Bài giảng môn Ngữ văn lớp 11 - Nhàn - Nguyễn Bỉnh Khiêm

NhànTiết: 39Đọc văn -Nguyễn Bỉnh Khiêm-Người giảng: Nguyễn Thị Diệu Linh1.Tác giả:- Nguyễn Bỉnh Khiêm (1491 – 1585) Quê quán: làng Trung Am (Lí Học, Vĩnh Bảo, Hải Phòng) Cuộc đời: đỗ trạng nguyên (1535 ) và ra làm quan cho nhà Mạc. Ông đã từng dâng sớ xin chém 18 tên lộng thần nhưng vua không nghe. Ông bèn cáo quan về quê, lập quán Trung Tân, am Bạch Vân, lấy hiệu Bạch Vân cư sĩ.- Các tác phẩm chính: + Bạch Vân am thi tập( chữ Hán): khoảng 700 bài + Bạch Vân quốc ngữ thi (chữ Nôm): trên 170 bài Nét đặc sắc trong thơ ông: + Đậm chất triết lí, giáo huấn. + Ngợi ca chí kẻ sĩ, thú thanh nhàn + Phê phán những điều xấu xa của xã hội.2. Tác phẩm: 3.Văn bản: Là bài thơ Nôm số 73, nhan đề do người đời sau đặt. Thể thơ: thất ngôn bát cú Đường luật Bố cục: + Hai câu đầu: niềm vui với công việc nhẹ nhàng nơi thôn quê + Hai câu luận: niềm vui với cách ăn uống, sinh hoạt dân dã, thanh đạm,hòa nhập với thiên nhiên. + Hai câu thực và hai câu kết : thái độ dứt khoát, tránh xa nơi quyền quý, xem thường nơi danh lợi. Một mai, một cuốc, một cần câuThơ thẩn dầu ai vui thú nàoTa dại, ta tìm nơi vắng vẻ,Người khôn, người đến chốn lao xao.Thu ăn măng trúc, đông ăn giá,Xuân tắm hồ sen, hạ tắm ao.Rượu, đến cội cây ta sẽ uống,Nhìn xem phú quý tựa chiêm bao.Một mai, một cuốc, một cần câuThủ pháp liệt kê: mai, cuốc, cần câu -> các dụng cụ nhà nông quen thuộc, gần gũi.Sử dụng số từ “một” đứng trước mỗi danh từ. Nguyễn Bỉnh Khiêm đã chuẩn bị chu đáo, sẵn sàng cho cuộc sống hàng ngày của mình. Trạng thái thảnh thơi, “ vô sự”, trong lòng không gợn chút cơ mưu, tư dục của con người.Đa số là thanh bằng -> Tạo nên âm điệu nhẹ nhàng, lâng lâng-> Nguyễn Bỉnh Khiêm hoàn toàn ung dung, thanh thản, bằng lòng và mãn nguyện với cuộc sống “tự cung tự cấp” thuần phác, nguyên sơ.Thơ thẩn dầu ai vui thú nào Thu Xuân Ăn Tắm Măng Hồ Trúc, Sen, Đông Hạ Ăn Tắm Giá. Ao.Cách ngắt nhịp 1/3/1/2 kết hợp với những từ chỉ mùa: xuân, hạ, thu, đông-> nhấn mạnh và khẳng định: đó là chuyện sinh hoạt trong một năm của Nguyễn Bỉnh Khiêm.-> Cuộc sống hòa nhập với thiên nhiên, thoải mái, giản dị, đạm bạc mà không khắc khổ, đạm mà thanh.-> Thể hiện quan điểm sống một cách khéo léo: sống phóng túng, tự do theo ý thích của mình, không ảnh hưởng tới ai,tới bất cứ điều gì. Đồng thời thể hiện thái độ quay lưng lại với xã hội xô bồ, thối nát.Ta dại, ta tìm nơi vắng vẻNgười khôn, người đến chốn lao xao. Cách xưng hô: ta – người Đối: ta dại – người khôn vắng vẻ - lao xao-> Khẳng định việc lựa chọn cho mình một phương châm sống, cách sống riêng khác với số đông. Nơi vắng vẻ: là nơi tĩnh tại của thiên nhiên, nơi tâm hồn tìm thấy sự thảnh thơi. Chốn lao xao: là nơi quan trường giành giật, tư lợi, bon chen, luồn lọt, hãm hại lẫn nhau.Quan điểm của tác giả về “dại” và “khôn” như thế nào?Cách nói điềm tĩnh, nhẹ nhàng, đầy ý vị, vừa tự tin, vừa hóm hỉnh, pha chút mỉa mai : nói “ ta dại “, “ người khôn” nhưng thực chất là nói ngược: dại mà lại khôn, khôn thực ra là dạiCâu thơ có sự kết hợp giữa trữ tình và triết lí.Cảm hứng nhàn cũng đồng thời là triết lí nhàn: đó là trở về với tự nhiên, sống hòa hợp với thiên nhiên, lánh xa chốn bon chen, xô bồ.- Phú quý tựa chiêm bao: phú quý, danh vọng chỉ là hư vô, thoảng qua,không chắc chắn.Rượu, NhìnĐến XemCội PhúCây , QuýTa TựaSẽ ChiêmUống Bao- Nhìn xem: biểu hiện một tư thế đứng cao hơn, vượt ra ngoài vòng danh lợiNguyễn Bỉnh Khiêm không chỉ xa lánh danh lợi mà dường như còn cười cợt cả chốn lao xao giành giật nó, rốt cuộc chỉ như giấc mơ dài.Nối chủ đề ở cột A với câu thơ phù hợp ở cột BABVẻ đẹp cuộc sốngVẻ đẹp tự nhiênVẻ đẹp trí tuệVẻ đẹp nhân cáchCâu 1 - 2Câu 3 - 4Câu 5 - 6Câu 7 - 8Chọn phương án trả lời đúng nhấtQuan niệm sống nhàn của Nguyễn Bỉnh Khiêm là gì?Không vất vả, cực nhọcKhông quan tâm tới xã hội, chỉ lo cuộc sống của riêng mìnhSống hòa nhập với tự nhiên và xa lánh nơi quyền quý Không thích làm việc, chỉ thích hưởng thụ