Bài giảng Ngữ văn 11 tiết 12: Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân

Tiết 12. Tiếng Việt:III. Mối quan hệ giữa ngôn ngữ chung và lời nói cá nhân:1. Xét ví dụVD1:Thấy lão sừng sộ quá, con chó vừa vẫy đuôi, vừa chực lảng. Nhưng lão vội nắm lấy nó, ôm đầu nó, đập nhè nhẹ vào lưng nó vào đầu dí :- À không! à không! Không giết cậu Vàng đâu nhỉ!... Cậu Vàng của ông ngoan lắm! Ông không cho giết... Ông để cậu Vàng ông nuôi .VD2:LÆn léi th©n cß khi qu·ng v¾ngEo sÌo mÆt nước buæi ®ß ®«ng2. NhËn xÐt Gi÷a ng«n ng÷ cña céng ®ång x· héi vµ lêi nãi c¸ nh©n cã quan hÖ 2 chiÒu: + Ng«n ng÷ chung lµ c¬ së ®Ó mçi c¸ nh©n s¶n sinh ra nh÷ng lêi nãi cô thÓ cña m×nh ®ång thêi lÜnh héi ®ưîc lêi nãi cña c¸ nh©n kh¸c. + Lêi nãi c¸ nh©n lµ thùc tÕ sinh ®éng, hiÖn thùc ho¸ nh÷ng yÕu tè chung, nh÷ng quy t¾c vµ ph­ư¬ng thøc chungH¬n n÷a c¸ nh©n cã thÓ s¸ng t¹o trong viÖc sö dông ng«n ng÷ gãp phÇn lµm biÕn ®æi vµ ph¸t triÓn ng«n ng÷ chung.V. LuyÖn tËp Bµi tËp 1: Từ “nách”: - NghÜa ®en: mÆt d­ưới chç c¸nh tay nèi víi ngùc. - Trong c©u th¬ cña NguyÔn Du chØ gãc tư­êng.  §©y lµ nghÜa chuyÓn chØ cã trong lêi th¬ NguyÔn Du, nhưng ®­ưîc t¹o ra theo phư­¬ng thøc chuyÓn nghÜa chung cña tiÕng ViÖt - ph­ư¬ng thøc Èn dô.Bµi tËp 2 - Trong c©u th¬ cña HXH, tõ xu©n : + chØ mïa xu©n + chØ tuæi trÎ cña con ng­êi + chØ søc sèng vµ nhu cÇu t×nh c¶m cña con người.- Trong câu thơ của Nguyễn KhuyÕn, từ xu©n: + chØ chÊt men say nång cña r­ưîu ngon + chØ t×nh c¶m d¹t dµo, th¾m thiÕt cña t×nh b¹n.- Trong c©u th¬ cña NguyÔn Du, tõ xu©n trong cµnh xu©n ®Ó chØ vÎ ®Ñp ng­êi con g¸i trÎ.- Trong c©u th¬ cña HCM, tõ xu©n thø nhÊt cã nghÜa gèc, chØ mïa ®Çu tiªn trong n¨m. Tõ “xu©n” thø 2 chuyÓn nghÜa , chØ søc sèng míi, t­ư¬i ®Ñp.Bµi tËp 4 Trong c©u a, tõ “män m»n” ®­ưîc c¸ nh©n t¹o ra khi dùa vµo:- TiÕng “män” víi nghÜa “nhá ®Õn møc kh«ng ®¸ng kÓ” (như trong tõ ghÐp: nhá män).- Nh÷ng quy t¾c cÊu t¹o chung như­ sau: + Quy t¾c t¹o tõ l¸y hai tiÕng, lÆp l¹i phô ©m ®Çu (©m m) + Trong hai tiÕng, tiÕng gèc (män) ®Æt trư­íc, tiÕng l¸y ®Æt sau. + TiÕng l¸y lÆp l¹i ©m ®Çu, nhưng ®æi vÇn thµnh vÇn ¨n.-> Tõ män m»n cã nghÜa lµ nhá nhÆt, tÇm thư­êng, kh«ng ®¸ng kÓ - Trong c©u c, tõ néi soi ®­îc t¹o ra tõ hai tiÕng cã s½n (néi, soi), ®ång thêi dùa vµo ph­ư¬ng thøc cÊu t¹o tõ ghÐp chÝnh phô cã tiÕng chÝnh chØ ho¹t ®éng (®i sau) vµ tiÕng phô bæ sung ý nghÜa (®i trưíc). Ph­ư¬ng thøc cÊu t¹o cña tõ néi soi gièng ph­ư¬ng thøc cÊu t¹o cña c¸c tõ ®· cã tõ l©u : ngo¹i x©m, ngo¹i nhËpXin tr©n träng c¸m ¬n c¸c thÇy c« gi¸o vµ c¸c em häc sinh!