Bài giảng môn Ngữ văn khối 11 - Đọc văn: Lưu biệt khi xuất dương. (Xuất dương khi lưu biệt) (Phan Bội Châu)

Đọc văn : Lưu biệt khi xuất dương.( Xuất dương khi lưu biệt)( Phan Bội Châu)2/4/20171THANH BÌNHI/ TÌM HIỂU CHUNG 1/ Tác giả: PHAN BỘI CHÂU ( 1867 – 1940)Cuộc đời: -Thửa nhỏ tên là PHAN VĂN SAN, biệt hiệu là SÀO NAM.Quê quán: Làng Đan Nhiễm, huyện Nam Đàn , tỉnh Nghệ An.Ông nổi tiếng thông minh, học giỏi.Phan Bội Châu sớm cĩ tinh thần yêu nước. Ơng là một trong những nhà Nho Việt Nam đầu tiên cĩ ý tưởng đi tìm con đường cứu nước mới. 2/4/20172THANH BÌNHPhan Bội Châu là lãnh tụ cách mạng của dân tộc Việt Nam thời kì đầu thế kỉ XX.Cả cuộc đời ông nung nấu ý chí giải phóng dân tộc nhưng gặp toàn thất bại.Ông tham gia nhiều phong trào Cách mạng Việt Nam, vận động thành lập Duy tân hội (1904), phong trào Đông du (1905 - 1908), Quang phục hội...Thời gian cuối đời ông bị giam lỏng ở Huế. Ôâng vẫn luôn canh cánh bên mình nỗi lo lắng cho dân tộc. Ông sáng tác thơ văn để phục vụ cách mạng.Cĩ thể nĩi Phan Bội Châu là một nhà yêu nước, nhà Cách mạng lớn , một nhân vật lịch sử tiêu biểu cho phong trào yêu nước đấu tranh địi giải phĩng dân tộc trong 25 đầu thế kỉ XX. 2/4/20173THANH BÌNHb/ Sự nghiệp thơ văn: Phan Bội Châu là một nhà văn, nhà thơ lớn , cĩ sự nghiệp sáng tác khá đồ sộ.Tác phẩm của ơng bao gồm nhiều thể loại .Đặc biệt ơng là người đã khơi dịng cho loại văn chương trữ tình – chính trị. Văn thơ Phan Bội Châu là một thành cơng rực rỡ của thể loại văn chương tuyên truyền cổ động cách mạng.Nội dung thơ văn ơngluơn thể hiện lí tưởng dân tộc cao cả, tình cảm yêu nước thương dân sâu nặng, thể hiện nhiệt huyết sục sơi trước số phận của đất nước.2/4/20174THANH BÌNH*Tác phẩm chính: - Bái thạch vi huynh phú (1897), - Việt Nam vong quốc sử (1905), - Hải ngoại huyết thư­ (1906),- Ngục trung thư­ (1914),- Trùng Quang tâm sử (1913 - 1917), - Phan Bội Châu niên biểu (1937 - 1940)...2/4/20175THANH BÌNH2/ Bài thơ: Xuất dương khi lưu biệt a/ Hồn cảnh sáng tác: Hồn cảnh chung: Bài thơ ra đời trong một hồn cảnh lịch sử cĩ ý nghĩa: Phong trào Cần vương chống Pháp thất bại, báo hiệu sự bế tắc của con đường cứu nước theo tư tưởng phong kiến do các sĩ phu lãnh đạo. Tình hình chính trị hết sức đen tối. Thời cuộc thay đổi địi hỏi phong trào giải phĩng dân tộc phải cĩ một hướng đi mới, một số nhà Nho – trong đĩ cĩ Phan Bội Châu đã nuơi ý tưởng đi tìm một con đường cứu nước mới theo lối dân chủ Tư sản đầu tiên ở nước ta. Muốn thế, phải tìm đến những đất nước đã duy tân để học tập và quốc gia mà họ hướng đến là Nhật Bản.Hồn cảnh riêng: Phan Bội Châu sáng tác bài thơ này sau khi quyết định lên đường sang Nhật Bản.2/4/20176THANH BÌNHb/ Thể loại: Viết bằng chữ Hán theo thể thơ Thất ngôn bát cú Đường luật.c/ Chủ đề: Bài thơ thể hiện khát vọng cứu nước thoát khỏi ách thống trị của bọn thực dân và lòng hăm hở quyết tâm lên đường tìm đường cứu nước của nhà thơ. 2/4/20177THANH BÌNHII/ ĐỌC – HIỂU1/ Đọc và giải thích từ khóPhiên âm:Sinh vi nam tử yếu hi kì Khẳng hứa càn khôn tự chuyển di Ư bách niên trung tu hữu ngãKhởi thiên tải hậu cánh vô thùy Giang sơn tử hỉ sinh đồ nhuế Hiền thánh liêu nhiên tụng diệc siNguyện trục trường phong Đông hải khứ,Thiên trùng bạch lãng nhất tề phi.2/4/20178THANH BÌNHDịch nghĩaĐã sinh ra làm kẻ nam nhi thì cũng phải mong có điều lạ,Há lại để trời đất tự chuyển vần lấy sao!Giữa khoảng trăm năm này, phải có ta chứ,Chẳng nhẽ ngàn năm sau lại không có ai( để lại tên tuổi ) ư?Non sông đã chết, sống thêm nhục,Thánh hiền đã vắngthì có đọc sách cũng ngu thôi!Mong đuổi theo ngọn gió dài đi qua biển Đông,Ngàn đợt sóng bạc cùng bay lên.2/4/20179THANH BÌNHDịch thơLàm trai phải lạ ở trên đời Há để càn khôn tự chuyển dời,Trong khoảng trăm năm cần có tớ,Sau này muôn thửa, há không ai?Non sông đã chết, sống thêm nhục ,Hiền thánh còn đâu, học cũng hoài!Muốn vuợt bể Đông theo cánh gió ,Muôn trùng sóng bạc tiễn ra khơi.2/4/201710THANH BÌNH2/ Tìm hiểàu nội dung và nghệ thuật bài thơa/ Hai câu đề: Chí làm trai.Sinh vi nam tử yếu hi kì: Phải là người kiệt xuất.Khẳng hứa càn khôn tự chuyển di: Phải tự chủ động xoay chuyển số phận. => Khẳng định một lẻ sống đẹp của chí làm trai, sống sao cho hiển hách và có mưu đồ lớn ( Cứu nước, giúp dân thoát khỏi lầm than nô lệ) thay đổi vận mệnh dân tộc.2/4/201711THANH BÌNHb/ Hai câu thực: Ý thức trách nhiệm của tác giả trước thời cuộc: .. Bách niên trung tu hữu ngãKhởi thiên tải hậu => Thể hiện sự tự tin bản lĩnh , và ý thức trách nhiệm của bản thân đối với đất nước.2/4/201712THANH BÌNHc/ Hai câu luận: Thái độ của tác gỉa trước tình cảnh đất nước Giang sơn tử đồ nhuếHiền thánh liêu nhiên tụng diệc si=> Cách nói táo bạo , đầy khí phách thể hiện quan điểm chết vinh hơn sống nhục. Bộc lộ tấm lòng yêu nước cháy bỏng của nhà thơ.2/4/201713THANH BÌNHd/ Hai câu kết : Khát vọng và tư thế lên đường của nhà thơ.Nguyện trục trường phong Đông hải khứ:-> Khát vọng mãnh liệt, lòng quyết tâm sắt đá ra đi tìm đường cứu nước.Thiên trùng bạch lãng nhất tề phi: -> Hình ảnh thơ lãng mạn, kì vĩ và hào hùng thể hiện lòng hăm hở tự tin khi xuất dương cứu nước.2/4/201714THANH BÌNHIII/ TỔNG KẾT: Bài thơ nhỏ nhưng lại thể hiện một tư tưởng lớn. Tác phẩm ra đời trong hoàn cảnh đất nước bị xâm lược nhưng vẫn có giá trị với thanh niên ngày nay trong công cuộc xây dựng và bảo vệ Tổ quốc.2/4/201715THANH BÌNH