Bài giảng Ngữ Văn 8 – Tiết 100: Viết đoạn văn trình bày luận điểm

ứng dụng cntt vào dạy học môn ngữ văn Ngữ Văn 8 – Tiết 100: Viết đoạn văn trình bày luận điểm Người thực hiện: Trần Thị Thành Đơn vị: Trường THCS Đức Lâm - Đức Thọ Năm học 2008 - 2009 * Bài cũ * Câu hỏi bài cũ * Câu hỏi bài cũ số 01 A. Luận điểm là vấn đề được đưa ra giải quyết trong bài văn nghị luận. Thế nào là luận điểm? (Chọn một phương án đúng nhất trong ba phương án) B. Luận điểm là một phần của vấn đề được đưa ra giải quyết trong bài văn nghị luận. C. Luận điểm là những tư tưởng, quan điểm, chủ trương cơ bản mà người viết (nói) nêu ra trong bài văn nghị luận. * Nếu phải viết một bài tập làm văn để giải thích vì sao có thể nói rằng giáo dục là chìa khoá của tương lai thì: Em sẽ chọn những luận điểm nào trong số các luận điểm dưới đây và sắp xếp các luận điểm ấy như thế nào? GD có tác dụng điều chỉnh độ gia tăng dân số. GD tạo cơ sở cho sự tăng trưởng kinh tế. GD giải phóng con người, giúp con người thoát khỏi áp bức và sự lệ thuộc vào quyền lực của người khác để đạt được sự phát triển chính trị và xã hội. GD đào tạo thế hệ người sẽ xây dựng xã hội tương lai. Nước ta là một nước văn hiến có truyền thống GD lâu đời. GD bảo vệ môi trường sống. Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai. bài cũ số 02 * Đáp án: Có thể nói giáo dục là chìa khoá của tương lai bởi vì: GD giải phóng con người, giúp con người thoát khỏi áp bức và sự lệ thuộc vào quyền lực của người khác để đạt được sự phát triển chính trị và xã hội. GD có tác dụng điều chỉnh độ gia tăng dân số. GD bảo vệ môi trường sống. GD tạo cơ sở cho sự tăng trưởng kinh tế. GD đào tạo thế hệ người sẽ xây dựng xã hội tương lai. Trẻ em hôm nay là thế giới ngày mai. bài cũ * Bài mới * Viết đoạn văn trình bày luận điểm Ngữ văn 8: Tiết 100 * a. Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: ở vào nơi trung tâm trời đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời. (Lí Công Uẩn, Chiếu dời đô) b. Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước. Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng tạm bị chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc. Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày để bám sát lấy giặc đặng tiêu diệt giặc, đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải, cho đến các bà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội như con đẻ của mình. Từ những nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất, không quản khó nhọc để giúp một phần vào kháng chiến, cho đến những đồng bào điền chủ quyên ruộng đất cho chính phủ, ... Những cử chỉ cao quý đó, tuy khác nhau nơi việc làm, nhưng đều giống nhau nơi lòng nồng nàn yêu nước. (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta) Phiếu học tập số 1 Phiếu học tập số 2 (Làm việc theo nhóm) I. Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận. 1. Đọc kĩ các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: Viết đoạn văn trình bày luận điểm * a. Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: ở vào nơi trung tâm trời đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời. (Lí Công Uẩn, Chiếu dời đô) * - Câu chủ đề: Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời. - Vị trí: Đặt ở cuối đoạn văn. - Cách lập luận: a. Huống gì thành Đại La, kinh đô cũ của Cao Vương: ở vào nơi trung tâm trời đất; được cái thế rồng cuộn hổ ngồi. Đã đúng ngôi nam bắc đông tây; lại tiện hướng nhìn sông dựa núi. Địa thế rộng mà bằng; đất đai cao mà thoáng. Dân cư khỏi chịu cảnh khốn khổ ngập lụt; muôn vật cũng rất mực phong phú tốt tươi. Xem khắp đất Việt ta, chỉ nơi này là thắng địa. Thật là chốn tụ hội trọng yếu của bốn phương đất nước; cũng là nơi kinh đô bậc nhất của đế vương muôn đời. (Lí Công Uẩn, Chiếu dời đô) Luận cứ đầy đủ, cần thiết, lập luận mạch lạc, chặt chẽ, đầy sức thuyết phục. - Trình bày luận điểm theo cách quy nạp. * b. Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước. Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng tạm bị chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc. Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày để bám sát lấy giặc đặng tiêu diệt giặc, đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải, cho đến các bà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội như con đẻ của mình. Từ những nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất, không quản khó nhọc để giúp một phần vào kháng chiến, cho đến những đồng bào điền chủ quyên ruộng đất cho chính phủ, ... Những cử chỉ cao quý đó, tuy khác nhau nơi việc làm, nhưng đều giống nhau nơi lòng nồng nàn yêu nước. (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta) * b. Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước. Từ các cụ già tóc bạc đến các cháu nhi đồng trẻ thơ, từ những kiều bào ở nước ngoài đến những đồng bào ở vùng tạm bị chiếm, từ nhân dân miền ngược đến miền xuôi, ai cũng một lòng nồng nàn yêu nước, ghét giặc. Từ những chiến sĩ ngoài mặt trận chịu đói mấy ngày để bám sát lấy giặc đặng tiêu diệt giặc, đến những công chức ở hậu phương nhịn ăn để ủng hộ bộ đội, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung phong giúp việc vận tải, cho đến các bà mẹ chiến sĩ săn sóc yêu thương bộ đội như con đẻ của mình. Từ những nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất, không quản khó nhọc để giúp một phần vào kháng chiến, cho đến những đồng bào điền chủ quyên ruộng đất cho chính phủ, ... Những cử chỉ cao quý đó, tuy khác nhau nơi việc làm, nhưng đều giống nhau nơi lòng nồng nàn yêu nước. (Hồ Chí Minh, Tinh thần yêu nước của nhân dân ta) Câu chủ đề: Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng đáng với tổ tiên ta ngày trước. Vị trí: Đặt ở đầu đoạn văn. Cách lập luận của đoạn văn. Luận cứ đầy đủ, cần thiết, lập luận mạch lạc, chặt chẽ, đầy sức thuyết phục. - Trình bày luận điểm theo cách diễn dịch. *  Bài tập 1: Diễn đạt các ý sau đây thành những luận điểm ngắn gọn, rõ: a. Trước hết là cần phải tránh cái lối viết “rau muống” nghĩa là lằng nhằng “trường giang đại hải”, làm cho người xem như là “chắt chắt vào rừng xanh” b. Ngoài việc đam mê viết, cái thích thứ hai của Nguyên Hồng là được truyền nghề cho bạn trẻ. I. Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận. 1. Đọc kĩ các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: Viết đoạn văn trình bày luận điểm * I. Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận. 1. Đọc kĩ các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: Viết đoạn văn trình bày luận điểm  Bài tập 2: Từ luận điểm “Cần viết gọn, dễ hiểu”, có bạn đã trình bày thành một đoạn văn như sau: Trong lớp chúng tôi có nhiều bạn viết văn dài, nhưng lại viết “dây cà ra dây muống”, lan man. Vì thế cần viết gọn, dễ hiểu. Câu văn dài mà tối nghĩa, ý nọ xỏ ý kia; sắp xếp không có trật tự, thiếu mạch lạc. Bài văn trình bày sạch, đẹp; thể hiện tính cẩn thận của người viết. Làm cho người đọc, người nghe khó hiểu, thậm chí là không hiểu. Em có nhận xét gì về đoạn văn trên? Đoạn văn trên có thể viết lại như sau: Trong lớp chúng tôi có nhiều bạn viết văn dài, nhưng lại viết “dây cà ra dây muống”, lan man. Câu văn dài mà tối nghĩa, ý nọ xỏ ý kia; sắp xếp không có trật tự, thiếu mạch lạc; Làm cho người đọc, người nghe khó hiểu, thậm chí là không hiểu. Vì thế cần viết gọn, dễ hiểu. * I. Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận. 1. Đọc kĩ các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: Viết đoạn văn trình bày luận điểm c. ở màn đầu chương XIII, cảnh nhà vợ chồng địa chủ Nghị Quế, Ngô Tất Tố cho bưng vào đấy một cái rổ nhún nhín bốn con chó. [...] Quái thay là Ngô Tất Tố. Mới xem, ai nấy cũng thấy vợ chồng địa chủ cũng chỉ là như mọi người khác thích chó, yêu gia súc, tưởng người lành hoặc kẻ bất lương cũng không khác nhau gì lắm trong việc nuôi chó con. Thằng chồng le te cho chó ăn cơm, ôn tồn hỏi về chó, rồi xem tướng chó. Hắn sung sướng. Vợ hắn và hắn bù khú [...] với nhau trên câu chuyện chó con. ấy thế rồi là đùng đùng giở giọng chó má ngay với mẹ con chị Dậu đứng đấy. Đoạn này, khá lắm, ông Tố ạ! Cho thằng nhà giàu rước chó vào nhà, nó mới càng hiện chất chó đểu của giai cấp nó ra. (Nguyễn Tuân, Truyện “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố) c. ở màn đầu chương XIII, cảnh nhà vợ chồng địa chủ Nghị Quế, Ngô Tất Tố cho bưng vào đấy một cái rổ nhún nhín bốn con chó. [...] Quái thay là Ngô Tất Tố. Mới xem, ai nấy cũng thấy vợ chồng địa chủ cũng chỉ là như mọi người khác thích chó, yêu gia súc, tưởng người lành hoặc kẻ bất lương cũng không khác nhau gì lắm trong việc nuôi chó con. Thằng chồng le te cho chó ăn cơm, ôn tồn hỏi về chó, rồi xem tướng chó. Hắn sung sướng. Vợ hắn và hắn bù khú [...] với nhau trên câu chuyện chó con. ấy thế rồi là đùng đùng giở giọng chó má ngay với mẹ con chị Dậu đứng đấy. Đoạn này, khá lắm, ông Tố ạ! Cho thằng nhà giàu rước chó vào nhà, nó mới càng hiện chất chó đểu của giai cấp nó ra. (Nguyễn Tuân, Truyện “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố) * c. ở màn đầu chương XIII, cảnh nhà vợ chồng địa chủ Nghị Quế, Ngô Tất Tố cho bưng vào đấy một cái rổ nhún nhín bốn con chó. [...] Quái thay là Ngô Tất Tố. Mới xem, ai nấy cũng thấy vợ chồng địa chủ cũng chỉ là như mọi người khác thích chó, yêu gia súc, tưởng người lành hoặc kẻ bất lương cũng không khác nhau gì lắm trong việc nuôi chó con. Thằng chồng le te cho chó ăn cơm, ôn tồn hỏi về chó, rồi xem tướng chó. Hắn sung sướng. Vợ hắn và hắn bù khú [...] với nhau trên câu chuyện chó con. ấy thế rồi là đùng đùng giở giọng chó má ngay với mẹ con chị Dậu đứng đấy. Đoạn này, khá lắm, ông Tố ạ! Cho thằng nhà giàu rước chó vào nhà, nó mới càng hiện chất chó đểu của giai cấp nó ra. (Nguyễn Tuân, Truyện “Tắt đèn” của Ngô Tất Tố) Câu chủ đề: Cho thằng nhà giàu rước chó vào nhà, nó mới càng hiện chất chó đểu của giai cấp nó ra. Vị trí: Đặt ở cuối cùng đoạn văn. Cách lập luận: Tương phản (đặt chó bên người; đặt cảnh xem chó, quý chó, vồ vập mua chó, sung sướng, bù khú về chó bên cạnh giọng “chó má” với người bán chó) -> Nhằm chứng minh và làm rõ luận điểm. Những cụm từ trên đặt cạnh nhau làm cho đoạn văn vừa xoáy vào luận điểm vừa làm cho bản chất thú vật của bọn địa chủ hiện ra thành hình ảnh rõ ràng. Cách sắp xếp các ý hợp lí, lô gíc, chặt chẽ, không thể xáo trộn. Viết đoạn văn trình bày luận điểm * Khi trình bày luận điểm trong đoạn văn nghị luận, cần chú ý: - Thể hiện rõ ràng, chính xác nội dung của luận điểm trong câu chủ đề. Trong đoạn văn trình bày luận điểm, câu chủ đề thường được đặt ở vị trí đầu tiên (đối với đoạn diễn dịch), câu chủ đề thường được đặt ở vị trí cuối cùng (đối với đoạn quy nạp). - Tìm đủ các luận cứ cần thiết, tổ chức lập luận theo một trật tự hợp lí để làm nỗi bật luận điểm. -Diễn đạt trong sáng, hấp dẫn để sự trình bày luận điểm có sức thuyết phục. 2. Ghi nhớ: I. Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận. 1. Đọc kĩ các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: Viết đoạn văn trình bày luận điểm * 2. Ghi nhớ: I. Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận. 1. Đọc kĩ các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: Viết đoạn văn trình bày luận điểm II. Luyện tập.  Bài tập 1: Đoạn văn sau đây trình bày luận điểm gì và sử dụng các luận chứng nào? Hãy nhận xét về cách sắp xếp luận cứ và cách diễn đạt của đoạn văn. Tôi thấy Tế Hanh là một người tinh lắm. Tế Hanh đã ghi được đôi nét rất thân tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương. Người nghe thấy cả những điều không hình sắc, không thanh âm như “Mãnh hồn làng” trên “Cánh buồng giương”, như tiếng hát của hương đồng quyến rũ con đường quê nho nhỏ. Thơ Tế Hanh đưa ta vào một thế giới rất gần gũi thường ta chỉ thấy một cách mờ mờ, cái thế giới những tình cảm ta đã âm thầm trao cho cảnh vật: Sự mỏi mệt say sưa của con thuyền lúc trở về bến, nỗi khổ đau chất chứa trên toa tàu nặng trĩu, những vui buồn sầu tủi của một con đường. (Hoài Thanh, Thi nhân Việt Nam) * 2. Ghi nhớ: I. Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận. 1. Đọc kĩ các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: Viết đoạn văn trình bày luận điểm II. Luyện tập.  Bài tập 1: Luận điểm: Tế Hanh là một nhà thơ tinh tế . Luận cứ: + Luận cứ 1: “Tế Hanh đã ghi được đôi nét rất thân tình về cảnh sinh hoạt chốn quê hương”. + Luận cứ 2: “Thơ Tế Hanh đưa ta vào một thế giới rất gần gũi thường ta chỉ thấy một cách mờ mờ, cái thế giới những tình cảm ta đã âm thầm trao cho cảnh vật ...” Cách sắp xếp các luận cứ theo trình tự tăng tiến -> Tạo nên hứng thú cho người đọc. * 2. Ghi nhớ: I. Trình bày luận điểm thành một đoạn văn nghị luận. 1. Đọc kĩ các đoạn văn sau và trả lời câu hỏi: Viết đoạn văn trình bày luận điểm II. Luyện tập.  Bài tập 2: Viết đoạn văn ngắn triển khai ý của luận điểm sau theo hai cách diễn dịch và quy nạp: Học phải kết hợp làm bài tập thì mới hiểu bài. * Xin chân thành cảm ơn!