Bài giảng môn Ngữ văn lớp 12 - Mảnh trăng cuối rừng (Nguyễn Minh Châu)

Mảnh trăng cuối rừng ( Nguyễn Minh Châu)Tiết 67- 68- 69 MẢNH TRĂNG CUỐI RỪNG 1/ Nhà văn Nguyễn Minh Châu (1930- 1989)-Là nhà văn trưởng thành từ kháng chiến chống Pháp và khẳng định tài năng qua những sáng tác trong kháng chiến chống Mỹ.-Sau chiến tranh chống Mỹ ( sau 1975) ông là một trong những nhà văn tiên phong trong công cuộc đổi mới văn học.-Tác phẩm tiêu biểu ( sgk ).I/ Tìm hiểu chung :Quê hương của Nguyễn Minh Châu ở Quỳnh Lưu - Nghệ An Bút tích của Nguyễn Minh Châu Tác phẩm Nguyễn Minh Châu2/ Hòan cảnh sáng tác- cốt truyện- chủ đề của truyện ngắn “Mảnh trăng cuối rừng”: a.Hòan cảnh sáng tác : (sgk ).b. Cốt truyện : Có thể tóm tắt theo 2 cách : -Tóm tắt theo tình tiết của cốt truyện. -Tóm tắt theo nhân vật chính ( nhân vật Nguyệt và nhân vật Lãm ). c. Cảm hứng chủ đạo và chủ đề tác phẩm:- Cảm hứng chủ đạo: cảm hứng lãng mạn trong việc khai thác, khám phá và diễn tả về sự kỳ diệu trong con người và cuộc sống của dân tộc ta trong những năm đánh Mỹ. -Chủ đề : Ca ngợi chủ nghĩa anh hùng cách mạng và vẻ đẹp của con người Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ.3/ Ý nghĩa nhan đề tác phẩm : “Mảnh trăng cuối rừng”: Vầng trăng ≠ mảnh trăngGợi sự trịn đầy và viên mãn , khơng khuất lấpGợi sự chập chờn ẩn hiện gần đấy mà xa vờiĐặt tên Mảnh trăng gợi cho ta sự khao khát kiếm tìm , vì nĩ xa xa ẩn hiện nơi cuối trời* Tên nhân vật cũng là trăng – Trăng được miêu tả song hành với nhân vật Nguyệt- Nhan đề mang ý nghĩa biểu tượng : +Vừa ghi lại một hình ảnh thiên nhiên đẹp.+Vừa có ý nghĩa ẩn dụ gợi cảm xúc thẩm mỹ(Cái đẹp của thời mới bắt đầu : tươi non – tinh khiết, chập chờn- ẩn hiện cuối rừng xa trong đêm Trường Sơnphải kiếm tìm mới thấy được).+Vẻ đẹp của biểu tượng“ mảnh trăng” cũng là vẻ đẹp của nhân vật Nguyệt – của thế hệ nhân vật, của dân tộc ta : vẫn yên tĩnh, ngời sáng trẻ trung dù bom đạn giặc Mỹ muốn tàn phá, hủy diệt . * Khi trăng vừa lĩe lên như một ngọn đèn pháo xanh lét run rẩyNguyệt xuất hiện – ánh trăng tương ứng với vẻ đẹp giản dị mát mẻ như sương núi của cơ gài* Khi trăng hiện lên rạng rỡ sáng trong như một mảnh bạcSoi thẳng vào khuơn mặt Nguyệt làm cho khuơn mặt ấy lộng lẫy rạng rỡ* Khi trăng lặn là lúc Lãm và Nguyệt chia tayHình ảnh Nguyệt cứ lung linh trong kí ức của Lãm “cĩ lúc tơi quay lại , khuơn mặt Nguyệt đẹp lộng lẫy đầy ánh trăngTrăng đã đi theo 2 người suốt cả chặng đường và trăng đã gĩp phần tơ điểm cho vẻ đẹp nhân vậtTrăng cịn là hình ảnh thiên nhiên đẹp , trăng làm cho câu chuyện thêm thơ mộng , thi vị và lãng mạnHình tượng trăng giàu ý nghĩa biểu tượng1/ Vẻ đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam trong cuộc kháng chiến chống Mỹ : a.Nhân vật Nguyệt : Là một cô thanh niên giao thông có một “vẻ đẹp tuyệt đối” từ ngoại hình, tên gọi đến phẩm chất- tâm hồn.-Đúng như lời đánh giá của chị Tính ( chị của Lãm và cũng là đồng đội của Nguyệt) : “Trên đời này khó tìm được một người con gái như thế”. II/ Phân tích : a1. Về ngoại hình : -Vẻ đẹp ngoại hình của Nguyệt xuất hiện đầu tiên bằng hình ảnh độc đáo : “đôi gót chân bóng hồng” chi tiết thật ý vị : người đẹp thì đẹp đến cả gót chân, gợi nên vẻ thanh tao, quyến rũ của một cô gái.- Tiếp theo là : nét mặt, lời nói, vóc dáng mảnh dẻ của Nguyệt cứ như một áng thơ thanh thoát, mơ mộng giữa khung cảnh chiến tranh . => Vẻ đẹp ngoại hình của Nguyệt như tỏa hương làm xao lòng người ( đặc biệt là Lãm )* Đơi gĩt chân hồng hồng sạch sẽ* Đơi dép cao su cũng sạch sẽ* Gấu quần lụa đen chấm mắt cáGiản dị mát mẻ như sương núi tỏa ra từ nét mặt , cử chỉ từng tấm thân mảnh dẻVẻ đẹp thanh khiết trong sáng Xây dựng vẻ đẹp > Đó chính là giá trị thẩm mỹ và ý nghĩa tượng trưng của hình tượng ánh trăng trong tác phẩm. 3/ Những đặc sắc về nghệ thuật : - Tình huống truyện ngẫu nhiên- độc đáo.-Hình ảnh mang ý nghĩa biểu tượng : mảnh trăng, hình ảnh “đôi chim trống mái” ,hình ảnh “sợi chỉ xanh óng ánh” đều tập trung thể hiện vẻ đẹp lãng mạn, khát vọng sống cao đẹp của thế hệ trẻ Việt Nam thời chống Mỹ.III/ Tổng kết : - “Mảnh trăng cuối rừng” là một câu chuyện vừa mang tính trữ tình vừa mang tính lãng mạn. -Cảm hứng lãng mạn của nhà văn trong tác phẩm vừa là điểm mạnh, nhưng cũng vừa bộc lộ điểm yếu của nhà văn ( tác giả đã khá triệt để trong việc thi vị hóa nhân vật, làm cho nhân vật như được bao bọc trong một bầu không khí vô trùng). * Dặn dò :- Học và nắm vững các kiến thức cơ bản của tác phẩm; chú ý học thuộc những dẫn chứng tiêu biểu để minh họa khi phân tích.- Sọan bài thơ “Sóng” của Xuân Qùynh như đã phân công ở tuần trước.