Bài giảng môn Ngữ văn lớp 11 - Tiết 39: Hai đứa trẻ (Thạch Lam)

Hai đứa trẻ( Thạch Lam )Tiết 39I. Tiểu dẫnII. Đọc hiểu văn bản1.Bức tranh đời sống nơi phố huyện nghèoa.Cảnh vật lúc chiều tối và đêm xuống b.Cuộc sống con người?hình ảnh những người dân phố huyện được nhà văn gợi ra trong tác phẩm như thế nào, nêu nhận xét ? (HS chia nhóm nhỏ theo bàn trao đổi thảo luận trả lời câu hỏi cử người trình bày trước lớp)*Hình ảnh những người dân phố huyện- Mấy đứa trẻ con nhà nghèo ở ven chợ :đi lại tìm tòi, nhặt nhạnh cái gì có thể dùng được .=> những con người tội nghiệp đáng thương, gợi niềm trắc ẩn, cảm thương của Liên – tâm hồn đôn hậu của Thạch Lam.- Mẹ con chị Tí: ngày mò cua, bắt tép, tối đến dọn hàng nước chè tươi. Hàng vắng khách dọn hàng từ chập tối cho đến đêm nhưng “chả kiếm được bao nhiêu”. Gia đình bác xẩm: manh chiếu, cái thau mấy tiếng đàn bầu bật trong yên lặng. Thằng con ..nhặt những rác bẩn vùi trong cát bên đường- Bà cụ Thi: hơi điên, nghiện rượu, tiếng cười khanh khách,ghê sợ lảo đảo lần vào trong bóng tối. - Chị em Liên _ hai đứa trẻ: cửa hàng tạp hóa nhỏ... Hàng bán chẳng ăn thua gì. Gia cảnh khó khăn, mức sống eo hẹp Cảnh sống chật vật- Phát hiện vẻ đẹp phẩm chất người nông dân: tần tảo, chịu thương chịu khó-Trân trọng, cảm thông sâu sắc đối với con người.  Cảnh đời bất hạnh, sự sống trông chờ vào bố thí -kiếp người tận cùng của sự nghèo khổ-Niềm xót xa, se thắt cõi lòng. Có chút gì bất mãn, tăm tối, bế tắc-cảm giác run sợ trong Liên.=> những kiếp người sống vất vưởng, lầm than cùng sự buồn chán, mỏi mòn* Tâm trạng chị em Liên và An-Hoàn cảnh sống:- Cảnh nhà sa sút, bố liên mất việc, cả nhà bỏ HN về quê, mẹ làm hàng sáo.- Chị em Liên- trông nom một cửa hàng tạp hoá nhỏ xíu. Hàng bán chẳng ăn thua gì.*Trước cảnh ngày tàn và những kiếp người tàn tạ Liên có tâm trạng như thế nào?Tâm trạng Liên trước cảnh ngày tàn:+ Ngồi yên lặng. + Đôi mắt bóng tối ngập tràn dần. + Cái buồn của buổi chiều quê thấm thía tâm hồn ngây thơ. + Lòng buồn man mác trước giờ khắc ngày tàn.  sự hòa quyện giữa ngoại cảnh và tâm cảnh- một tâm hồn nhạy cảm, tinh tế( Càng về khuya “ Tâm hồn Liên yên tĩnh hẳn, có những cảm giác mơ hồ không hiểu” Khao khát một cuộc sống và một thế giới khác cuộc sống hiện tại)◊ Từ việc tái hiện của nhà văn, em hãy chỉ ra điểm chung giữa những cảnh đời này ? Những kiếp người sống chật vật, khổ sở, sống mỏi mòn, lay lắt, buồn chán.-Cái nhìn xót thương da diết mà kín đáo của Thạch Lam.-Biểu hiện tinh thần dân chủ trong nội dung nhân đạo của văn học giai đoạn này.Tâm trạng Liên trước cảnh chợ tàn và những kiếp người tàn:+Cảm nhận được mùi riêng của đất+Động lòng thương trẻ em nghèo +Quan tâm, xót thương mẹ con chị Tí, bà cụ Thi, gia đình bác xẩm tâm hồn nhân hậu, biết quan tâm chia sẻ với mọi người Liên là một cô bé có tâm hồn tinh tế,nhạy cảm, biết chia sẻ - cảm thông với những người nghèo- Nghệ thuật:+ giọng văn nhẹ nhàng, cảm xúc tinh tế. + đan xen yếu tố hiện thực và lãng mạn, trữ tình.?Nhận xét về nghệ thuật của Thạch Lam trong đoạn văn miêu tả cuộc sổng của con người nơi phố huyện nghèo?2.Cảnh đợi tàu( tiết37)* Củng cố, hướng dẫn học bài.Câu 1. Dòng nào không nói đúng đặc điểm truyện ngắn Thạch Lam ? A. Truyện không có chuyện, chủ yếu khai thác nội tâm nhân vật. B. Mỗi truyện như một bài thơ trữ tình, giọng điệu điềm đạm, chứa đựng tình cảm chân thành và sự nhạy cảm của nhà văn. C. Những trang văn đậm chất hiện thực. D. Văn trong sáng, giản dị, thâm trầm, sâu sắc.Câu 2. Truyện “ Hai đứa trẻ ” được in trong tập nào ? A. Sợi tóc. B. Hà Nội băm sáu phố phường. C. Gió đầu mùa. D. Nắng trong vườn.Câu 3. Trong “ Hai đứa trẻ ”, nhà văn Thạch Lam đã bày tỏ niềm thương xót với những kiếp người nào ? A. Đau thương. B. Mòn mỏi. C. Bất hạnh. D. Tật nguyềnĐáp án: 1 – C , 2 – D , 3 - B - Đêm nào cũng vậy chị em Liên và An và những người dân phố huyện cũng cố thức đợi chuyến tàu đi ngang qua- Đoàn tàu từ Hà Nội “ với những toa đèn sáng trưng, những toa hạng trên sang trọng lố nhố người, đồng và kền lấp lánh” nó đối lập với cuộc ssống mòn mỏi, nghèo nàn, tối tăm và quẩn quanh của người dân phố huyện- Đối với chị em Liên, chuyến tàu đêm còn gợi nhớ về những kỉ niệm của ngày xưa sung sướng, của Hà Nội xa xăm,Hà Nội rực sáng và huyên náo2.Cảnh đợi tàu-> Chuyến tàu đêm “ như đã đem một thế giới khác đi qua” đoàn tàu đến và đi như một lịch trình nhưng hình ảnh đoàn tàu sáng trưng cũng tạo một thoáng vui, một niềm an ủi, một nỗi khao khát mơ hồ, một mơ ước không bao giờ tắt, một chút tươi sáng cho sự sống nghèo khổ, đơn điệu, tẻ nhạt hàng ngày của họ.- Sau khi con tàu đi qua: phố huyện lại chìm vào yên tĩnh, tịch mịch=> Hiện thực cảnh đời buồn tẻ ở một phố huyện nhỏ có một ý nghĩa khái quát: nó tái hiện tính trì trệ từ lâu của XHVN thời Pháp thuộc III.Kết luậnThạch Lam đã miêu tả bức tranh phố huyện nghèo bằng những cảnh, những người, những chi tiết rất chân thật và cảm động. Ông đã giành cho con người quê hương, những con người nghèo khổ trong bóng tối một sự cảm thông và xót thương nồng hậu. Cảnh phố huyện nghèo vừa hiện thực vừa chứa chan tinh thần nhân đạo