Bài giảng Ngữ văn 10: Tỳ bà hành - Bạch Cư Dị

Tỳ bà hành Tác giả : Bạch Cư DịDịch giả: - Phan Huy Thực (?) - Phan Huy Vịnh (?)Tỳ bà hànhBạch Cư DịTóm tắt:Giữa cảnh thu buồn man mác, giữa cảnh biệt ly xé lòng, tiếng tỳ bà văng vẳng bên sông, khiến cho khách không thể đi, chủ không nỡ về, đã tìm đến người gẩy đàn và xin nàng đánh cho nghe. Tiếp theo, tác giả tả tiếng đàn người kỹ nữ. Gẩy đàn xong, nàng kể lại cuộc đời chìm nổi của mình. Xúc động trước cuộc đời cay đắng của người kỹ nữ, nhà thơ cũng dốc bầu tâm sự. Cảm tạ mối tình của thi nhân, nàng đánh đàn lần nữa. Giờ đây tiếng đàn càng réo rắt xúc động lòng người chứa chan. Bến Tầm Dương canh khuya đưa khách Quạnh hơi thu, lau lách đìu hiu Người xuống ngựa, khách dừng chèoChén quỳnh mong cạn, nhớ chiều trúc ti Say những luống ngại khi chia rẽ, Nước mênh mông đượm vẻ gương trong Đàn ai nghe vẳng ven sôngChủ khây khoả lại, khách dùng dằng xuôi. Tỳ bà hành Tiếng đàn hay và buồn phù hợp với cảnh và đồng điệu với tâm trạng của người trong cuộc. Mời mọc mãi, thấy người bỡ ngỡ Tay ôm đàn che nửa mặt hoa. Vặn đàn mấy tiếng dạo quaDẫu chưa nên khúc, tình đà thoảng bay. Nghe não nuột mấy dây buồn bựcDường than niềm tấm tức bấy lâu Mày chau tay gẩy khúc sầu Giãi bày hết nỗi trước sau muôn vàn.Tiếng đàn mở ra tâm trạng, nỗi niềm của nhà thơ và người kỹ nữ. Hai nỗi niềm ấy gặp nhau tạo cho tiếng đàn có hồn và gợi cảm.Nghe não nuột mấy dây buồn bực,Dường than niềm tấm tức bấy lâu.Mày chau tay gẩy khúc sầu,Giãi bày hết nỗi trước sau muôn vàn. Ngón buông bắt khoan khoan dìu dặt , Trước Nghê Thường sau thoắt Lục Yêu, Dây to dường đổ mưa rào,Nỉ non dây nhỏ khác nào chuyện riêng. Tiếng cao thấp lựa chen lần gẩy, Mâm ngọc đâu bỗng nẩy hạt châu Trong hoa oanh ríu rít nhau,Nước tuôn róc rách, chảy mau xuống ghềnh. Nước suối lạnh, dây mành ngừng đứt, Ngừng đứt nên phút bặt tiếng tơ. Ôm sầu mang giận ngẩn ngơ,Tiếng tơ lặng ngắt, bây giờ càng hay. Bình bạc vỡ tuôn đầy dòng nước, Ngựa sắt giong xô xát tiếng đao. Cung đàn trọn khúc thanh tao,Tiếng buông xé lụa, lựa vào bốn dây.Tiếng đàn như: * đổ mưa rào * nỗi niềm riêng tư * tiếng oanh ríu rít * nước tuôn róc rách.* nước suối lạnh.* bình bạc vỡ*ngựa sắt giong*tiếng đao xô xát*tiếng xé lụaTiếng đàn:Có đủ các cung bậc, biến hoá tài tình, linh hoạt. Gợi ra những âm thanh của thiên nhiên và cuộc sống ẩn chứa những tâm tình phức tạp của người kỹ nữ.Qua việc miêu tả tiếng đàn: - Ca ngợi và khẳng định tài hoa của người kỹ nữ.- Tài thưởng thức,vốn kiến thức sâu rộng về âm nhạc và tâm hồn nhạy cảm của Bạch Cư Dị. Thuyền mấy lá đông tây lặng ngắt, Một vầng trăng trong vắt lòng sông. Ngậm ngùi đàn bát xếp xongáo xiêm khép nép hầu mong giãi lời---> Tả cảnh, thực chất là tôn vinh giá trị của tiếng đàn và ngợi ca tài năng của người kĩ nữ. Nghe não nuột khác tay đàn trước, Khắp tiệc hoa sướt mướt lệ rơi. Lệ ai chan chứa hơn người? Giang Châu tư mã đượm mùi áo xanh. Tiếng đàn hay hơn cả, buồn hơn cả - tiếng đàn tri âm tri kỷTiếng đàn là linh hồn của cả bài thơ, là cầu nối giữa những trái tim. Tiếng đàn cũng là sự kết tinh cao nhất tài hoa của người kỹ nữ cùng tài năng và tấm lòng nhân đạo của Bạch Cư Dị.Giá trị nội dung:- Giá trị nhân đạo sâu sắc: tiếng nói đồng cảm với số phận người kĩ nữ tài hoa bạc mệnh.- Giá trị hiện thực: Phê phán xã hội bất công tàn bạo.Giá trị nghệ thuật:Nghệ thuật bậc thầy trong việc miêu tả tiếng đàn.Kết hợp yếu tố tự sự – trữ tình.Hướng dẫn học bàiPhân tich nghệ thuật miêu tả tiếng đàn.Học thuộc lòng bài thơ.