Bài giảng môn Ngữ văn lớp 10: Đặc điểm ngôn ngữ nói và ngôn ngữ viết

NGỮ VĂN 10 Đặng Hữu HoàngĐẶC ĐIỂM NGÔN NGỮ NÓI VÀ NGÔN NGỮ VIẾTI. NGÔN NGỮ NÓINgôn ngữ nói là ngôn ngữ âm thanh, là lời nói trong giao tiếp hằng ngày, ở đó người nói và người nghe tiếp xúc trực tiếp với nhau có thể luân phiên nhau trong vai nói và vai nghe1. KHÁI NIỆM:2. ĐẶC ĐIỂM NGÔN NGỮ NÓI.- Ngữ điệu rất đa dạng, giọng nói có thể cao hay thấp, nhanh hay chậm, mạnh hay yếu, liên tục hay ngắt quãng.- Người nói thể hiện : nét mặt, ánh mắt, cử chỉ, điệu bộ - Từ ngữ khá đa dạng : khẩu ngữ, địa phương, tiếng lóng, trợ từ, hô ngữ - Câu tỉnh lược chủ ngữ, câu đối đáp, nhiều lọai câu (cảm thán, cầu khiến )II. NGÔN NGỮ VIẾTNgôn ngữ viết được thể hiện bằng chữ viết trong văn bản và được nhận bằng thị giác.1. KHÁI NIỆM : 2. ĐẶC ĐIỂM NGÔN NGỮ VIẾT.- Sử dụng hệ thống dấu câu, các ký hiệu, văn tự, hình ảnh minh họa, sơ đồ- Từ ngữ được lựa chọn đạt tính chính xác (tránh dùng khẩu ngữ, từ địa phương, tiếng lóng,)- Câu dài, câu nhiều thành phần được tổ chức mạch lạc, chặt chẽ, nhờ các quan hệ từ và sắp xếp các thành phần phù hợp. III. LUYỆN TẬPBÀI TẬP 1:Ở đây phải chú ý 3 khâu: Một là phải giữ gìn và phát triển vốn chữ của tiếng ta (tôi không muốn dùng chữ “từ vựng”).Hai là nói và viết đúng phép tắc của tiếng ta (tôi muốn thay chữ “ngữ pháp”).Ba là phải giữ gìn bản sắc, tinh hoa, phong cách của tiếng ta trong mọi thể văn (văn nghệ, chính trị, khoa học, kĩ thuật)Phân tích đặc điểm của ngôn ngữ viết thể hiện trong đoạn văn trên?- Thuật ngữ của các ngành khoa học: vốn chữ, từ vựng, ngữ pháp, bản sắc, phong cách, thể văn, văn nghệ, chính trị khoa học.- Tách dòng sau mỗi câu để trình bày rõ từng luận điểm.- Dùng nhiều dấu câu: dấu phẩy, dấu chấm, dấu ngoặc đơn, dấu ngoặc kép, dấu ba chấm, dấu hai chấm - Dùng từ ngữ để chỉ thứ tự trình bày: (một là, hai là, ba là) để đánh dấu các luận điểm.Chủ tâm hắn cũng chẳng cĩ ý chịng ghẹo cơ nào, nhưng mấy cơ gái lại cứ đấy vai cơ ả này ra với hắn, cười như nắc nẻ:Kìa anh ấy gọi ! Cĩ muốn ăn cơm trắng mấy giị thì ra đẩy xe bị với anh ấy!Thị cong cớn:Cĩ khối cơm trắng mấy giị đấy ! Này, nhà tơi ơi, nĩi thật hay nĩi khĩac đấy ?Tràng ngĩai cổ lại vuốt mồ hơi trên mặt cười:Thật đấy, cĩ đẩy thì ra mau lên!Thị vùng đứng dậy, ton ton chạy lại đẩy xe cho Tràng.Đã thật thì đẩy chứ sợ gì, đằng ấy nhỉ. Thị liếc mắt, cười tít. (Vợ nhặt – Kim Lân)Em hãy cho biết ngữ điệu của ngơn ngữ nĩi ?Tìm hiểu đọan trích sau:Bên cạnh ngữ điệu, ngơn ngữ nĩi cịn phối hợp với phương tiện nào để hổ trợ cho người nĩi?Từ ngữ được sử dụng trong ngơn ngữ nĩi?Em cĩ nhận xét gì về câu trong văn bản trên?Phân tích những đặc điểm của ngơn ngữ nĩi?Sử dụng hơ ngữ trong lời nhân vật: kìa, này, ơi, nhỉ.Sử dụng từ tình thái: cĩ khối đấy, thật đấy..Sử dụng khẩu ngữ : mấy giị, nĩi khốc, sợ gìBÀI TẬP 3:a. Trong thơ ca Việt Nam thì đã cĩ nhiều bức tranh mùa thu đẹp hết ý.Trong thơ ca Việt Nam đã cĩ nhiều bức tranh mùa thu rất đẹp.b. Cịn như máy mĩc, thiết bị do nước ngồi đưa vào gĩp vốn thì khơng được kiểm sốt, họ sẵn sàng khai vống lên đến mức vơ tội vạ.Cịn như máy mĩc, thiết bị do nước ngồi đưa vào gĩp vốn thì khơng được kiểm sốt, họ sẵn sàng khai quá thực tế một cách tùy tiện. Tình huống 1A. Cậu có biết giải bóng đá Worldcup vừa qua diễn ra không ?B. Tớ bận học bài thi nên cũng ít quan tâm.A. Thế cậu có biết diễn ra ở nước nào không ?B. Hình như, tớ nghe nói ở nước Đức.Câu hỏi thảo luậnCuộc giao tiếp có mấy người ?Họ tiếp xúc với nhau bằng phương tiện gì ?Vậy thế nào ngôn ngữ nói ? Đọc đọan văn sau: “Ca dao diễn tả đời sống tâm hồn, tư tưởng, tình cảm của nhân dân trong các mối quan hệ gia đình, xã hội, đất nước Ca dao trữ tình là những tiếng hát than thân, những lời ca yêu thương tình nghĩa cất lên từ cuộc đời nhiều cay đắng, xót xa nhưng đầm thắm ân tình của người bình dân Việt Nam”Em đọc được đoạn văn là ngờ yếu tố nào?Vậy thế nào là ngôn ngữ viết?Ngôn ngữ viết tuy không có sự kết hợp của những yếu tố hỗ trợ như nét mặt, cử chỉ, nhưng nó được hỗ trợ bằng những yếu tố nào?Em nhận xét cách sử dụng từ ngữ trong ngôn ngữ ở đọan văn trên?Trong ngôn ngữ viết người ta sử dụng những lọai câu nào?Củng cốNắm vững lại khái niệm ngơn ngữ nĩi và ngơn ngữ viết.Xem kỹ lại đặc điểm ngơn ngữ nĩi và ngơn ngữ viết.Soạn bài mới : CA DAO HÀI HƯỚC.