Bài giảng môn Ngữ văn lớp 10: Tỏ lòng (Thuật hoài ) Phạm Ngũ Lão

1.VHVN từ thế kỉ X đến hết thế kỉ XIX trải qua mấy giai đoạn?A. Một B. Hai C. Ba D. BốnKiểm tra bài cũ2. Những tư tưởng lớn nào xuyên suốt toàn bộ mười thế kỉ VHTĐ VN?A. Yêu nước và hiện thựcB. Yêu nước và lãng mạn.C. Yêu nước và nhân đạo.D. Hiện thực và nhân đạo.DCPHẠM NGŨ LÃOTỎ LÒNG THUẬT HOÀII. Giới thiệu:1. Tác giả : (1255-1320) - Là tướng tài được Trần Quốc Tuấn tin dùng.- Là anh hùng dân tộc, có công lớn trong cuộc chiến chống Mông- Nguyên.- Có tài văn thơ. => Văn võ song toàn. *Sáng tác: -Tỏ lòng-Viếng Thượng tướng quốc công Hưng Đạo Đại VươngEm có những hiểu biết gì về tác giả Phạm Ngũ Lão? Kể tên một số sáng tác của ông?Khu lăng mộ Phạm Ngũ Lão ở làng Phù Ủng, Hưng Yên.Phạm Ngũ Lão ngồi đan sọt mải nghĩ việc nước.2. Văn bản :a/ Hoàn cảnh sáng tác :Ra đời trước cuộc kháng chiến chống Nguyên- Mông lần 2. ( 1285)NÊU HOÀN CẢNH RA ĐỜI CỦA BÀI “TỎ LÒNG”?b/ Nhan đề: - Thuật: Kể, bày tỏ.- Hoài: Nỗi lòng.Bày tỏ nỗi lòng.Em hiểu như thế nào về nhan đề “Thuật hoài”?c/ Thể loại:- Thất ngôn tứ tuyệt.NGUYÊN TÁC“ Hoaønh soùc giang sôn khaùp kæ thu ,Tam quaân tì hoå khí thoân ngöu .Nam nhi vò lieãu coâng danh traùi ,“ Muùa giaùo non soâng traûi maáy thu ,Ba quaân khí maïnh nuoát troâi traâu .Coâng danh nam töû coøn vöông nôï ,Phieân aâm :Dòch thô : d/ Bố cục : + Hai câu đầu (Tiền giải): Hình ảnh người trai và quân đội thời Trần. + Hai câu sau (Hậu giải): Tâm tình tác giả.TRÌNH BÀY BỐ CỤC BÀI THƠ?1. Hình ảnh người trai và quân đội thời Trần:II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN :Thử tìm ra ñieåm khaùc bieät giöõa caâu thô dòch vaø nguyeân taùc? Theo em yù nghóa cuûa söï khaùc bieät naøy laø gì? Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thuTam quân tì hổ khí thôn ngưu(Múa giáo non sông trải mấy thu(Hoành sóc giang sơn kháp kỉ thu)Múa giáo non sông trải mấy thu- Hoành sóc-Cầm ngang ngọn giáo:Tư thế hiên ngang, vững chãi.- Múa giáo:Sự điêu luyện, nhưng thiếu mạnh mẽ.* Nghệ thuật miêu tả:+ Tư thế - Hoành sóc- hiên ngang+ Không gian - Giang sơn: rộng lớn+ Thời gian - Kháp kỉ thu: lâu dàiTö theá chuû ñoäng; tinh thaàn saün saøng.  Hình töôïng laãm lieät, hieân ngang giöõa ñaát trôøi.Hình aûnh ngöôøi traùng só hiện ra như thế nào?a. Hình ảnh người trai:1. Hình töôïng con ngöôøi thôøi Traàn :b. Hình ảnh quân đội nhà Trần:II. ĐỌC HIỂU VĂN BẢN:Tam quân tì hổ khí thôn ngưuCaâu thô naøy coù hai caùch hieåu khaùc nhau. Em löïa choïn caùch hieåu naøo vaø thöû lí giaûi vì sao? Tam quân tì hổ khí thôn ngưu .(Ba quân khí mạnh nuốt trôi trâu)Quân đội nhà TrầnKhí thế như hổ báo, có thể nuốt trôi trâuKhí thế hào hùng, át cả sao trời.So sánhCường điệuHùng mạnhẩn dụPhóng đạiSô keát: Ngheä thuaät cöôøng ñieäu so saùnh taïo hình aûnh loàng keát : Hình aûnh traùng só loàng trong hình aûnh daân toäc mang tính söû thi hùng traùng. “ Muùa giaùo non soâng traûi maáy thu,Trình bày sơ kết về nội dung và nghệ thuật của hai câu đầu? Thể hiện “Hào khí Đông A”“ Coâng danh nam töû coøn vöông nôï ,2. Chí laøm trai - taâm tình cuûa taùc giaû : a. Chí làm trai:Nam nhi vị liễu công danh trái(Công danh nam tử còn vương nợ) Laäp coâng ( ñeå laïi söï nghieäp)Coâng danh: Laäp danh ( ñeå laïi tieáng thôm)Theå hieän chí laøm trai theo tinh thaàn Nho giaùo “tận trung báo quốc”Lẽ sống lớn của con người thời đại Đông AEm hiểu như thế nào về hai chữ “công danh”?“Đã mang tiếng ở trong trời đấtPhải có có danh gì với núi sông.” Nguyễn Công Trứ“Làm trai phải lạ ở trên đời,Há để càn khôn tự chuyển dời.” Phan Bội ChâuKể những câu thơ thể hiện quan niệm về “chí làm trai” của một số nhà thơ khác?Qua tìm hiểu lí tưởng sống con người thời Trần trong tác phẩm, em coù suy nghó gì veà lí töôûng cuûa thanh nieân ngaøy nay? Lí töôûng cuûa theá heä treû ngaøy nay khaùc ngaøy xöa ôû nhieàu phöông dieän, nhöng cuøng chung moät muïc ñích cao caû: + Höôùng tôùi việc hoaøn thieän veû ñeïp chaân- thieän -mó trong nhaân caùch+ Soáng phaûi coù lí töôûng, và quyeát taâm thöïc hieän lí töôûng ñoù.b. Tâm tình tác giả: Tu thính nhân gian thuyết Vũ hầu .(Luống thẹn tai nghe chuyện Vũ hầu) ThẹnNhân cách cao cảKhát vọng muốn sánh với Vũ hầu.Khiêm tốnÝ nghĩa của nỗi “Thẹn” trong câu thơ? “Nhân hứng cũng vừa toan cất bút, Nghĩ ra lại thẹn với ông Đào.” Nguyễn Khuyến Tâm sự tác giảKhát vọng lập công danhđể báo quốcLí tưởng tích cựcThẹn vì nghĩ mình chưa đủ tài, đức như Vũ hầu.Cái tâmCon người có lí tưởng, hoài bãoCái tâm chân thành, trong sáng.(4 phút)Tác giả muốn gởi gắm tâm sự gì qua hai câu cuối? Thử đưa ra những đánh giá về tác giả?III. TOÅNG KEÁT:*Ngheä thuaät : -Hình ảnh thơ hoành tráng.- Ngôn ngữ cô đọng, hàm súc, có độ dồn nén cao độ về cảm xúc.* Ý nghĩa văn bản : Thể hiện lí tưởng cao cả của vị danh tướng Phạm Ngũ Lão, khắc ghi dấu ấn đáng tự hào về một thời kì oanh liệt, hào hùng của lịch sử dân tộc.Qua tìm hiểu bài thơ, em hãy trình bày ý nghĩa văn bản và những nét nghệ thuật chính?Nghệ thuậtNgôn ngữ cô đọng, hàm súc, giàu tính biểu cảmHình ảnh thơhoành tráng, có tính sử thiNội dungVẻ đẹp con ngườiVẻ đẹp thời đạiHình ảnh tráng sĩHình ảnh ba quânTâm sự của tác giả CỦNG CỐBaøi taäp traéc nghieäm :Choïn ñaùp aùn maø em cho laø ñuùng nhaát cho töøng caâu hoûi döôùi ñaây :Caâu 1: Hình aûnh “Hoaønh soùc” theå hieän : A. Khí theá suïc soâi.B. Tö theá hieân ngang.C. Loøng can ñaûm.D. Ý chí maïnh meõ.BCaâu 2: Baøi “Toû loøng” gôïi cho em caûm nhaän ñöôïc gì? A. Lyù töôûng cuûa ngöôøi trai treû thôøi Traàn.B. YÙ chí saét ñaù cuûa con ngöôøi thôøi Traàn.C. Öôùc mô coâng haàu, khanh töôùng cuûa con ngöôøi  thôøi Traàn.D. YÙ nguyeän veà söï hy sinh cuûa con ngöôøi thôøi TraànA+ Phaân tích yù nghóa cuûa noãi “theïn” trong baøi thô  “Toû loøng”.+ Caûm nhaän cuûa em veà haøo khí Ñoâng A qua baøi thô “Toû loøng” cuûa Phaïm Nguõ Laõo.- Hoïc thuoäc loøng baøi thô (phaàn phieân aâm vaø dòch thô)Baøi taäp :Chuaån bò baøi : “Caûnh ngaøy heø” - Nguyeãn Traõi.- Đọc kĩ bài thơ và gaïch döôùi nhöõng caâu thô em thích nhaát? Thöû lí giaûi vì sao?* Daën doø :