Bài giảng môn Ngữ văn khối 11 - Đọc văn: Chữ người tử tù (Tiết 2)

CHỮ NGƯỜI TỬ TÙĐỌC VĂNNGUYỄN TUÂN(TIẾT 2)c. Đề tài3. Tác phẩm2. Vài nét về tập “Vang bóng một thời”1. Tác giảI. TÌM HIỂU CHUNGa. Xuất xứb. Tóm tắt II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN1. Tình huống truyệnII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN2. Hình tượng nhân vật Huấn CaoTô đậm ở ba phẩm chất: Tài hoa nghệ sĩ Thiên lương trong sáng Khí phách hiên ngang Hình tượng Huấn Cao được nhà văn tô đậm ở những phẩm chất nào? Nhóm 1: Nét tài hoa của Huấn Cao được tác giả khắc họa qua những chi tiết nào? Nhóm 2: Tìm những chi tiết cho thấy Huấn Cao là người có khí phách? Nhóm 3: Chi tiết nào cho thấy Huấn Cao là người có thiên lương trong sáng? Nhóm 4: Quan niệm của nhà văn về cái đẹp khi xây dựng hình tượng Huấn Cao? CÂU HỎI THẢO LUẬNHuấn Cao – một nghệ sĩ tài hoa trong nghệ thuật thư pháp. Nét tài hoa của Huấn Cao được tác giả khắc họa qua những chi tiết nào?MỘT SỐ HÌNH ẢNH VỀ NGHỆ THUẬT THƯ PHÁP CHỮ CẦN CHỮ LỘC CHỮ ĐẠO - Tài viết chữ rất nhanh và rất đẹp của ông nổi tiếng khắp một vùng tỉnh Sơn.- Chữ ông Huấn Cao đẹp lắm, vuông lắmCó được chữ ông Huấn mà treo là một vật báu trên đời.- Sở nguyện của viên quan coi ngục là có một ngày kia được treo ở nhà riêng mình một đôi câu đối do chính tay ông Huấn viết.- Để có được chữ ông Huấn cao, quản ngục không chỉ phải kiên trì mà còn phải liều mạng. Bởi vì biệt đãi Huấn Cao , một tử tù, là việc làm nguy hiểm, có khi phải trả giá bằng tính mạng của mình.- Nét chữ, nết người. Nét chữ vuông tươi tắn nó nói lên những cái hoài bão tung hoành của một đời con người. ( Lời Huấn Cao/tr.114)Thái độ trân trọng của tác giả với những bậc tài hoa và những giá trị văn hóa truyền thống của dân tộc. Chữ Hán (Chữ Nho): là chữ tượng hình, viết bằng bút lông, mực tầu. Viết theo khối vuông, tròn, nét thanh, nét đậm, nét cứng, nét mềm khác nhau, được dùng làm hoành phi, câu đốiII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN2. Hình tượng nhân vật Huấn Caob. Huấn Cao – một người có khí phách hiên ngang, bất khuất*Dám chống lại triều đình thối nát mà ông căm ghét* Khi bị bắt, Huấn Cao vẫn thể hiện phẩm chất của một người anh hùng bất khuất:Thái độ lạnh lùng và hành động rỗ gông của Huấn Cao trước lời dọa dẫm của tên lính áp giải → khinh bỉ, coi thường những kẻ tiểu nhân.Thản nhiên nhận rượu thịt → ung dung, đường hoàngThái độ khinh bạc đến điều với viên quản ngục → Không sợ cường quyền, không sợ cái chết.Sự thừa nhận của ngục quan: Huấn Cao là “người chọc trời quấy nước” “đến trên đầu còn chẳng biết đến ai nữa”Truyền đến người đọc sự cảm phục của tác giả trước trang anh hùng dũng liệt. Tìm những chi tiết cho thấy Huấn Cao là người anh hùng bất khuất?II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢNc. Huấn Cao – một người có thiên lương trong sáng.2. Hình tượng nhân vật Huấn Cao- Trọng nghĩa, khinh lợi, quý trọng cái đẹp.+ Nhất sinh không vì vàng ngọc hay quyền thế mà ép mình cho chữ. (tr.113)+ Mới viết hai bộ tứ bình và một bức trung đường cho ba người bạn thân. (tr.113)- Trân trọng cái tài và yêu quý những người yêu cái đẹp.+ Cảm cái tấm lòng biệt nhỡn liên tài của viên quản ngục.+ Thiếu chút nữa, ta đã phụ mất một tấm lòng trong thiên hạ.→ Lẽ sống cao đẹp: sống không thể phụ những tấm lòng tốt.Nhân cách Huấn Cao là sự kết hợp hài hòa giữa cái tài và cái tâm. Chi tiết nào thể hiện Huấn Cao là người có thiên lương trong sáng? Huấn Cao là người vừa có tài, vừa có tâm; hiên ngang bất khuất trước cái ác, cái xấu nhưng mềm lòng trước cái thiện, cái đẹp.Nếu phải phát biểu một cách ngắn gọn về vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao sau khi đã phân tích, em sẽ nói như thế nào? QUAN NIỆM CỦA NHÀ VĂN VỀ CÁI ĐẸP KHI XÂY DỰNG HÌNH TƯỢNG NHÂN VẬT HUẤN CAO.+ Cái đẹp và cái thiện không thể tách rời nhau.+ Nhân cách đẹp là sự thống nhất giữa cái tâm và cái tài. XÂY DỰNG HÌNH TƯỢNG NHÂN VẬT HUẤN CAO, NGUYỄN TUÂN BỘC LỘ TÌNH CẢM YÊU NƯỚC VÀ TINH THÂN DÂN TỘC THẦM KÍN CỦA MÌNH.Quan niệm của nhà văn về cái đẹp khi xây dựng hình tượng Huấn Cao?Nhà văn xây dựng nhân vật Huấn Cao từ nguyên mẫu Cao Bá Quát. Khắc họa vẻ đẹp của nhân vật Huấn Cao, nhà văn còn kín đáo gửi gắm điều gì?II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN3. Nhân vật viên quản ngục Có tâm hồn nghệ sĩ, say mê và quý trọng cái đẹp. Say mê, kính trọng tài hoa và nhân cách anh hùng của Huấn Cao. Dám làm đảo lộn trật tự trong nhà tù để đạt được sở nguyện.+ Đam mê thú chơi chữ thanh tao.+ Có tấm lòng biệt nhỡn liên tài.+ Đối đãi Huấn Cao một cách khác thường.+ Khúm núm trước khí phách của Huấn Cao.Viên quản ngục được coi là một tấm lòng trong thiên hạ, một thanh âm trong trẻo.Nhân vật viên quản ngục có phẩm chất gì khiến Huấn Cao cảm kích?II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN4. Cảnh cho chữ.+ Viên quản ngục – người đại diện cho thế lực thống trị: Khúm núm trước người tử tù .+ Thầy thơ lại : Run run bưng chậu mực. Địa điểm: Tại chốn lao tù – nơi bóng tối và cái ác ngự trị.- Không gian: Chật hẹp, tối tăm, ẩm ướt.- Tư thế người cho chữ và người nhận chữ:+ Người cho chữ - một tử tù: Cổ đeo gông, chân vướng xiềng, đang ban phát cái đẹp thật lộng lẫy, uy nghi.a. Cảnh tượng xưa nay chưa từng có.Trong chốn ngục tù tối tăm, không phải cái xấu cái ác đang ngự trị mà chính là cái đẹp, cái thiện đã chiến thắng và tỏa sáng.Nhà văn gọi cảnh cho chữlà gì?Lí giải vì sao?CẢNH CHO CHỮII. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN4. Cảnh cho chữ.b. Lời khuyên của Huấn Cao.- Hành động của viên quản ngục:- “Ở đây lẫn lộnmất cái đời lương thiện đi.”(tr.114) Cái đẹp có thể nảy sinh từ mảnh đất chết nhưng không thể tồn tại cùng cái xấu.+ Vái lạy và nghẹn ngào nói: “Kẻ mê muội này xin bái lĩnh” Cái đẹp có sức cảm hóa con người. Dù trong hoàn cảnh nào con người cũng luôn hướng tới Chân – Thiện – Mỹ.Em suy nghĩ gì về lời khuyên của Huấn Cao và hành động của viên quản ngục?II. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN5. Đặc sắc nghệ thuật. Ngôn ngữ giàu hình ảnh, đậm chất suy tưởng, vừa cổ kính vừa hiện đại.- Xây dựng nhân vật bằng bút pháp lãng mạn, lí tưởng hóa.+ Giữa ánh sáng và bóng tối.- Bút pháp tương phản:+ Giữa cái thiện và cái ác.Trình bày những đặc sắc về nghệ thuật của tác phẩm?III. TỔNG KẾT- Ghi nhớ SGK/115.IV. LUYỆN TẬP