Bài giảng môn Ngữ văn lớp 12 - Tiết 40: Hai đứa trẻ (Thạch Lam)

SÔÛ GIAÙO DUÏC – ÑAØO TAÏO PHUÙ YEÂNTRÖÔØNG THPTBC NGUYEÃN THÒ MINH KHAICHAØO MÖØNG QUYÙ THAÀY COÂVEÀ THAM DÖÏ HOÄI GIAÛNGMoân : NGÖÕ VAÊNGiaùo vieân : Nguyeãn Thò Toá TaâmLôùp : 11 B2THẠCH LAM ( 1910 - 1942) Hai ®øa trÎ Th¹ch LamTiết 40HAI ĐỨA TRẺThaïch Lam I – Tiểu dẫn 1 - Tác giả 2 - Tác phẩm II – Đọc hiểu 1 - Phố huyện lúc chiều tàn a. Cảnh chiều tàn b. Những mảnh đời tàn c. Tâm trạng của chị em Liên 2 - Phố huyện lúc đêm khuya a. Cảnh phố huyện vào đêm b. Đời sống của những kiếp người nghèo khổ trong bóng tối 3 - Hình ảnh đoàn tàu và tâm trạng của Liên khi tàu đến và đi qua. III – Tổng kết 1 – Nội dung 2 – Nghệ thuậtTìm đáp án phù hợp với nội dung câu hỏi bên dướiCâu 1. Dòng nào nói không đúng đặc điểm truyện ngắn Thạch Lam ? A. Truyện không có chuyện, chủ yếu khai thác nội tâm nhân vật. B. Mỗi truyện như một bài thơ trữ tình, giọng điệu điềm đạm, chứa đựng tình cảm chân thành và sự tinh tế của nhà văn. C. Những trang văn đậm chất hiện thực. D. Văn trong sáng, giản dị, thâm trầm, sâu sắc.KIỂM TRA BÀI CŨĐÁP ÁN : 1 - CCâu 3. Trong “ Hai đứa trẻ ”, nhà văn Thạch Lam đã bày tỏ niềm thương xót với những kiếp người nào ? A - Đau thương C - Bất hạnh B - Mòn mỏi D - Tật nguyền.Câu 2. Truyện “ Hai đứa trẻ ” được in trong tập nào ? A. Sợi tóc. B. Hà Nội băm sáu phố phường. C. Gió đầu mùa. D. Nắng trong vườn.Đáp án: 3 - B Đáp án: 2 – D a - Cảnh chiều tàn tiÕng trèng thu kh«ng tiÕng Õch nh¸i kªu ran ngoµi ®ång tiÕng muçi vo ve ph­¬ng t©y ®á rùc ®¸m m©y ¸nh hång nh­ hßn than s¾p tµn d·y tre lµng ®en l¹i d·y tre lµng c¾t h×nh râ rÖt trªn nÒn trêi  Mét bøc häa ®ång quª quen thuéc, gÇn gòi vµ gîi c¶m. B×nh dÞ mµ kh«ng kÐm phÇn th¬ méng mang cèt c¸ch ViÖtNam II - §äc hiÓu1 - Phè huyÖn lóc chiÒu tµn +¢m thanh:+H×nh ¶nh vµ mµu s¾c:+§­êng nÐt:Cảnh chiều tàn được miêu tả bằng những hình ảnh nào ? Em có nhận xét gì về các hình ảnh ấy ? b - Những mảnh đời tànCảnh chợ tàn :+ Người về hết, tiếng ồn ào mất.+ Chỉ còn lại rác rưởi, vỏ bưởi, vỏ thị, lá nhãn, lá mía+ Mùi âm ẩm của hơi nóng ban ngày và cát bụi. Chợ nghèo, buồn vắng xao xác - không gian làng quê Việt Nam trước cách mạng tháng Tám. Chợ là bộ mặt kinh tế, tập trung sức sống của một vùng. Miêu tả cảnh chợ tàn, Thạch Lam làm nổi bật vẻ nghèo nàn, xơ xác, tiêu điều của phố huyện. b - Nh÷ng m¶nh ®êi tµn- Con ng­êi :+ Nh÷ng ®øa trÎ con nhµ nghÌo, ®i l¹i t×m tßi, nhÆt nh¹nh nh÷ng thø cßn sãt l¹i ë chî.+ MÑ con chÞ Tý víi hµng n­íc s¬ sµi, Õ Èm.+ ChÞ em Liªn ngåi trªn c¸i châng n¸t ®Ó tr«ng coi quÇy t¹p hãa nhá xÝu.+ Bµ cô Thi ®iªn víi tiÕng c­êi khanh kh¸ch, l¶o ®¶o lÈn vµo bãng tèi. + Gia ®×nh b¸c XÈm : c¶nh ®êi bÊt h¹nh sèng tr«ng chê vµo sù bè thÝ cña ng­êi ®êi.  Cuéc sèng chËt vËt nghÌo ®ãi vµ tiªu ®iÒu ®Õn th¶m h¹i. C¸i nh×n xãt th­¬ng da diÕt mµ kÝn ®¸o cña Th¹ch Lam c - Tâm trạng chị em Liên trước cảnh ngày tàn và những kiếp người tàn tạ :- Ngồi im lặng, mắt ngập đầy bóng tối. Lòng buồn man mác trước giờ khắc của ngày tàn. Cảm nhận mùi riêng của đất, của quê hương này. Động lòng thương bọn trẻ con nhà nghèo. Xót thương cho mẹ con chị Tý. Là cô bé có tâm hồn tinh tế, nhạy cảm, có lòng trắc ẩn đối với con người, đồng cảm với những người nghèo khổ. Tác giả bày tỏ tình cảm yêu mến gắn bó đối với quê hương đất nước; cảm thông thương xót đối với những kiếp người nghèo khổ. Trước cảnh ngày tàn tạ, tâm trạng của Liên như thế nào ? Qua những chi tiết ấy, em có cảm nhận gì về đời sống và vẻ đẹp tâm hồn của Liên ? 2 - Phố huyện lúc đêm khuyaa - Cảnh phố huyện về đêm : Hình tượng bóng tối :+ Bóng tối đen kịt bao trùm lên đường phố và các ngõ vào làng, ra sông, qua chợ, về nhà.+ Bóng tối đậm đặc cả bầu không khí, tiếng trống cầm canh cũng không xuyên qua được bóng tối dày đặc “tung lên một tiếng ngắn khô khan không vang động ra xa rồi chìm ngay vào bóng tối”Bóng đêm là hướng đi tới, đi về, đi đến, đi ra của bao người; trở thành số phận, tương lai của người dân phố huyện. “Chừng ấy người trong bóng tối mong đợi cho một cái gì tươi sáng cho sự sống nghèo khổ hằng ngày của họ”.Thể hiện nỗi day dứt thấm thía nỗi buồn thân phận và niềm cảm thông của tác giả. Cảnh phố huyện về đêm có đặc điểm gì nổi bật ? Hãy thống kê các chi tiết để làm sáng tỏ điều đó ?- Hình tượng ánh sáng :+Khe sáng lọt ra từ những cánh cửa khép hờ trong phố. +Ánh sáng của sao và vệt sáng của đom đóm.+Quầng sáng thân mật quanh ngọn đèn của chị Tý.+Chấm lửa nhỏ và vàng từ bếp phở của bác Siêu.+ Từng hột sáng thưa thớt từ ngọn đèn vặn nhỏ của Liên. Trong bóng tối bao trùm, cuộc sống ở phố huyện này vẫn thấp thoáng hiện ra những ánh sáng nào ? Gắn liền với những cuộc sống của ai ? Đặc điểm chung của các ánh sáng ấy ? yếu ớt, nhỏ bé, Em có cảm nhận gì về tương quan ánh bóng tối và ánh sáng ? Tương quan ấy nói lên điều gì ?Thñ ph¸p t­¬ng ph¶nBiểu tượng cho những kiếp người nhỏ bé vô danh sống leo lét trong đêm tối mênh mông của xã hội cũ.¸nh s¸ng khiÕn bãng tèi thªm dµy ®ÆcBãng tèi khiÕn ¸nh s¸ng thªm leo lÐtBóng tố bao trùm, đậm đặc mênh môngÁnh sáng nhỏ nhoi, mong manh đến tội nghiệpb – Đời sống của những kiếp người nghèo khổ trong bóng tối : Nhịp sống lặp đi lặp lại một cách đơn điệu, buồn tẻ, quẩn quanh, tăm tối, lầm lũi, nhẫn nhục. Dẫu thế, họ vẫn không mất hết hi vọng và niềm tin vào cuộc sống. Giọng văn đều đều, chậm buồn tha thiết thể hiện niềm xót thương da diết của Thạch Lam.Có người cho rằng : ngoài sự nghèo khổ và nhỏ bé đến tội nghiệp, những người dân nơi đây còn đang phải sống một cuộc sống tẻ nhạt quẩn quanh không tương lai, lối thoát. Em nghĩ như thế nào về nhận định này?KÍNH CHUÙC QUYÙ THAÀY CO VAØ CAÙC EM KHOÛE GIAÙO VIEÂN: Nguyeãn Thò Toá TaâmBAØI HOÏC ÑEÁN ÑAÂY LAØ HEÁT