷ ®Ó t¹o s¾c th¸i dÝ dám, hµi h­íclµm cho c©u v¨n hÊp dÉn vµ thó vÞ.Kh¼ng ®Þnh søc m¹nh cña nghÜa qu©n Lam S¬n.Gióp chµng trai thÓ hiÖn t×nh c¶m cñam×nh mét c¸chm¹nh mÏ, kÝn ®¸o.Kh¸i qu¸t th©n phËn nh÷ng ng­êi phô n÷ tµi hoa mµ b¹c mÖnh trong x· héi phong kiÕn.G­¬m mµi ®¸, ®¸ nói mßnVoi uèng n­íc, n­íc s«ng c¹nCßnTµi - taiNãi gi¶mNãi tr¸nh§· yªn nghا· ngõng ®ËpGi¶m ®i sù mÊt m¸t, ®au th­¬ng khi B¸c kÝnh yªu qua ®êi.Lµ dïng c¸ch diÔn ®¹t, tÕ nhÞ, uyÓn chuyÓn tr¸nh g©y c¶m gi¸c qu¸ ®au buån, ghª sî, nÆng nÒ, tr¸nh nãi th« tôc, thiÕu lÞch sù.C¸c phÐp tu tõ tõ vùngSo sánhẨn dụNhân hóaHoán dụNói quáNói giảm, nói tránhĐiệp ngữChơi chữPhép tu từIII - LuyÖn tËp1. Trß ch¬i tiÕp søc ViÕt c¸c c©u v¨n, c©u th¬, thµnh ng÷, tôc ng÷, ca daocã sö dông c¸c phÐp tu tõ.2.ViÕt ®o¹n v¨n ViÕt ®o¹n v¨n ng¾n kho¶ng 3- 5 c©u víi chñ ®Ò tù chän, trong ®ã cã sö dông tõ t­îng thanh, tõ t­îng h×nh vµ mét trong c¸c phÐp tu tõ. Cấu tạoNghĩaTính chấtNguồn gốcMở rộngTõ ®¬nTõ phøcTõ ghÐpTõ l¸yNghÜa gècNghÜa chuyÓn§ång nghÜa§ång ©mTr¸i nghÜaTr­êng tõ vùngTõ thuÇn ViÖtTõ m­înH¸n ViÖtNg«n ng÷ kh¸cTõ t­îng thanhTõ t­îng h×nhBiÖn ph¸p tu tõTæng kÕt tõ vùngVÒ nhµ Lµm tiÕp bµi tËp s¸ch gi¸o khoa trang 147 -148. - ChuÈn bÞ bµi Tæng kÕt vÒ tõ vùng (LuyÖn tËp tæng hîp) theo yªu cÇu cña s¸ch gi¸o khoa.