Bài giảng Ngữ văn 10: Nhàn - Nguyễn Bỉnh Khiêm

_ Mở đầu bài thơ là ba dụng cụ lao động + Mai : dụng cụ để đào đất + Cuốc : dụng cụ để đào xới + Cần câu : dụng cụ để câu cá ? Các bạn nhận xét gì về đời sống được diễn tả ở hai câu thơ trên _Hình ảnh dân dã khắc họa cuộc sống tự cung cấp _Câu tiếp theo vớí từ láy thơ thẩn bộc lộ tâm trạng ung dung tự tại Nhàn Nguyễn Bỉnh Khiêm I.Tiểu dẫn ? các bạn biết gì về Nguyễn Bỉnh Khiêm1.Nguyễn Bĩnh Khiêm (1491_1585) là nhà thơ , triết lí danh nhân văn hóa lớn.Quê quán làng Trung Am , xã Vĩnh Bắc , tỉnh Hải Dương,44 tuổi đI thi hương lần đầu ,năm sau đỗ trạng nguyên làm quan được 8 năm xin chém đầu 18 lộng thần.vua ko nghe ,ông xin cáo quan , lấy hiệu Bạch Vân cư sĩ lập quán trung tân ,dựng am Bạch Vân mở trường dạy học . Sau được suy tôn là Tuyết Giang Phu Tử . Do có công , ông được phong Trạng Trình 2 . Văn nghiệp Là nhà thơ lớn . Nguyễn Bỉnh Khiêm để lại tập thơ chữ Hán “ Bạch Vân Thi tập “ (khoảng 700 bài ) và tập thơ chữ nôm “Bạch Vân Quốc ngữ thi “ (khoảng 170 bài ) Nhàn là tác phẩm thơ nôm tiêu bỉểu cho triết lí , giáo huấn ngợi ca thú nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm II . Đọc _ hiểu văn bản  1. Đọc  2 . Bố cục và câu hỏi ? BàI thơ này thuộc thể thơ nào ? Được chia làm mấy phầnTL : là bài thơ thất ngôn bát cú Đường luật gồm 4 phần : đề , thực , luận , kết , mỗi phần gồm hai câu III . Phân tích 1. Tác phẩm a, Hai câu đề : “Một mai, một cuốc,một cần câu Thơ thẩn dầu ai vui thú nào “Hai cõu đề ;tỏc giả đả sử dụng thủ phỏp nghệ thuật liệt kờ ở cõu đầuCõu 2 với nhịp 4/3 khẳng định chớ muốn nhàn của tỏc giả nghệ thuật sử dụng số từ “một một” diễn tả một sự chuẩn bị sẵn sàng chu đỏo ,cuộc sống khiờm tốn bỡnh dị Cõu dầu ai vui thỳ nào :mặc cho ai . Dự cho ai cú vui thỳ nào cũng mặc ,tụi cứ thơ thẩn b,hai cõu thực :”ta dại, ta tìm nơi vắng vẻ người khụn người đờ́n chụ́n lao xao”Sử dụng nghệ thuật đối lập ta dại _người khụn thoỏt khỏi hư danh•Tác giả tự nhọ̃n mình là kẻ dại nhường phõ̀n khụn cho người *Cõu hỏi: thờ́ nào là nơi vắng vẻ, chụ́n lao xao Nơi vắng vẻ là nơi tự làm mà ăn tùy thuụ̣c vào sự ưu đãi của thiờn nhiờn khụng đua tranh so bìChụ́n lao xao là nơi chụ́n của quyờ̀n lực có xe ngựa bụ̉ng lụ̣c, là nơi luụ̀n Lọt đua tranh nhiờ̀u cám dụ̃ cạm bõ̃y danh lợi •dưới cụng danh đeo khụ̉ nhục Trong dại dụ̣t có phong lưu Trong thờ́ sự rụ́i ren kẻ khụn hóa dại, kẻ dại hóa khụn Sử dụng cỏch núi ngược nghió sự tự tin cựng đời chỳt mỉa mai “Khụn mà hiểm độc là khụn dại Dại vốn hiền lành ấy dại khụn “c, Hai cõu luọ̃n:” Thu ăn măng trúc, đụng ăn giá Xuõn tắm hụ̀ sen, hạ tắm ao”*cõu hỏi : đọc wa hai cõu luọ̃n , theo các bạn đõy là 1 bức tranh vờ̀ cuụ̣c sụ́ng như thờ́ nào ? Là bức tranh có đủ bụ́n mùa, mùa nào thức ṍy, sinh hoạt ṍylà cuụ̣c sụ́ng ko bon chen chạy vụng ko cõ̀n cõ̀u cạnh ai Vào mùa thu : món ăn chính là măng trúc Vào mùa đụng : ăn giá những thứ đạm bạc tõm hụ̀n thanh thảnCú nhịp ngắt 1_3/1_2 , phõn biệt rừ bốn mựa d , Hai cõu kờ́t : “ rượu đờ́n cụ̣i cõy ta sẽ uụ́ng  nhìn xem phú quí tựa chiờm bao Cõu hỏi : qua hai cõu kờ́t , các bạn rút ra được triờ́t kí nhõn sinh gì ? Trả lời : tác giả đã ví mình như Thuõ̀n Vu Phõ̀n mà đưa ra triờ́t lí nhõn sinh “Hãy sụ́ng hòa hợp với thiờn nhiờn , giữ cụ́t cách thanh tao vượt lờn trờn danh lợi vì phú quí giàu sang chỉ là giṍc mơ Cõu hỏi : bạn cú lời bỡnh gỡ về nội dung 2 cõu thơ nàyVI . Tụ̉ng kờ́t : SGK  “ Cõy thụng chót vót cao trăm thước  Ngay thẳng ko giụ́ng các cõy khác “1 Giỏ trị nội dung : là vẻ đẹp trớ tuệ , cuộc sống đạm bạc , phong cỏch thanh tao của cuộc sống nhàn “nhàn thõn nhưng khụng nhàn tõm”2 . Giá trị tư tưởng _ là tõm sự nụ̃i niờ̀m của tác giả _chứa đựng triờ́t lí nhõn sinh vụ giá cảnh tỉnh người đời hướng con ngừơi đờ́n cái thiợ̀n 3 . Nghợ̀ thuọ̃t **Cõu hỏi : Hãy nờu những nghợ̀ thuọ̃t được sử dụng trong thơ _ là bài thơ thṍt ngụn bát cú đường luọ̃t _ áp dụng biợ̀t lợ̀ : “Nhṍt tam ngũ bṍt luọ̃n “ làm thơ có lời lẽ tự nhiờn _sử dụng ít từ ngữ hán viợ̀t cho thṍy sự trưởng thành của ngụn ngữ thơ nụm _sử dụng từ láy : có giá trị biờ̉u cảm cao , mang tính gợi cảm cao , sinh đụ̣ng _bài thơ sử dụng nhiờ̀u hình ảnh quờ hương , lụ́i sinh hoạt , nờ́p cảm nờ́p nghỉ của người Viợ̀t _ sử dụng điờ̉n cụ́ Hán Học , đụ́i ngữ Cõu hỏi cuối bài : đặt trong hoàn cảnh chế độ phong kiến đang bị suy vong thỡ quan niệm sống của nhà thơ là tớch cực hay tiờu cực