Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 4: Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh - Vũ Thị Thu Hà

NGỮ VĂN 9G/V: VŨ THỊ THU HÀ - TRƯỜNG THCS SÀI ĐỒNGBài 1 - Tiết 4 : Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minhI. Tìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh1. Ôn tập văn bản thuyết minhVăn bản thuyết minh là kiểu văn bản thụng dụng trong mọi lĩnh vực đời soogs, nhằm cung cấp tri thức( kiến thức) về đặc điểm, tớnh chất, nguyờn nhõn của cỏc hiện tượng và sự vật trong tự nhiờn, xó hội bằng phương thức trỡnh bày, giới thieuj, giải thớch.Tri thức trong văn bản thuyết minh đũi hỏi phải khỏch quan, xỏc thực, cú ớch cho con người- VBTM cần được trỡnh bày chớnh xỏc, rừ ràng, chặt chẽ và hấp dẫnPhương phỏp nờu định nghĩa, giải thớchPhương phỏp liệt kờPhương phỏp nờu vớ dụPhương phỏp dựng số liệuPhương phỏp so sỏnhPhương phỏp phõn loại, phõn tớchBài 1 - Tiết 4 : Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minhTìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh1. Ôn tập văn bản thuyết minh2. Viết văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuậta. Văn bản Hạ Long - đá và nưướcBài 1 - Tiết 4 : Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minhTìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh1. Ôn tập văn bản thuyết minh2. Viết văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuậta. Hạ Long - đá và nước- Phương pháp thuyết minh: liệt kê, phân tích.Câu hỏi thảo luận: Đồng thời với các phưương pháp thuyết minh trên để cho sinh động tác giả còn vận dụng biện pháp nghệ thuật nào? Đó là biện pháp liên tưưởng, tưưởng tượng và kết hợp với biện pháp nhân hóa, so sánh, miêu tả. 2. Hãy đọc câu văn nêu khái quát sự kì lạ của Hạ Long. Chính Nưước làm cho đá sống dậy, làm cho Đá vốn bất động và vô tri bỗng trở nên linh hoạt, có thể động đến vô tận, và có tri giác, có tâm hồn. ? Tác giả đã sử dụng các biện pháp liên tưởng, tưởng tượng như thế nào để giới thiệu sự kì lạ của Hạ Long. Tưưởng tượng những cuộc dạo chơi đúng hơn là các khả năng dạo chơi: thả cho thuyền nổi trôi hoặc buông theo dòng, hoặc chèo nhẹ, hoặc lướt nhanh hoặc tùy hứng lúc nhanh lúc dừng khơi gợi những cảm giác có thể có: bỗng nhiên nhí nhảnh tinh nghịch hơn, buồn hơn hay vui hơn ... hóa thân không ngừng. Dùng phép nhân hóa để tả các đảo đá: gọi chúng là thập loại chúng sinh, phải là thế giới ngưười, là bọn người bằng đá hối hả trở về. Việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật ấy có tác dụng gì trong việc giới thiệu vẻ đẹp của vịnh Hạ Long? Làm nổi bật sự kì lạ của Hạ Long và gây hấp dẫn, thú vị cho ngưười đọc. Qua văn bản trên, em rút ra kết luận gì về việc sử dụng các biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh và tác dụng của nó?Bài 1 - Tiết 4 : Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minhTìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh1. Ôn tập văn bản thuyết minh2. Viết văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuậta. Văn bản Hạ Long - đá và nước- Phưương pháp thuyết minh: liệt kê, phân tích.- Biện pháp nghệ thuật: liên tưởng, tưởng tượng kết hợp với nhân hóa so sánh, miêu tả. b. Ghi nhớ:- Muốn cho văn bản thuyết minh được sinh động, hấp dẫn ngưười ta vận dụng thêm một số biện pháp nghệ thuật nhưư kể chuyện, tự thuật, đối thoại theo lối ấn dụ, nhân hóa hoặc các hình thức vè, diễn ca...- Các biện pháp nghệ thuật cần đưược sử dụng thích hợp góp phần làm nổi bật đặc điểm của đối tượng thuyết minh và gây hứng thú cho ngưười đọc.b. Ghi nhớ: SGKII. Luyện tập: Bài 1 - Tiết 4 : Sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minhTìm hiểu việc sử dụng một số biện pháp nghệ thuật trong văn bản thuyết minh1. Ôn tập văn bản thuyết minh2. Viết văn bản thuyết minh có sử dụng một số biện pháp nghệ thuậta. Văn bản Hạ Long - đá và nước- Phưương pháp thuyết minh: liệt kê, phân tích.- Biện pháp nghệ thuật: liên tưưởng, tưưởng tưượng kết hợp với nhân hóa so sánh, miêu tả.Bài tập 1: Đọc văn bản sau và trả lời câu hỏi:Văn bản có tính chất thuyết minh không? Tính chất ấy thể hiện ở những điểm nào? Những phưương pháp thuyết minh nào đưược sử dụng?Bài thuyết minh này có những nét gì đặc biệt? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào? Tác dụng?Cỏc biện phỏp nghệ thuật ở đõy cú tỏc dụng gỡ? Chỳng cú gõy hứng thỳ và làm nổi bật nội dung cần thuyết minh hay khụng?Đáp án: a. Văn bản trên có tính chất thuyết minh vì giới thiệu loài ruồi rất có hệ thống: - Những tính chất chung về họ giống loài, về các tập tính sinh sống, sinh đẻ, đặc điểm cơ thể. b. Nét đặc biệt: yếu tố thuyết minh và yếu tố nghệ thuật kết hợp rất chặt chẽ. - Các biện pháp nghệ thuật: nhân hóa, hình thức kể chuyện có nội dung cốt truyện và tình tiết. c. Tác dụng gây hứng thú cho bạn đọc nhỏ tuổi, vừa là chuyện vui, vừa học thêm tri thức, có tính giáo dục.Bài tập 2: Đọc đoạn văn sau và nhận xét về biện pháp nghệ thuật đưược sử dụng để thuyết minh: Bà tôi thưường kể cho tôi nghe rằng chim cú kêu là có ma tới. Tôi hỏi vì sao thì bà giải thích: thế cháu không nghe tiếng cú kêu thưường vọng từ bãi tha ma đến hay sao?”. Sau này học môn sinh học tôi mới biết là không phải nhưư vậy. Chim cú là loài chim ăn thịt, thưường ăn thịt lũ chuột đồng, kẻ phá hoại mùa màng. Chim cú là giống vật có lợi, là bạn của nhà nông. Sở dĩ chim cú thưường lui tới bãi tha ma là vì ở đó có lũ chuột đồng đào hang. Bây giờ mỗi lần nghe tiếng chim cú, tôi chẳng những không sợ mà còn vui vì biết rằng ngưười bạn của nhà nông đang hoạt động. Thuyết minh nhằm nói về tập tính của chim cú dưưới dạng một ngộ nhận thời thơ ấu, sau lớn lên đi học mới có dịp nhận thức lại sự nhầm lẫn cũ - Biện pháp nghệ thuật: lấy ngộ nhận hồi nhỏ làm đầu mối câu chuyện. Bài tập trắc nghiệm: Điều cần tránh khi thuyết minh kết hợp với sử dụng một số biện pháp nghệ thuật là gì?Sử dụng đúng lúc, đúng chỗ.Kết hợp với các phưương pháp thuyết minhLàm lu mờ đối tưượng đưược thuyết minh.Làm đối tưượng thuyết minh đưược nổi bật, gây ấn tưượng.Bài tập 3: Văn bản sau có tính chất thuyết minh không? Tính chất thuyết minh ấy thể hiện ở điểm nào? Tác giả đã sử dụng biện pháp nghệ thuật nào? Tác dụng?“ Con gà cục tác lá chanh.Con lợn ủn ỉn mua hành cho tôi Con chó khóc đứng khóc ngồi Bà ơi đi chợ mua tôi đồng giềng.” Văn bản trên có tính chất thuyết minh vì nó cung cấp tri thức về những gia vị khi chế biến món ăn đối với các loại thực phẩm: lá chanh với thịt gà, hành với thịt lợn, giềng với thịt chó. Biện pháp nghệ thuật: nhân hóa Tác dụng: nội dung thuyết minh trở nên rất sinh động và hấp dẫn. Hình thức thơ lục bát dễ thuộc dễ nhớ. Bài tập 4: Viết đoạn văn ngắn thuyết minh về loài kiến có sử dụng biện pháp nghệ thuật nhân hóa ( có thể đóng vai nhân vật là con kiến) Hướng dẫn về nhà: - Học thuộc phần ghi nhớ. - Hoàn thành bài tập viết đoạn. - Chuẩn bị bài mới.CHÚC CÁC CON HỌC TỐT!