Bài giảng Ngữ văn 9 - Tiết 3: Các phương châm hội thoại - Vũ Thị Thu Hà

NGỮ VĂN 9G/v: Vũ Thị Thu HàTrường: THCS Sài Đồng KiÓm tra bµi cò ë ch­¬ng trình TiÕng ViÖt 8, em cã häc ®¬n vÞ kiÕn thøc nµo liªn quan ®Õn héi tho¹i? Néi dung cña ®¬n vÞ kiÕn thøc ®ã? LÊy vÝ dô minh ho¹ cho c¸c vai x· héi mµ em võa nãi?KiÓm tra bµi cò T¹i sao c¸ch x­ng h« cña chÞ DËu ®èi víi bän cai lÖ vµ ng­êi nhµ lý tr­ëng l¹i thay ®æi trong ®o¹n trÝch “Tøc n­íc vì bê”?Ch¸u xin «ng.Chång t«i ®au èm, c¸c «ng kh«ng ®­îc phÐp hµnh h¹.Mµy trãi chång bµ ®i, bµ cho mµy xem !Bài 1- Tiết 3CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠII. Phương châm về lượng: * VD: 1/I/8An: Cậu học bơi ở đâu thế?Ba: Học ở dưới nước.Tiết 3; CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI-> Chưa đủ nội dung, nói ít hơn điều An cần biết* VD: 2/I/ 9-> Trả lời thừa=> Nội dung lời nói phải đáp ứng đúng yêu cầu giao tiếp, không thiếu, không thừa* Ghi nhớ 1/sgk/9Bài tập nhanhCó hai vị quan chưa quen nhau nhưng cùng gặp nhau tại một hội nghị. Để làm quen nhau, một vị hỏi: - Bây giờ anh làm việc ở đâu ? Vị kia trả lời: - Tôi đang làm việc tại đâyCÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠII. Phương châm về lượngII. Phương châm về chất1. Bài tập Đọc truyện cười sau và trả lời câu hỏi : QUẢ BÍ KHỔNG LỒHai anh chàng đi qua một khu vườn trồng bí. Một anh thấy quả bí to kêu lên: - Chà, quả bí kia to thật ! Anh bạn có tính hay nói khoác, cười mà bảo rằng : - Thế thì đã lấy gì làm to. Tôi đã từng thấy những quả bí to hơn nhiều. Có một lần, tôi tận mắt trông thấy một quả bí to bằng cả cái nhà đằng kia kìa. Anh kia nói ngay : - Thế thì đã lấy gì làm lạ. Tôi còn nhớ, một bận tôi trông thấy một cái nồi đồng to bằng cả cái đình làng ta. Anh nói khoác ngạc nhiên hỏi - Cái nồi ấy dùng để làm gì mà to vậy ? Anh kia giải thích : - Cái nồi ấy dùng để luộc quả bí anh vừa nói ấy mà. Anh nói khoác biết bạn chế nhạo mình bèn nói lảng sangchuyện khác.CÁC PHƯƠNG CHÂM HỘI THOẠI I. Phương châm vế lượngII. Phương châm về chất1. Bài tập2. Nhận xét- Truyện cười phê phán thói xấu khoác lác, nói những điều mà chính mình cũng không tin là có thật.+ Từ sự phê phán trên, em rút ra bài học là: không nói những điều mà chính mình cũng không tin là không đúng và không có bằng chứng xác thực.3. Ghi nhớ: Khi giao tiếp nói cho có nội dung; nội dung của lời nói phải đáp ứng đúng yêu cầu của cuộc giao tiếp , không thiếu, không thừa.Bài tập tình huống: Một học sinh xin phép thầy giáo: - Thưa thầy, mai cho em nghỉ lao động ạ.Thầy giáo hỏi; - Vì sao? - Thưa thầy, mai em đau đầu ạ.III/ LUYỆN TẬP : 1- Vận dụng phương châm về lượng để phân tích lỗi trong những câu sau :a) Trâu là một loài gia súc nuôi ở nhàb) Én là một loài chim có hai cánh 2- Chọn những từ ngữ thích hợp điền vào chỗ trống : a) Nói có căn cứ chắc chắn là . . . . . . . . . . . . . b) Nói sai sự thật một cách cố ý, nhằm che giấu điều gì đó là . . . . . . . . . c) Nói một cách hú hoạ, không có căn cứ là . . . . . . . d) Nói nhảm nhí, vu vơ là . . . . . . . . e) Nói khoác lác, làm ra vẻ tài giỏi hoặc nói những chuyện bông đùa, khoác lác cho vui là . . . . . . . * Liên quan đến phương châm hội thoại : Nói có sách, mách có chứngNói dốiNói mòNói nhăng nói cuộiNói trạngVỀ CHẤT3- CÓ NUÔI ĐƯỢC KHÔNG ? Một anh, vợ có thai mới hơn bảy tháng mà đã sinh con. Anh ta sợ nuôi không được, gặp ai cũng hỏi . Một người bạn an ủi : - Không can gì mà sợ. Bà tôi sinh ra bố tôi, cũng đẻ non trước hai tháng đấy ! Anh kia giật mình hỏi lại : - Thế à ? Rồi có nuôi được không ?* Thừa câu hỏi cuối, vì nếu không nuôi được “bố” thì làm gì có tôi.Mà có “tôi” nghĩa là “bố tôi” nuôi được. Vi phạm phương châm về lượng4- Vận dụng những phương châm hội thoại đã học để giải thích vì sao người nói đôi khi phải dùng những cách diễn đạt như :a) như tôi được biết,tôi tin rằng, nếu tôi không lầm thì,tôi nghe nói, theo tôi nghĩ, hình như là . . . . . . . b) như tôi đã trình bày, như mọi người đều biết.Khi sử dụng các cụm từ : như tôi được biết,tôi tin rằng, nếu tôi không lầm thì, tôi nghe nói, theo tôi nghĩ, hình như là . . . . . . . người nói thể hiện thái độ thận trọng với những thông tin họ nói chưa chắc chắn,chưa hoàn toàn xác thựcb) Khi sử dụng các cụm từ :như tôi đã trình bày, như mọi người đều biết người nói muốnbáo cho người nghe biết việc nhắc lại nội dung đã cũ là có chủ ý.Bài tập 5.Ăn đơm nói đặt: vu khống bịa đặtĂn ốc nói mò: nói vu vơ, không có bằng chứngĂn không nói có: vu cáo, bịa đặtCãi chày cãi cối: ngoan cố không chịu thừa nhận sự thật đã có bằng chứng Khua môi múa mép: ba hoa, khoác lácNói dơi nói chuột: nói lăng nhăng, nhảm nhíHứa hươu hứa vượn: hứa hẹn một cách vô trách nhiệm, có màu sắc của sự lừa đảo.Bài tập củng cố1. Điền vào chỗ trống sao cho thích hợp:Phương châm về lượng : khi giao tiếp cần nói...................Phương châm về chất: khi giao tiếp không nên ............................................................................................................................................................đúng, đủ, không thừa, không thiếunói những điều mình tin là không đúng hoặc không có bằng chứng xác thựcTiÕt 3: C¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹iI Ph­¬ng ch©m vÒ l­îngNãi ®ñ, kh«ng thõa , kh«ng thiÕuII. Ph­¬ng ch©m vÒ chÊtNãi ®óng, kh«ng nãi những ®iÒu ch­a ch¾c ch¾n.III. LuyÖn tËp:C©u 2. ĐiÒn ®óng sai sau mçi ý kiÕn ThÓ hiÖn ®óng ph­¬ng ch©m héi tho¹i khi giao tiÕp cã nghÜa lµ: A. Nãi huyªn thuyªn chuyÖn trªn trêi d­íi ®Êt. B. Nãi cã néi dung, néi dung ®ñ, ®¸p øng yªu cÇu giao tiÕp. C. Nãi ®iÒu x¸c thùc. D. Nãi bãng giã, lÊp löng. TiÕt 3: C¸c ph­¬ng ch©m héi tho¹iI Ph­¬ng ch©m vÒ l­îngNãi ®ñ, kh«ng thõa , kh«ng thiÕuII. Ph­¬ng ch©m vÒ chÊtNãi ®óng, kh«ng nãi những ®iÒu ch­a ch¾c ch¾n.III. LuyÖn tËp:C©u 3: H·y chän ý kiÕn ®óng nhÊt ! Tu©n thñ ph­¬ng ch©m héi tho¹i vÒ chÊt khi giao tiÕp cã nghÜa lµ:A Võa nãi võa ®¸nh trèng l¶ngB Nãi m¬ håC Nãi quanh co dµi dßng lª thªD Kh«ng nãi nh÷ng ®iÒu mµ m×nh kh«ng tin lµ ®óng, kh«ng cã b»ng chøng x¸c thùc. 4. Trắc nghiệmNhững câu sau đã vi phạm phương châm hội thoại nào?1. Bố mẹ mình đều là giáo viên dạy học2. Chú ấy chụp ảnh cho mình bằng máy ảnh3. Ngựa là một loài thú bốn chânPhương châm về lượngPhương châm về chấtABÀI TẬP VỀ NHÀ-N¾m ch¾c néi dung cña bµi häc.-Hoµn thµnh bµi tËp sau :Bài tập về nhà Trong giờ địa lí, thầy giáo hỏi một học sinh đang nhìn ra cửa sổ- Em cho thầy biết sóng là gì?Học sinh trả lời:-Thưa thầy, “Sóng” là bài thơ của Xuân Quỳnha/ Theo em người học sinh đó trả lời có đúng yêu cầu hay không ? Giải Thích?b/ Cuộc hội thoại có thành công không?CHÚC CÁC CON HỌC TỐT!CHÚC CÁC CON HỌC TỐT!