Bài giảng môn Toán học lớp 7 - Tiết 31: Mặt phẳng toạ độ (Tiếp)

Ngày soạn: / / Ngày dạy Tiết 31: Mặt phẳng toạ độ 1.Mục tiờu. a.Về kiến thức. - Thấy được sự cần thiết phải dùng một cặp số để xác định vị trí của một điểm trên mặt phẳng b. Về kĩ năng. - Biết vẽ hệ trục toạ độ - Biết xác định toạ độ của một điểm trên mặt phẳng toạ độ c. Về thỏi độ. - Thấy được mối quan hệ giữa toán học trong thực tiễn - Học sinh yêu thích môn học 2. Chuẩn bị của GV&HS. a. Chuẩn bị của GV. Giáo án + Tài liệu tham khảo + Đồ dùng dạy học b. Chuẩn bị của HS. Đọc trước bài mới + ôn tập các kiến thức liên quan. 3. Tiến trỡnh bài dạy. a. Kiểm tra bài cũ: ( 5' ) * Cõu hỏi: Hãy điền các giá trị tương ứng của hàm số y = f(x) vào bảng x -5 -3 -1 1 3 5 15 y * Đỏp ỏn: (10đ) x -5 -3 -1 1 3 5 15 y -3 -5 -15 15 5 3 1 b. Bài mới. Hoạt động của thầy trũ Học sinh ghi * Hoạt động 1: Đặt vấn đề (7') 1. Đặt vấn đề : Hs Nghiên cứu ví dụ 1 trong (Sgk - 65) * Ví dụ 1: (Sgk - 65) Gv Treo bản đồ địa lí VN lên bảng và giới thiệu: lớp 6 ta đã biết mỗi địa điểm trên bản đồ địa lí được xác định bởi 2 số (toạ độ địa lí) là kinh độ và vĩ độ chẳng hạn: Toạ độ địa lí của mũi Cà Mau là: 1040 40' Đ (Kinh độ) 8030' B (Vĩ độ) Mũi Cà mau là 1 điểm trên bản đồ địa lí Toạ độ địa lí của mũi Cà Mau là: 1040 40' Đ (Kinh độ) 8030' B (Vĩ độ) Gv Cho học sinh quan sát chiếc vé xem phim H.15 (Sgk - 65) * Ví dụ 2 (Sgk - 65) K? Hãy cho biết trên chiếc vẽ số ghế H1 cho ta biết điều gì? Hs Chữ H chỉ số thứ tự của dãy ghế (dãy H) số 1 chỉ số thứ tự của ghế trong dãy (ghế số 1) Gv Cặp gồm 1 chữ và 1 số như vậy xác định vị trí chỗ ngồi trong rạp của người có tấm vé này. K? Nếu vào rạp chiếu phim em nhận được số vé có ghi: B12, em hiểu ý nghĩa như thế nào ? Hs Chữ in hoa B chỉ số thứ tự của dãy ghế (dãy B), số 12 bên cạnh chỉ số thứ tự của ghế trong dãy (ghế số 12) ? Hãy tìm thêm ví dụ trong thực tế Hs Vị trí hai quân cờ trên bàn cờ, chữ thứ mấy ở dòng bao nhiêu trong trang sách ... Gv Như vậy số vé được coi là một điểm Trong toán học để xác định vị trí của một điểm người ta thường dùng hai số. Làm thế nào để có hai số đó . Ta vào phần 2 * Hoạt động 2: Mặt phẳng toạ độ (12') 2. Mặt phẳng toạ độ Gv Yêu cầu học sinh đọc nội dung (Sgk - 66) x 0 3 2 1 -1 -2 -3 -3 -2 -1 2 1 y II I III IV * Khái niệm hệ trục toạ độ Oxy (Sgk - 66) Gv Giới thiệu mặt phẳng toạ độ: Trên mặt phẳng vẽ 2 trục số Ox và Oy vuông góc và cắt nhau tại gốc của mỗi trục số. Khi đó ta có hệ trục toạ độ Oxy. - Hướng dẫn học sinh vẽ trục toạ độ. K? Hệ trục toạ độ là gì? được biểu diễn như thế nào? Hệ trục Oxy Ox, Oy gọi là các trục toạ độ. Ox là trục hoành, Oy là trục tung Gv Các trục Ox, Oy gọi là các trục toạ độ. Ox là trục hoành (Thường vẽ nằm ngang) Oy là trục tung (Thường vẽ thẳng đứng) - Giao điểm O biểu diễn số 0 của cả hai trục toạ độ gọi là gốc toạ độ - Mặt phẳng có hệ trục toạ độ Oxy gọi là mặt phẳng toạ độ Oxy (chú ý viết gốc toạ độ trước) - Hai trục toạ độ chia mặt phẳng thành 4 góc: Góc phần thứ I, II, II, IV theo thứ tự ngược chiều quay của kim đồng hồ. - Giao điểm O biểu diễn số 0 của cả hai trục toạ độ - Mặt phẳng có hệ trục toạ độ là hệ trục toạ độ gọi là mặt phẳng toạ độ Gv Lưu ý: Các đơn vị dài trên hai trục toạ độ được chọn bằng nhau (nếu không nói gì thêm) Gv Đó là nội dung phần chú ý (Sgk - 66) Hs Đọc chú ý (Sgk - 66) Gv y 0 3 2 1 -1 -2 -2 -1 2 1 x IV I III II Treo bảng phụ có hình vẽ sau: K? Nhận xét hệ trục toạ độ Oxy của bạn vẽ đúng hay sai? Hs - Ghi sai các trục toạ độ Ox và Oy. - Đơn vị dài trên hai trục toạ độ không bằng nhau cần sửa lại cho bằng nhau. - Ví trí góc phần tư I đúng. Nhưng vị trí các góc phần tư còn lại sai từ góc phần tư I phải quay ngực chiều kim đồng hồ được lần lượt các góc phần tư II, III, IV. K? Em hãy sửa lại Hệ trục toạ độ đó cho đúng * Hoạt động 3: Toạ độ của một điểm trong mặt phẳng toạ độ (14') 3. Toạ độ của một điểm trong mặt phẳng toạ độ. ? Vẽ một Hệ trục toạ độ Oxy x 0 3 2 1 -1 -2 y -2 -1 2 1 P(1,5; 3) Hs Lên bảng vẽ, cả lớp vẽ hệ trục toạ độ Oxy vào vở. Gv Lấy 1 điểm P bất kì trong mặt phẳng toạ độ Oxy. Từ P vẽ các đường thẳng vuông góc với các trục toạ độ. Tb? Các đường vuông góc này cắt trục hoành tại điểm nào? cắt trục hoành tại điểm nào? Hs Cắt trục hoành tại điểm 1,5 và cắt trục tung tại điểm 3. Gv Khi đó cặp số (1,5 ; 3) gọi là toạ độ của điểm P và kí hiệu P(1,5; 3) - Số 1,5 gọi là hoành độ của P - Số 3 gọi là tung độ của P - Cặp số (1,5; 3) gọi là toạ độ của điểm P Kí hiệu: P (1,5; 3) - Số 1,5 gọi là hoành độ của P Gv Nhấn mạnh: Khi kí hiệu toạ độ của một điểm bao giờ hoành độ cũng được viết trước, tung độ viết sau. - Số 3 gọi là tung độ của P Gv Cho học sinh làm ? 1 (Sgk - 66) ? 1 (Sgk - 66) ? Bài ? 1 cho biết gì và yêu cầu gì? Tb? Hãy cho biết hoành độ và tung độ của điểm P? Hs Số 2 là hoành độ của điểm P, số 3 là tung đôh của điểm P. Gv Hướng dẫn học sinh vẽ. Từ điểm 2 trên trục hoành vẽ đường thẳng vuông góc với trục hoành (vẽ nét đứt) - Từ điểm 3 trên trục tung vẽ đường thẳng vuông góc với trục tung. Hai đường thẳng này cắt nhau tại điểm P. K? Tương tự như vậy hãy xác định điểm Q Hs Lên bảng xác định điểm Q ? Hãy cho biết cặp số (2;3) xác định được mấy điểm. Hs Cặp số (2; 3) chỉ xác định được một cặp điểm. Gv Nhấn mạnh: Trên mặt phẳng toạ độ mỗi điểm xác định một cặp số và ngược lại mỗi cặp số xác định được một điểm. Gv Cho học sinh quan sát H.18 và đọc nhận xét (Sgk - 67) K? Hình 18 cho ta biết điều gì? Muốn nhắc ta điều gì? Hs H.18 cho ta biết điểm M trên mp toạ độ Oxy có hoành độ là x0, có tung độ là y0. - Muốn nhắc ta: Hoành độ của một điểm bao giờ cũng đứng trước tung độ của nó. Hs Đọc nhận xét trong (Sgk - 67) Gv Yêu cầu học sinh làm ? 2 (Sgk - 67) ? 2 (Sgk - 67) Tb? ? 2 Yêu cầu gì? Giải Hs Viết toạ độ của gốc O Toạ độ của gốc O là (0; 0) Tb? Lên bảng thực hiện c. Củng cố - luyện tập. (5') 4. Luyện tập ? Hệ trục toạ độ được biểu diễn như thế nào? ? Cách biểu diễn một điểm trên mặt phẳng toạ độ như thế nào? Bài 32 (Sgk - 67) Giải ? Cách xác định toạ độ của một điểm như thế nào? a. M (-3; 2); N(2;-3); P (0; -2); Q (-2; 0) Gv Treo bảng phụ bài 32 (Sgk - 67) b. Trong mỗi cặp điểm M và N, P và Q giá trị hoành độ của điểm này bằng giá trị tung độ của điểm kia và ngược lại ? Viết toạ độ các điểm M, N, P, Q trong H.19 K? Em có nhận xét gì về toạ độ của các cặp điểm M và N, P và Q? d. Hướng dẫn HS tự học ở nhà. (2') - Học lí thuyết: Các khái niệm và quy định của mp toạ độ, toạ độ của một điểm - Làm bài tập: 34, 35, 36, 37, 38 (Sgk - 67, 68) - Chuẩn bị tiết sau luyện tập - Hướng dẫn bài 35: Từ mỗi đỉnh kẻ đường thẳng song song với hai trục toạ độ cắt hai trục toạ độ tại hai điểm đó là hoành độ và tung độ của điểm cần tìm.