Bài giảng môn Ngữ văn lớp 11 - Chí phèo (Nam Cao)

CHÍ PHÈO(NAM CAO)Áp phích phim: “Làng Vũ Đại ngày ấy”I. GIỚI THIỆU1. Nhan đề :- Tên ban đầu : “Cái lò gạch cũ”- 1941 : “Đôi lứa xứng đôi”- 1946 : “Chí Phèo” Laø taùc phaåm khaúng ñònh taøi naêng cuûa Nam Cao.2. Đề tài : Người nông dân nghèo ở nông thôn Việt Nam trước CMT8 khai thác ở hướng mới : họ bị tàn phá về tâm hồn, bị huỷ diệt cả nhân tính nhưng cuối cùng thức tỉnh.3. Tóm tắt : Chí Phèo  đi tù  Chí Phèo lưu manh (Quá trình tha hóa) Không được  thèm lương thiện  gặp Thị Nở (Quá trình thức tỉnh)  ChếtBöùc tranh hieän thöïc:a) Hình aûnh laøng Vuõ Ñaïi:- Địa lí : thế “quần ngư tranh thực” đàn cá tranh mồi- Thành phần cư dân: phức tạp, chia thành nhiều loại: + Vai vế bề trên : Bá Kiến, tư Đạm, đội Tảo, bát Tùng + Cùng đinh tha hóa : Chí Phèo, Năm Thọ, Binh Chức + Dân làng: người lao động hiền lành, an phận.II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN + Thống trị > < bị trị : áp bức, bóc lột  đối kháng gay gắt + Bị trị - bị trị : ghét lôi thôi, nặng định kiến  thờ ơ, thiếu cảm thông Làng xã phong kiến khép kín, tù đọng, ngột ngạt, không ổn định. Hình ảnh chân thực thu nhỏ của xã hội nông thôn Việt Nam trước CMT8.- Quan hệ xã hội :b. Nhaân vaät Baù Kieán: - Gioïng quaùt raát sang - Noùi chuyeän ngoït ngaøo - Caùi cöôøi Taøo Thaùo. - Phöông chaâm, thuû ñoaïn: + Meàm naén, raén buoâng. + Thöù nhaát sôï keû anh huøng, thöù nhì sôï keû coá cuøng lieàu thaân. + Baùm thaèng coù toùc, ai laïi baùm thaèng troïc ñaàu. + Ngaám ngaàm ñaåy ngöôøi ta xuoáng soâng nhöng laïi daét noù leân ñeå noù ñeàn ôn  Tính cách gian hùng - “Con hổ biết cười”  baûn chaát gian xaûo, nham hieåm, thaâm ñoäc, taøn aùc, tieâu bieåu cho giai caáp thoáng trò ôû laøng xaõ Vieät Nam tröôùc Caùch maïng thaùng Taùm. c. Nhaân vaät baø coâ Thò Nôû:baø thaáy töùc chaùu baø, thaáy tuûi cho caùi thaân baø  ganh tò, nhoû nhen, ích kyû.- Ai laïi ñi laáy caùi thaèng khoâng cha, ai laïi ñi laáy caùi thaèng chæ coù moät ngheà laø raïch maët aên vaï  ñaïi dieän cho ñònh kieán xaõ hoäi chaën ñöùng ñöôøng veà cuûa Chí Pheøo.Caùch vaøo truyeän cuûa Nam Cao coù gì ñaëc bieät?Chí Pheøo chöûi nhöõng ai?2. Hình töôïng nhaân vaät Chí Pheøo: a) Tieáng chöûi:Chöûi trôøiChöûi ñôøiChöûi taát caû laøng Vuõ ÑaïiChöûi ñöùa naøo khoâng chöûi nhau vôùi haénChöûi ñöùa naøo ñeû ra Chí Pheøo Khoâng ai chuù yù, khoâng ai ra ñieàuThaùi ñoä cuûa moïi người nhö theá naøo? Gaây aán töôïng saâu saéc veà soá phaän cuûa Chí Pheøo: coâ ñôn, ñaùng thöông. Ñaèng sau nhöõng tieáng chöûi laø söï vaät vaõ tuyeät voïng cuûa moät taâm hoàn ñau khoå, khao khaùt giao tieáp vôùi ñoàng loaïi.  Tiếng chửi thể hiện tâm trạng bi phẫn cùng cực của Chí Phèo đối với cái xã hội đã sinh ra kiếp sống bi kịch Chí PhèoCaûm nhaän cuûa em veà yù nghóa cuûa tieáng chöûi ñoù? b) Giai ñoïan 1: Người noâng daân löông thieän: Voán laø moät ñöùa treû toäi nghieäp, bò boû rôi, laø moät người noâng daân hieàn laønh, chaêm chæ, löông thieän, giaøu loøng töï troïng. Chí Phèo có một tâm hồn trong sáng, bản chất lương thiện.c) Giai ñoaïn 2: Bò löu manh hoùa:Baù Kieán ghen aâm möu haõm haïi, vu caùoNhaø tuø thöïc daânNgöôøi noâng daân löông thieänTeân löu manh Quaù trình tha hoùa:+ Veà nhaân hình: ñaëc nhö thaèng saêng ñaù, caùi ñaàu thì troïc loác, caùi raêng caïo traéng hôùn, caùi maët thì ñen maø raát công công, hai maét göôøm göôøm troâng gôùm cheát, mình ñaày veát xaêm  teân coân ñoà+ Về haønh vi: Raïch maët aên vaï, keâu laøng, trieàn mieân say, tieáng chöûi thaùch thöùc  Deã bò mua chuoäc, lôïi duïng con quyû döõ cuûa laøng Vuõ Ñaïi. Laø saûn phaåm + phöông tieän cuûa boïn thoáng trò Bò taøn phaù taâm hoàn, bò huûy dieät töø nhaân hình ñeán nhaân tính. Nam Cao ñaõ mieâu taû ngoaïi hình Chí Pheøo sau khi ra tuø nhö theá naøo? phaù tan bao nhieâu cô nghieäp, ñaäp naùt bao nhieâu caûnh yeân vui, laøm chaûy maùu vaø nöôùc maét bao nhieâu người löông thieänd) Giai ñoaïn 3: Tình yeâu – Thöùc tænh:- Ñeâm traêng gaëp gôõ  ñöôïc khôi daäy baûn naêng cuûa moät ngöôøi bình thöôøng- traän oám  dòu tính neát, thay ñoåi taâm lyù saâu saéc- Saùng hoâm sau: + Baét ñaàu coù laïi nhöõng caûm xuùc cuûa moät con ngöôøi. + Laàn ñaàu xuùc ñoäng tröôùc nhöõng aâm thanh bình dò ñôøi thöôøngBạn haõy thuaät laïi dieãn bieán taâm traïng Chí Pheøo sau khi gaëp gôõ Thò Nôû?Tieáng chim hoùt vui veû, tieáng anh thuyeàn chaøi goõ maùi cheøo ñuoåi caù, tieáng cöôøi noùi, troø chuyeän cuûa ngöôøi ñi chôïThaáy baâng khuaâng, loøng mô hoà buoànnhôù laïi quaù khöù lieân töôûng ñeán hieän taïi lo sôï cho töông lai.  Chí Pheøo ñaõ ñöôïc thöùc tænh.Mô öôùc: choàng cuoác möôùn caøy thueâ, vôï deät vaûi, nuoâi lôïn, mua ruoäng laømTôùi caùi doác beân kia cuûa cuoäc ñôøi: giaø, cô theå hö hoûngÑoùi reùt, oám ñau vaø coâ ñoäc. Coâ ñoäc coøn ñaùng sôï hôn ñoùi reùt vaø oám ñauChí Phèo - Thị NởTranh “Cái mặt” và “Đêm trăng”“Đêm trăng vườn chuối” *“Đêm trăng vườn chuối” **ÔÛ beân caïnh Thò Nôû, Chí Pheøo caûm nhaän nhö theá naøo?Ñöôïc quan taâm saên soùc: baùt chaùo haønh  laàn ñaàu tieân ñöôïc cho, ñöôïc chaêm soùc  khoùc.  Tính ngöôøi thöïc söï trôû veà - Chí Pheøo khaùt khao:+ ñöôïc laøm ngöôøi löông thieän.+ coù ñöôïc haïnh phuùc bình dò. söùc maïnh töø tình yeâu moäc maïc, chaân thaønh cuûa Thò Nôû ñaõ chöõa laønh taâm hoàn töøng baêng hoaïi, ñaùnh thöùc baûn chaát löông thieän cuûa Chí. Tình caûm cuûa Thò Nôû coù yù nghóa nhö theá naøo ñoái vôùi cuoäc ñôøi Chí Pheøo?- Giaù cöù theá naøy maõi thì thích nhæ?- Hay laø mình sang ñaây ôû vôùi tôù moät nhaø cho vui?Trôøi ôi! Haén theøm löông thieän, haén muoán laøm hoøa vôùi moïi người bieát bao- Baø coâ Thò Nôû - ñònh kieán khaét khe coå huû. Chí Pheøo rôi vaøo bi kòch taâm hoàn ñau ñôùn: Bò cöï tuyeät quyeàn laøm ngöôøi. Khaùt voïng laøm ngöôøi löông thieän cuûa Chí Pheøo coù thaønh hieän thöïc khoâng? Vì sao?Chaïy theo, níu giöõkhoùcUoáng röôïu, caøng uoáng caøng tænhHôi röôïu khoâng saëc suïa, haén cöù thoang thoaûng ngöûi thaáy muøi chaùo haønhDuø bò daäp vuøi, khaùt voïng löông thieän khoâng bao giôø taétd) Giai ñoaïn 4: Bi kòch bò töø choái:- voâ tình khoâng reõ vaøo nhaø Thò Nôû. Xaùch dao ñeán nhaø Baù Kieán: nhaän ra keû thuø ñích thöïc. Ñoøi ñöôïc laøm người löông thieän  thaùi ñoä kieân quyeát, yù thöùc nhaân phaåm trôû veà.Khi bò töø choái, Chí Pheøo ñaõ haønh ñoäng nhö theá naøo?Ñaâm cheát Baù KieánTöï saùtMaâu thuaãn giai caáp gay gaét, khoâng theå dung hoøaToá caùo xaõ hoäi phaûn ñoäng khoâng theå dung naïp ñöôïc nhöõng con ngöôøi bình thöôøng vôùi nhöõng mô öôùc bình thöôøngYÙ nghóa nhöõng haønh ñoäng sau cuøng cuûa Chí Pheøo?Naêm ThoïBinh ChöùcChí PheøoChí Pheøo con Hieän töôïng Chí Pheøo raát phổ biến coù tính quy luaät Lời nói : “Tao muốn làm người lương thiện”, “Ai cho tao lương thiện ? Làm thế nào... ?”  Tiếng kêu cứu nhân phẩm khẩn thiết. Lời tố cáo sâu sắc, tiếng chuông đòi quyền làm ngườiBá Kiến – Chí PhèoĐây là mối quan hệ để Nam Cao:- Trực tiếp thể hiện bi kịch tha hóa của Chí Phèo.- Gián tiếp làm bộc lộ bi kịch bị từ chối quyền làm người của Chí Phèo.- Sự hiện diện của Bá Kiến là nguyên nhân trực tiếp, sâu xa khiến Chí Phèo lâm vào bi kịch đau đớn nhất của một người lao động(bị từ chối quyền làm người).- Bá kiến cũng là yếu tố không thể thiếu để tô đậm tính cách điển hình của Chí Phèo.3. Mối quan hệ Bá Kiến – Chí Phèo và Thị Nở - Chí PhèoTrực tiếp thể hiện phần nhân tính bị chìm khuất cũng như bi kịch bị từ chối quyền làm người của Chí Phèo.Thị Nở là người giúp Chí phát hiện lại chính mình và là ước mơ hạnh phúc của Chí - Thị Nở cuõng là nỗi đau sâu thẳm của Chí Phèo.b. Thị Nở - Chí Phèo Nhaø vaên ñaõ phaùt hieän, mieâu taû phaåm chaát toát ñeïp cuûa người lao ñoäng ngay khi töôûng nhö hoï ñaõ bò xaõ hoäi cöôùp maát caû linh hoàn vaø dieän maïo con người. Tö töôûng nhaân ñaïo môùi meû vaø saâu saéc cuûa Nam Cao:Tö töôûng nhaân ñaïo maø Nam Cao göûi gaém qua hình töôïng nhaân vaät Chí Pheøo?Chí Pheøo laø moät hình töôïng ñieån hình cho ngöôøi noâng daân bò löu manh hoùa trong xaõ hoäi cuõ. Giaù trò hieän thöïc cuûa hình töôïng nhaân vaät Chí Pheøo?Cám ơn cô và các bạn