Bài giảng Ngữ văn 12 tiết 41: Nguyễn Tuân

Tiết 41NGUYỄN TUÂNI. CUỘC ĐỜITiểu sửCon ngườiII. SỰ NGHIỆP VĂN HỌCQuá trình sáng tác và các đề tài chínhTrước cách mạng tháng Tám 1945Sau cách mạng tháng Tám 1945Phong cách nghệ thuật III. KẾT LUẬNI. CUỘC ĐỜI1. Tiểu sửI. CUỘC ĐỜI1. Tiểu sử (1910 – 1987)- Quê Hà Nội.- Xuất thân: gia đình nhà nho khi Hán học đã suy tàn.- Học hành dang dở, viết văn, viết báo chuyên nghiệp, từng hai lần bị tù vì “xê dịch” và giao du với những người hoạt động chính trị.- Viết văn từ đầu những năm 1930  Nhà văn lãng mạn độc đáo.- Cách mạng tháng Tám thành công : Nhiệt tình tham gia cách mạng và kháng chiến, trở thành một trong những nhà văn cách mạng hàng đầu tiêu biểu ở nước ta.- Đạt giải thưởng Hồ Chí Minh về VHNT năm 1996.Ông yêu tha thiết tiếng mẹ đẻ, những kiệt tác văn chương của Nguyễn Du, Đoàn Thị Điểm, Tú Xương, Tản Đà..., những nhạc điệu hoặc đài của các lối hát ca trù hoặc dân dã mà thiết tha của giọng hò Quảng Trị, Thừa Thiên, Nam Bộ..., những phong cảnh đẹp của quê hương đất nước, những thú chơi tao nhã như uống trà, nhắm rượu, chơi hoa, chơi chữ đẹp, đánh thơ, thả thơ..., những món ăn truyền thống thể hiện khẩu vị tinh tế của người Việt. - NT lµ mét trÝ thøc giµu lßng yªu n­íc vµ tinh thÇn d©n téc g¾n víi nh÷ng gi¸ trÞ v¨n hãa cæ truyÒn cña d©n téc2. Con người - Tôi cóc cần gì hết! Chỉ tôi thôi cũng đủ làm nên tính đa dạng muôn màu muôn vẻ của các văn phẩm ký tên tôi. - Tôi sẽ làm cho các anh không thể chán tôi nổi! - Nói cho nghiêm chỉnh, tôi muốn chứng minh rằng cái tôi mà các anh bảo là nghèo nàn bé nhỏ ấy vô cùng giàu có: nó là cả một khu mỏ mà người ta đào bới cả đời không hết! - Và sống đến đâu, tôi sẽ viết đến đấy!- ë NguyÔn Tu©n, ý thøc c¸ nh©n ph¸t triÓn rÊt cao 2. Con người- NguyÔn Tu©n lµ mét con ng­êi rÊt mùc tµi hoa vµ uyªn b¸c.- NguyÔn Tu©n lµ mét nhµ v¨n biÕt quý träng thËt sù nghÒ nghiÖp cña m×nh. Ngay từ trước Cách mạng tháng Tám, ông đã quan niệm nghề văn là một cái gì đối lập với tính vụ lợi kiểu con buôn và ở đâu có đồng tiền phàm tục thì ở đấy không thẻ có cái đẹp .Đối với ông, nghệ thuật là một hình thái lao động nghiêm túc, thậm chí "khổ hạnh"II. SỰ NGHIỆP VĂN HỌC1. Quá trình sáng tác và các đề tài chínhTr­íc c¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945Sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m 1945* Chñ nghÜa xª dÞch: ®i kh«ng môc ®Ých, t×m c¶m gi¸c l¹ ®Ó viÕt  «ng ®· ghi l¹i ®­îc nh÷ng bøc tranh phong c¶nh tuyÖt ®Ñp trong t¸c phÈm- TPC: Mét chuyÕn ®i (1938)* “Vang bãng mét thêi”- vÎ ®Ñp qu¸ khø nay chØ cßn vang bãng ( Nh÷ng thó ch¬i tao nh· ngµy x­a, nh÷ng thó tiªu dao lµnh m¹nh: uèng trµ ®¹o, ch¬i ch÷, ; nh©n vËt th­êng lµ nh÷ng nhµ nho tµi hoa, cã khÝ ph¸ch vµ thiªn l­¬ng) * “®êi sèng truþ l¹c”: ThÓ hiÖn mét c¸i t«i c« ®¬n, bÕ t¾c vÒ t­ t­ëngkhao khat h­íng tíi mét thÕ giíi thanh cao, trong s¹ch.- ChiÕc l­­ ®ång m¾t cua (1941)- NhiÖt t×nh chµo ®ãn c¸ch m¹ng, viÕt vÒ kh¸ng chiÕn, XD XHCN ¤ng viÕt liªn tôc vµ g¾n bã víi nhiÖm vô chÝnhcña ®Êt n­íc. §ång thêi, vÉn ph¸t huy ®­îc c¸ tÝnh- §Ò tµi chñ yÕu viÕt vÒ hai cuéc kh¸ng chiÕn chèng Ph¸p, chèng MÜ vµ c«ng cuéc x©y dùng chñ nghÜa XH- H×nh t­îng chÝnh trong c¸c TP cña «ng: nh©n d©n lao ®éng lµ nh÷ng chiÕn sØ trªn c¸c mËt trËn vò trang ®ång thêi còng lµ ng­êi nghÖ sÜ tµi hoa- Gi¸ trÞ cña nh÷ng trang viÕt: NT ®· cung cÊp cho chóng ta nh÷ng trang viÕt ®Çy tù hµo ngîi ca nh©n d©n trong chiÕn ®Êu vµ trong SX2. Phong cách nghệ thuật- NT cã phong c¸ch nghÖ thuËt ®éc ®¸o, s©u s¾c, phong c¸ch cña «ng cã thÓ th©u tãm trong mét ch÷ “Ng«ng”: ngang tàng – kiêu bạc – độc đáo.C¬ së lµm lªn ch÷ “Ng«ng” cña «ng chÝnh lµ c¸i tµi hoa, phãng tóng, uyªn b¸c cña «ng.- Sù thÓ hiÖn phong c¸ch: mçi trang viÕt cña NT ®Òu muèn chøng tá tµi hoa, uyªn b¸c.- Tµi hoa uyªn b¸c cña NT ®­îc thÓ hiÖn:+ ¤ng tiÕp cËn víi mäi sù vËt ë mäi ph­¬ng diÖn v¨n ho¸, thÈm mÜ cïa nã ®Ó kh¸m ph¸, ph¸t hiÖn, khen chª+ VËn dông tri thøc cña nhiÒu ngµnh v¨n ho¸, nghÖ thuËt kh¸c nhau ®Ó quan s¸t hiÖn thùc, s¸ng t¹o h×nh t­îng. V¨n NT th­êng pha chÊt hµo khÝ néi dung th«ng tin giµu cã+ ¤ng lu«n nh×n con ng­êi ë ph­¬ng diÖn tµi hoa, nghÖ sÜ vµ s¸ng t¹o nªn nh÷ng mÆt tµi hoa ®em ®èi lËp bằng th¸i ®é khinh b¹c víi lo¹i ng­êi tÇm th­êng, th« lç, phµm tôc+ T« ®Ëm nh÷ng g× lµ phi th­êng, xuÊt chóng vµ ®äc v¨n «ng, chóng ta thÊy ®­îc c¶m gi¸c m·nh liÖt- Sù thÓ hiÖn phong c¸ch NT tr­íc CM:+ Tr­íc CM th¸ng 8, NT bi quan ®èi lập víi hiÖn thùc vµ t­¬ng lai, «ng chØ cßn tin ë qu¸ khø víi nh÷ng c¸i ®Ñp cßn v­¬ng sãt l¹i. ¤ng ®èi lËp qu¸ khø víi hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai+ V× thÕ c¸i ®Ñp vµ tµi hoa trong v¨n NT th­êng lÎ loi, c« ®éc gi÷a cuéc ®êi phµm tôc-> mét c¸i buån thÊm vµo mäi trang v¨n cña «ng- Sù thÓ hiÖn phong c¸ch nghÖ thuËt cña NT sau Cm th¸ng 8:+ Phong c¸ch NT cã nhiÒu biÕn ®æi nhÊt ®Þnh trªn c¬ së nh÷ng nÐt c¬ b¶n ®· ®Þnh h×nh+ ¤ng vÉn tiÕp cËn sù vËt chñ yÕu trªn ph­¬ng diÖn v¨n ho¸, thÈm mü vµ vÉn ngîi ca nh÷ng con ng­êi tµi hoa, nghÖ sÜ+ ®iÒu kh¸c lµ: lßng yªu n­íc vµ tinh thÇn d©n téc ®­îc ph¸t huy m¹nh mÏ trong c¸c TP cña «ng. C¸i ®Ñp, c¸i tµi hoa kh«ng cßn g¾n víi mét sè ng­êi ®Æc biÖt trong mét XH mµ cã thÓ t×m thÊy trong néi dungtrªn mäi lÜnh vùc cña cuéc sèng+ ¤ng kh«ng ®èi lËp qu¸ khø víi hiÖn t¹i vµ t­¬ng lai vµ t×m thÊy sù thèng nhÊt gi÷a c¸c ph¹m trï Êy- V¨n chñ yÕu cña NT phï hîp víi phong c¸ch cña «ng: tuú bótThống nhấtQuan sát, khám phá thế giới nghiêng về phương diện văn hóa thẩm mĩ. quan niệm cái đẹp là những hiện tượng gây ấn tượng sâu đậm, đập mạnh vào giác quan người nghệ sĩ. Sử dụng thể văn tùy bút hết sức phóng túng với nhân vật chính là cái tôi chủ quan của tác giả. Trước cách mạng Sau cách mạng Quan niệm cái đẹp chỉ có trong quá khứ, gọi là VBMT vfa tài hoa nghệ sĩ chỉ có ở những con người xuất chúng, thuộc thời trước còn vương sót lại - Tìm cảm giác mạnh ở quá khứ VBMT, chủ nghĩa xê dịch, đời sống trụy lạc, thế giới ma quỷ - sử dụng thể văn tùy bút, thiên về diễn tả nội tâm cái tôi chủ quan - Không đối lập quákhứ với hiện tại. Cái đẹp có cả trong quá khứ, hiện tại và tương lai; tài hoa có thể có ở cả nhân dân đại chúng.- Tìm cảm giác mạnh ở những phong cảnh đẹp hùng vĩ của thiên nhiên đất nước và những thành tích của nhân dân trong chiến đấu và xây dựng.Dùng thể tùy bút nhưng pha chất kí với bút pháp hướng ngoại, để phản ánh hiện thực, ghi chép thành tích chiến đấu, xây dựng của nhân dân III. KẾT LUẬN NT là một định nghĩa về người nghệ sĩ.Củng cố : - Nét riêng về tinh thần yêu nước, tinh thần dân tộc của Ntuân.- Những nét cơ bản về phong cách nghệ thuật NT, chỗ thống nhất và chỗ biến đổi của Phong cách NT trước và sau CM Tháng Tám 1945.* Bài tập nâng cao: Vì sao người ta đặt cho NT danh hiệu “ Người suốt đời đi tìm cái đẹp” ? - Đây là danh hiệu rất phù hợp với khuynh hướng cảm hứng và phong cách nghệ thuật của Nguyễn Tuân cả trước và sau CM Tháng Tám: Nhà văn luôn quan sát khám phá, phát hiện , miêu tả, ngợi ca cảnh vật ở phương diện thẩm mĩ; con người ở phương diện tài hoa, nghệ sĩ.* Dặn dò: Soạn bài chuẩn bị cho tiết học sau : Bài Phong cách văn học - So s¸nh vÒ c¸c vÊn ®Ò trong s¸ng t¸c NT tr­íc vµ sau c¸ch m¹ng th¸ng T¸m+ Đề tài+ Ngông+ Thể loại+ Cái đẹp