Bài giảng môn Ngữ văn lớp 12 - Một thời đại trong thi ca (Hoài Thanh)

MỘT THỜI ĐẠI Hoài Thanh .I. TÌM HIỂU CHUNG :1.Tác giả :(1909-1982)a.Thân thế :-quê hương : Nghi Lộc , tỉnh Nghệ anGia đình :dòng dõi theo Nho học,yêu nước.Bản thân :Viết văn từ những năm 30- hoạt động chủ yếu trong ngành văn hóa nghệ thuật .b.Sự nghiệp: -là nhà phê bình văn học xuất sắc nhất của VHVN hiện đại -Giải thưởng Hồ Chí Minh về Văn học nghệ thuật (năm 2000).c.Phong cách :-hiểu sâu sắc về tác giả, tác phẩm-cách nhận xét rất tính tế,tài hoa .2. Xuất xứ :-Trích phần cuối “ Một thời đại trong thi ca” :Tiểu luận mở đầu cuốn THI NHÂN VIỆT NAMThi nhân Việt Nam là tên cuốn sách (tuyển chọn, nghiên cứu, phê bình về  Thơ Mới Việt Nam,của Hoài Thanh và Hoài Chân , ghi nhận tên tuổi các nhà thơ MỚI  và những bài thơ giá trị từ  1932-41. Sách được đánh giá rất cao về trình độ cảm nhận của tác giả.Thi nhân Việt Nam viết năm 1941, in 1942 .Sách đã được tái bản rất nhiều lần.Thế Lữ Vũ Đình LiênLan Sơn Huy CậnTế HanhYến LanPhạm HầuXuân TâmThu HồngBàng Bá LânNam TrânĐoàn Văn CừThanh TịnhThúc TềHuy ThôngNguyễn VỹĐoàn Phú TứXuân DiệuĐoàn Văn CừAnh ThơHàn Mạc TửChế Lan ViênBích KhêJ.LeibaThái CanVân ĐàiĐỗ Huy NhiệmLê Khánh ĐồngLưu Kỳ LinhĐoàn Văn CừAnh ThơHàn Mạc TửChế Lan ViênBích KhêJ.LeibaThái CanVân ĐàiĐỗ Huy NhiệmMộng TuyếtNguyễn Xuân HuyHằng PhươngNguyễn BínhVũ Hoàng ChươngMộng HuyềnNguyễn Đình ThưT.T.Kh.Trần Huyền TrânLê Khánh ĐồngLưu Kỳ LinhNguyễn GiangQuách TấnPhan Khắc KhoanThâm TâmPhan Thanh PhướcLưu Trọng LưNguyễn Nhược PhápPhan Văn DậtĐông Hồ2. Thể loại : Nghị luận 3.Bố cục đoạn trích : 3 phần A. Cách nhận diện Thơ Mới:(bây giờ..quá)B.Khuyết và ưu điểm của TM(Thi..vọng)C.Các nhà Thơ Mới phải làm gì ?( chưa..mai )4. Từ khó:Tỳ bà hành là bài thơ của Bạch Cư Dị , kể về cuộc đời trôi nổi của một ca nữ đàn tỳ bà. Nàng vốn là con hát, sống ở kinh thành,giỏi đàn trẻ đẹp, sung sướng. Khi tuổi cao, nhan sắc tàn tạ, lấy chồng là con buôn (theo thuyền buôn lưu lạc giang hồ )khổ nhọc,bị khinh bỏ-nhưng vẫn có lòng tin vào cuộc sống, con người.. Tự tình khúc của Cao Bá NhạCBN cháu Cao Bá Quát. giỏi văn chương.Năm 1855, chú ruột là Cao Bá Quát lãnh đạo thất bại, dòng họ Cao chịu hình phạt tru di tam tộc, ông phải cải dạng đổi tên chạy trốn khắp nơi trong nhiều năm.Cuối cùng. ông bị bắt.Trong ngục, Cao Bá Nhạ viết một khúc ngâm (Tự tình khúc) trình lên nhà cầm quyền để minh oan.Ông vẫn có lòng tin vào cuộc sống, con người.Quan niệm cá nhân: Thơ Mới hướng về bản sắc riêng , hình ảnh riêng của từng nhà thơ trong mỗi tác phẩm của mình (cái tôi).TD: Đắm say (Xuân Diệu):Vội vàng Buồn (Huy Cận ):Tràng giang. Điên cuồng ( HànMạc Tử),Thơ điên (1938) Chân quê (Nguyễn Bính,Anh Thơ ): Tương tư,Chiều xuân. II ĐỌC HIỂU VĂN BẢN:1. 1. Cách nhận diện Thơ Mới:Phải dựa vào Cái Tôi ( quan niệm cá nhân)-Không dựa vào nội dung,hay nghệ thuật thơ:vì hôm nay ( Thơ Mới )được phôi thai từ hôm qua ( thơ Trung đại )-trong cái mới (TM)v ẫn còn rớt lại ít nhiều cái cũ ( TTĐ)Xuân Diệu: nhà thơMới tiêu biểu viết :Người giai nhân..Tình du khách .. -> từ ngữ,hình ảnh phảng phất chất thơ trung đại(hôm nay được phôi thai từ hôm qua )Bà Huyện Thanh Quan ( hay Hồ Xuân Hương )lại viết:Giọng nhí nhảnh ,lả lơi mà Thơ mới chịu ảnh hưởngtrong cái mới (TM)v ẫn còn rớt lại ít nhiều cái cũ ( TTĐ)Sự khác biệt giữa Cái Tôi- Cái TaCái Tôi :bản sắc riêng , hình ảnh riêng của từng nhà thơ trong mỗi tác phẩm của mình-dùng chữ Tôi để tâm sự với người đọcTd: Xuân Diệu-cái tôi đắm say Huy Cận: cái tôi buồn Nguyễn Bính,Anh Thơ: cái tôi chân quê.Cái Ta: tác giả dấu bản sắc,hình ảnh mình trong Tổ quốc, gia đình- ẩn mình sau chữ TaTd: Nguyễn Trãi,Nguyễn Đình Chiểu, Nguyễn Khuyến: yêu nước,thương dân, cảm hứng thế sự .Cái tôi –quan niệm cá nhân -Được vô số người quen, thấy thương.Cái ta –Quan niệm đoàn thể-Cá nhân chìm vào trong quốc gia,gia đình.Đoàn thể Ở P Tây : đạo Chúa rẻ rúng cá nhânMà cần dựa vào :Cái Tôi ( quan niệm cá nhân)TK: Cách lập luận chặt chẽ ( so sánh ,phân tích) dễ hiểu ( dẫn chứng cụ thể)để chỉ ra: Phải dựa vào Quan niệm cá nhân để xác định Tinh thần THơ mới là gì ?2.Đặc điểm của Cái Tôi (quan niệm cá nhân)a. Mặt hạn chế : có 3 nét Nét 1:Thi nhân không còn mang cốt cách hiên ngang như những nhà nho xưa( ý cơ bản) -.(dẫn chứng: Cái ta Lý Bạch có khí phách ngang tàng; Nguyễn Công Trứ giàu lòng tự trọng(không đùa ,mà còn lấy cảnh nghèo làm vui -Nay Cái tôi Xuân Diệu rên rỉ trong cảnh nghèo(nhận xét). :Nêu cái thảm hại riêng tư từng cá nhân *Đoạn diễn dịch(a-b-c)Cái ta Lý Bạch có khí phách ngang tàng; Nguyễn Công Trứ giàu lòng tự trọngCái tôi Xuân Diệu rên rỉ trong cảnh nghèoThế Lữ2b Td: Lên tiên ( Thế Lữ) phiêu lưu trong trường tình ( L.Trọng Lư )Lưu Trọng Lư*Đoạn diễn dịch(2a-2b-2c)2c.Thơ VN buồn, mất tự tôn,mất bình yênNét 2: Những phù hiệu dễ dãi, trong hồn người TN-bi kịch diễn ngấm ngầm( ý cơ bản)(d.chứng) Lên tiên ( Thế Lữ) phiêu lưu trong trường tình ( Lưu.Trọng Lư ) điên cuồng ( HànMạc Tử,Chế Lan Viên) Đắm say (Xuân Diệu) Buồn (Huy Cận ).(đánh giá )Chưa bao giờ thơ VN buồn và xôn xao như thế =>Quy nạpNét 3:Thơ Mới thiếu một điều cần thiết nhất: Một lòng tin đầy đủ (vốn có trong thơ cũ)(d.chứng):Cao Bá Nhạ bị oan , Cô phụ bị khinh bỏ,vẫn nương tựa vào một cái gì không di dịch (đ.giá)Nhà thơ mới đánh mất sự bình yên thời thơ cũ =>Quy nạpChế Lan Viênđiên cuồng ( HànMạc Tử,Chế Lan ViênĐắm say (Xuân Diệu) Buồn (Huy Cận )2c.Thơ VN buồn, mất tự tôn,mất bình yên*Đoạn diễn dịch(2a-2b-2c)Các nhà thơ cũ có niềm tin bản thânb.Mặt tích cực của thơ Mới Tiếng. Việt được đề cao – Mầm hi vọng sẽ nảy sinh từ thất vọng -họ yêu TV đã chia sẻ buồn vui cùng cha anh - họ dồn tình yêu Quê hương khi yêu TV -họ chọn TV gửi linh hồn trước khi chết*Đoạn song hành 5. Các tg Thơ mới làm gì ?-Tự hào câu nói : Tiếng ta còn,nước ta còn -Tự hào về dòng thơ cổ điển : nó chỉ biến thiên, không bị tiêu diệt -Tin tưởng dựa vào dĩ vãng để bảo đảm cho ngày mai.* Đoạn song hànhIII .Tổng kết: Bằng lối văn bình luận có kết cấu mạch lạc ( 3 phần ) lập luận chặt chẽ ( đoạn diễn dich, quy nạp, song hành )lối dùng từ tài hoa ( dễ hiểu,hấp dẫn,hình ảnh đẹp ) ta nêu cụ thể nét ưu,nhược và khẳng định rõ nhất Tinh thần TM : Tiếng Việt.