Bài giảng môn Ngữ văn lớp 12 - Mùa lá rụng trong vườn

Mùa lá rụng trong vườnPhân tíchTác giảTác phẩmCủng cốĐọc – hiểuÔng tên thật là Đinh Trọng Đoàn, sinh năm 1936 quê ở Hà NộiMa Văn KhángBút danh Ma Văn Kháng bắt nguồn từ việc đổi họ kết nghĩa anh emTrong thời gian tác giả ở Lào Cai để công tác và dạy họcMa Văn Kháng là người giàu nhiệt huyết.Ông là được xem là nhà văn tiên phong khi đóng góp vai trò vào quá trìnhvận động và đổi mới của văn xuôi Việt NamTác phẩm của ông+ Thể hiện một vốn sống phong phú, đa dạng được thể hiện sống động qua những trang viếtMột số tác phẩm bộc lộ sự nhạy cảm của nhà văn trước vấn đề mới mẻ về xã hội và con người trên đất nước ta sau chiến tranhĐược tặng Giải thưởng văn học ASEAN năm 1998 và Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật năm 2001. Tác phẩm được hoàn thành vào năm 1985, được tặng giải thưởng của Hội Nhà văn Việt Nam (1986) Tác phẩm viết về những mâu thuẫn, xung đột giữa các thành viên trong gia đình ông Bằngtrở nên khi xã hội Việt Nam xóa bỏ mô hìnhkinh tế tập trung sang nền kinh tế thị trườngThể hiện sự quan sát và cảm nhận của tác giả về biến động trong tư tưởng và tâm lý con người Việt Namvề quan niệm sống, cách sống cho các giá trị truyền thốngtrước những thay đổi của thời cuộc NỘI DUNGII/TÁC PHẨMXuất xứ: Trích từ chương 2 của tiểu thuyết “Mùa lá rụng trong vườn”, NXB Phụ nữ,Ha` Nội, 1985 Chủ đề: Qua cảnh gặp gỡ, chuyện trò giữa cụ Bằng với chị Hoài (người con dâu cũ), giữa các em chồng với chị dâu, qua cảnh lễ cúng gia tiên, hình ảnh bàn thờ và mâm cỗ Tết, tác giả bày tỏ lòng trân trọng trước sự ăn ở đầy tình nghĩa thuỷ chung và truyền thống văn hoá tốt đẹp lâu đời của con người Việt Nam, của con người Hà Nội I/Chị Hoài và sự trở về trong buổi chiều ba mươi Tết: “Cầu đượcbệnh đấy chị ơi”II/ông Bằng khi gặp lại người con dâu: “Cầu thang cóphải đi”III/Mọi người trong gia đình ông Bằng và lễ cúng tất niên: “Câu chuyện củatrước ngực. ”Bố cụcTóm tắtChị Hoài_người con dâu trưởng gia đình ông Bằng, vợ cả anh Tường liệt sĩ, nay đã có gia đình riêng nhưng vẫn còn gắn bó sâu sắc với gia đình nhà chồng trước. Ở nông thôn công việc bận rộn quanh năm, lại là chủ nhiệm hợp tác xã, mẹ của bốn đứa con nhưng đúng chiều ba mươi Tết, chị vẫn lên Hà Nội thăm gia đình ông Bằng và cúng tất niên cùng với bố chồng và các em. Chín năm, kể từ ngày lên dự lễ cưới chú Luân và cô Phương, nay chị mới lên được nhưng tình cảm của chị đối với gia đình ông Bằng thì vẫn như ngày nào, không hề sứt mẻ mà dường như lại còn đằm thắm, sâu sắc hơn trước. Gia đình ông Bằng đối với chị cũng vậy. Từ ông Bằng _bố chồng trước cho đến các em chồng_em ruột, em dâu đều quí mên, ngạc nhiên vui mừng khi thấy chị xuất hiện đột ngột vào ngày cuối năm. Chị em vui mừng tíu tít bên nhau . Cuộc gặp gỡ của bố chồng với con dâu cũ khiến mọi người không khỏi xúc động . Rồi cảnh cúng gia tiên nghiêm trang, thiêng liêng và bữa cơm sum họp gia đình chiều ba mươi Tết đầm ấm, vui vẻNgoại hìnhLà một phụ nữ nông thôn trạc năm mươi tuổi,dáng người “thon gọn”Trong tiềm thức của nhiều người, chị là người con dâu nết na, thùy mị => Đẹp một cách giản dị, đằm thắm. Quan hệ với ông BằngTrước đây : Là dâu trưởng ( vợ anh cả Tường liệt sĩ)Hiện tại : Chị “đã có một gia đình riêng với những quan hệ riêng, lo toan riêng Quan hệ của chị ở gia đình này đã thuộc về quá khứ”Chị HoàiThái độ+ Biết hết mọi việc trong nhà-> vẫn chia sẻ với gia đình.+ Mang quà quê: gạo nếp và giò thủ do chồng chị làm .+ Lúc gặp ông bằng: Chị Hoài gần như không chủ động, lao về phía ông Bằng, thốt lên một tiếng như tiếng nấc+ Chắp tay trước bàn thờ tổ tiên ngay sau khi ông Bằng lui gót.+ Tíu tít hỏi han khắp lượt mọi người trong gia đình.  =>Quan tâm, săn sóc mọi người thân tình.Hoài: Đại diện vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam truyền thống gắn vớimô hình gia đình nề nếp gia phong, sống nặng nghĩa tình thuỷ chung son sắt..Ông BằngNgoại hìnhCao, gầy hơn mọi ngày nhưng trang trọng và chỉnh tề hơn, gương mặt ánh lên cảm xúc của con người trước ngưỡng cửa năm mới. Tâm trạngTâm trạng khi gặp Hoài:  Sững lại, thoáng ngơ ngẩn, mắt chớp liên hồi, môi ông lật bật không thành tiếng, có cái cảm giác ông sắp khóc oà, giọng ông khàn rè, rút khăn tay chấm kẽ mắt. Nỗi niềm xúc động rưng rưng. Tâm trạng đứng trước bàn thờ:  + Quên hết mọi thứ xung quanh kể cả bản thân. + Trôi ngược về quá khứ: biết ơn với cha mẹ, tổ tiên; tâm tình với vợ và con trai cả(Tường). + Trở lại thực tại: mắt cay sè, lòng lại bồn ngộn.Ông Bằng là kiểu nhân vật đặc trưng cho lớp người trọng đạo đức gia đình và các chuẩn mực xã hội truyền thống nhưng đang phải gánh chịu nỗi đau từ những chuyển biến của nền kinh tế thị trường.Khung cảnh tết trong nhà ông Bằng và truyền thống văn hoá dân tộc:- Chiều 30 Tết: gia đình sum họp, thăm hỏi lẫn nhau, dâng cúng tổ tiên, cùng nhau ăn bữa tất niên. - Dòng tâm tư của ông Bằng khi đứng trứơc bàn thờ gia tiên: tri ân tổ tiên, tưởng nhớ những lời gia huấn; tâm tình với người đã khuất. - Cách ứng xử giữa các nhân vật giàu giá trị nhân bản, biểu hiện của văn hoá dân tộc: truyền thống gia đình, ý thức đặt gia đình trong mối tương quan với cộng đồng.  Nội dung: Đoạn trích giúp người đọc cảm nhận được những nét đẹp của truyền thống văn hoá dân tộc, để không đánh mất chính mình trước sự tác động của nền kinh tế thị trường.. Nghệ thuật:- Xây dựng kết cấu truyện hợp lí.- Thành công trong những đoạn văn miêu tả diễn biến tâm lí con người.Tổng kết Tác phẩm “Mùa lá rụng trong vườn” được xuất bản năm nào?A.1983B.1984C.1985D.1986 Chủ đề của tác phẩm là gì? Qua cảnh gặp gỡ, chuyện trò giữa cụ Bằng với chị Hoài (người con dâu cũ), giữa các em chồng với chị dâu, qua cảnh lễ cúng gia tiên, hình ảnh bàn thờ và mâm cỗ Tết, tác giả bày tỏ lòng trân trọng trước sự ăn ở đầy tình nghĩa thuỷ chung và truyền thống văn hoá tốt đẹp lâu đời của con người Việt Nam, của con người Hà Nội Qua hình ảnh chị Hoài, tác giả muốn nói về vẻ đẹp gì của người phụ nữ Việt Nam? Vẻ đẹp của người phụ nữ Việt Nam trong truyền thống gắn với mô hình gia đình nề nếp gia phong, sống nặng nghĩa tình thuỷ chung son sắt. Nhân vật ông Bằng đặc trưng cho tầng lớp nào trong xã hội cũ ? Là kiểu nhân vật đặc trưng cho lớp người rất phổ biến trong xã hội ta một thời trọng đạo đức gia đình và các chuẩn mực xã hội truyền thống Khung cảnh chiều 30 tết trong nhà ông Bằng diễn ra như thế nào? Chiều 30 Tết: gia đình sum họp, thăm hỏi lẫn nhau, dâng cúng tổ tiên rồi cùng nhau ăn bữa tất niên.  Cách ứng xử của các nhân vật thể hiện điều gì? Cách ứng xử giữa các nhân vật giàu giá trị nhân bản, biểu hiện của văn hoá dân tộc: truyền thống gia đình, ý thức đặt gia đình trong mối tương quan với cộng đồng