Bài giảng Ngữ văn 10 - Các hình kết cấu của văn bản thuyết minh

CÁC HÌNH KÕT CÊU CñA V¡N B¶N tHUYÕT MINHLµm v¨n:I. Khái niệm:CÁC HÌNH KÕT CÊU CñA V¡N B¶N tHUYÕT MINH II. Kết cấu của văn bản thuyết minh: III. Luyện tập:1. Văn bản thuyết minh 2 . Kết cấu của văn bản thuyết minh 1.Tìm hiểu kết cấu của các văn bản thuyết minh2. Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minhBài tập 1Bài tập 2Bài tập 3I. Khái niệm:1. Văn bản thuyết minh: là kiểu văn bản nhằm giới thiệu, trình bày chính xác, khách quan về cấu tạo, tính chất, quan hệ của một sự vật, hiện tượng, vấn đề thuộc tự nhiên, XH và con người. 2 . Kết cấu của văn bản thuyết minh:là cách tổ chức sắp xếp nội dung văn bản thuyết minh theo trình tự thống nhất và hoàn chỉnh phù hợp với không gian, thời gian và sự nhận thức của con người. II. Kết cấu của văn bản thuyết minh: 1.Tìm hiểu kết cấu của các văn bản thuyết minh:1.1.văn bản 1 - Đối tượng thuyết minh: Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân - làng bên dòng sông Đáy - thuộc xã Đồng Tháp huyện Đan Phượng. - Mục đích của VBTM: Giới thiệu cho người đọc biết về thời gian, địa điểm, diễn biến của lễ hội thổi cơm thi, đánh giá kết quả cuộc thi, ý nghĩa cuộc thi.- Các ý chính:+ Thời gian, địa điểm diễn ra lễ hội thổi cơm thi.+ Diễn biến của lễ hội: từ việc thi nấu cơm đến việc chấm thi.+ Ý nghĩa của lễ hội. - Trình tự sắp xếp ý:+ Theo trình tự thời gian: từ lúc bắt đầu cuộc thi đến lúc chấm thi.+ Theo trình tự lôgic: giới thiệu lần lượt các phương diện của cuộc thi.1.2. văn bản 2- Đối tượng thuyết minh: bưởi Phúc Trạch - Mục đích của VBTM: Giới thiệu cho mọi người biết về bưởi Phúc Trạch- Các ý chính:+ hình dáng bên ngoài của bưởi Phúc Trạch+ hương vị đặc sắc của bưởi Phúc Trạch + sự hấp dẫn và bổ dưỡng của bưởi Phúc Trạch + danh tiếng của bưởi Phúc Trạch- Trình tự sắp xếp ý:+ Theo trình tự không gian: từ ngoài vào trong+ Theo trình tự lôgic: các phương diện khác nhau của bưởi Phúc Trạch+ Theo quan hệ nhân – quả: ý 1, 2 với ý 3, 4; giữa ý 3 với ý 4.2. Các hình thức kết cấu của văn bản thuyết minh-Trình tự thời gian: trình bày sự vật theo quá trình hình thành, vận động và phát triển.- Trình tự không gian: trình bày sự vật theo tổ chức vốn có của nó ( bên trên, bên dưới, bên trong bên ngoài hoặc theo trình tự quan sát). - Trình tự lôgic: trình bày sự vật theo các mối quan hệ khác nhau (nguyên nhân – kết quả, chung - riêng,liệt kê các mặt, các phương diện,).- Trình tự hỗn hợp: trình bày sự vật với sự kết hợp nhiều trình tự khác nhau.III. Luyện tập:Bài tập 1:Đọc văn bản Chu Văn An - nhà sư phạm mẫu mực ( SGK trang 172) và xác định kết cấu của văn bản, lí giải vì sao lại chọn kết cấu đó?- Kết cấu của văn bản: trình tự lôgic- Các ý chính của văn bản:+ tên, tuổi,quê quán+ Cuộc đời, con người+ những đóng góp trên các lĩnh vực: văn hóa, giáo dục, y học. + Vị trí của Chu Văn An trong lịch sử và văn hóa, giáo dục của dân tộc.Các ý chính được tổ chức theo các phương diện khác nhau của nhân vật Bài tập 2: Nếu cần thuyết minh bài thơ Tỏ lòng ( Thuật hoài ) của Phạm Ngũ Lão, anh ( chị ) định chọn hình thức kết cấu nào?- Các ý chính: + Giới thiệu chung về bài thơ: tác giả, thể loại, chủ đề bài thơ+ Thuyết minh về giá trị nội dung bài thơ: hào khí, sức mạnh của quân dân thời Trần, chí làm trai theo tinh thần Nho giáo.+ Thuyết minh về giá trị nghệ thuật bài thơ: sự cô đọng, đạt đến độ súc tích cao, những hình ảnh kì vĩ về thời gian, không gian, con người-Trình tự: lôgicBài tập 3: Nếu phải thuyết minh một di tích, một thắng cảnh của đất nước thì anh (chị) sẽ giới thiệu những nội dung nào? Sắp xếp theo trình tự nào?- Các ý chính:+ Vị trí+ Quang cảnh+ Sự tích+ Sức hấp dẫn+ Giá trị- Kết cấu văn bản:+ Không gian+ Thời gian+ Lôgic