Bài giảng môn Ngữ văn khối 11 - Bài: Chí phèo

I. PHẦN GIỚI THIỆUTóm tắt cốt truyện :a.Giới thiệu :-thời gian xảy ra câu chuyện : trước Cách mạng Tháng 8-1945(người dân Việt bị thực dânPhápvà phong kiến thống trị)-không gian truyện :vùng đồng bằng Bắc bộ , quê hương NamCao-nhân vật :+Bá Kiến : một địa chủ nhiều vợ ,giàu có,quyền lực và thủ đoạn+Thị Nở: một cô gái lỡ thì,xấu xí, mang máu phong hủi,đần độn,nghèo khổ, mồ côi,sống cùng bà cô già ,nhưng giàu tình người,là láng giềng của Chí Phèo+Chí :Tá điền của BK.Từ bé,anh bị bỏ rơi tại lò gạch, được dân làng nhặt về nuôi nấng, trong đó có một bà mù góa.Anh ước mơ có vợ, cùng kiếm tiền bằng cày thuê, dệt vải nuôi lơn, rồi mua đất, để làm nông dân chủ ruộng . Bá Kiến : một địa chủ nhiều vợ ,giàu có,quyền lực và thủ đoạnTá điền của BK.Từ bé,anh bị bỏ rơi tại lò gạch, được dân làng nhặt về nuôi nấngAnh ước mơ có vợ, cùng kiếm tiền bằng cày thuê, dệt vải nuôi lơn, rồi mua đất, để làm nông dân chủ ruộng .Ước mơ bình dị của Chí Bà vợ Ba của BK lạm dụng tuổi trẻ Chí, BK ghen, Chí (25 tuổi)bị giam tù 7,8 năm b.Tình huống quan trọng(thắt nút truyện )Nhưng mơ ước tiêu tan: Bà vợ Ba của BK lạm dụng tuổi trẻ Chí, BK ghen, Chí (25 tuổi)bị giam tù 7,8 năm c.Câu chuyện phát triển: +Về làng,ngoài tuổi 30,Chí sống bằng nghề rạch mặt ăn vạ ,tiền bạc do Bá Kiến cấp , và phụ nữ xa lánh hắn.+Hơn 10 năm sau,dân làng gọi Chí là “thằng không cha, thằng chỉ có một nghề là rạch mặt ăn vạ . Phụ nữ đều khiếp sợ hắn, trừ Thị Nở .Bá Kiến càng nhiều quyền lực,càng giàu có và bốn vợ+Chí Phèo triền miên say : để “hành nghề”,để trút căm hận lên số phận,để oán trách cuộc đời, dân làng,cha mẹ,nhưng không dám nguyền rủa BK+Một lần Chí Phèo gặp và ân ái cùng Thị Nở,CP bị ốm bệnh .Được TN chăm sóc ,khát vọng hạnh phúc bừng dậy .CP hy vọng sẽ trở về cuộc sống của một nông dân lương thiện ,mưu sinh chân chính .Nhưng bà cô của Thị Nở đã ngăn cản họ.D. Cao trào :Chí đau đớn nhận ra :kẻ hủy hoại mọi ước mơ của anh chính là Bá Kiến.Anh tìm và giết lão.E. Kết thúc truyện : Chí Phèo tự sát .Thị Nở đã có thai và nghĩ đến chiếc lò gạch bỏ hoang .Lý Cường (con trai)cai trị dân làng thay cha .2. Đọc-Bố cục đoạn trích –Cắt nghĩa từ khó:a.Hắn về..mau lên:CP về làng sau bảy tám năm tù và được BK dung nạpLý trưởng:người đứng đầu một làng (Lý: làng )-Bá : một thứ bậc quan do triều đình ban cho các ông nhà giàu(BK:lý trưởng, chánh tổng, bá hộ tiên chỉ làng Vũ Ðại, Chánh Hội đồng kỳ hào, huyện hào, Bắc kỳ nhân dân đại biểu, khét tiếng đến cả trong hàng huyện ) ông ghen với anh canh điền khoẻ mạnh nhưng lại sợ bà ba Thằng săng đá:lính (soldat:tiếng Pháp )#kẻ độc ác, tàn bạo.-Gọi tên tục:#xúc phạm đến tổ tiên.Kẻ không chakhông mẹ : con hoang#hèn kém,thân phận nô lệ,-cạo răng và tóc : thái độ không tôn kính trời đất,cha mẹ-Có họ:cùng chung một gia phả,dòng họ-say khướt:rất say (Uống rượu nửa ngày)để trấn át nỗi khiếp sợ BK từ lâu.b.Hắn ..biết (CP tuổi ngoài 30-ngoài 40): giai đoạn CP sống bằng nghề rạch mặt ăn vạ-Phèo :phần ruột heo non ,món ăn khoái khẩu của bợm rượu(1) ngủ say sưa (2)-chửi:thể hiện sự bất lực, ức chế không được giải tỏa -tuổi 30-40 :giai đoạn quan trọng nhất của đời người đàn ông ,có thể lực, trí tuệ, kinh nghiệm sống vững vàng..để thực hiện mục đích sống :có danh vọng, có tiền bạc, có vợ hiền -trời: số phận, định mệnh-đời: quãng thời gian 30-40 năm sống của CPc.Khi..vui:CP gặp TN, ước mơ xưa sống lại(tuổi ngoài 40)--ngạc nhiên : thấy lạ vì đã từng không nghĩ như thế-người phụ nữ:cha mẹ quyết định hôn nhân;có nghĩa vụ yêu thương chồng con vô điều kiện,cày cấy, buôn bán;có vai trò lớn tronggia đình;giải quyết mọi việc theo tình >lý trí.-ăn nằm : tình yêu thắm thiết đã có sinh hoạt tình dục-bâng khuâng :: thoáng nửa buồn, nửa vui lương thiện (tốt lành):cuộc sống có mục đích tốt đẹp (lao động và thu nhập chân chính,gia đình hạnh phúc)d.Chúng ..qua : Bi kịch của CPII.Phần Đọc hiểu văn bản:1.CP về làng sau bảy tám năm tù và được BK dung nạpCP uy hiếp BK : -mang ngoại hình một tên lính độc ác, tàn bạo (từ đầuvà răng đều cạo,ngực xăm hình tướng dữ, vẻ mặt vênh váo..)->khinh bỉ tất cả mọi người-hai hành động trái với bản chất hiền lành của CP(say và chửi rủa BK):giải tỏa nỗi uất hận BK bị ức chế trong suốt thời gian bị tù đày.-rạch mặt ăn vạ(khi bị LC đánh ) trở về bản chất người dân lành thường bị bọn thống trị ức hiếp.B.BK dung nạp CP :a.Nguyên nhân: -BK nghi ngờ có phe cánh mới của CP sai phái đến gây sự.-BK dùng phươn g châm dụng nhân của lão: thứ nhất sợ kẻ anh hùng, thứ hai sợ kẻ cố cùng liều thân. -BK muốn biến CP thành tay sai :vơ vét tiền bạc của dân lành để bù vào chỗ ba, bốn nghìn bạc chạy chọt quan chức b.Diễn biến: -quát nạt vợ con, dân làng: tỏ uy quyền-an ủi, ân cần, hối lỗi với CP:thương yêu CP-nhận Chí là bà con: tạo cho hắn một địa vị vẻ vangC.Kết thúc: (1) BK đãi rượu thịt, đền bồi tiền chữa trị vết thương->CP rất hả hê (2)BK nhẹ nhàng đẩy CP vào con đường sống của kẻ lưu manh :nghề rạch mặt ăn vạTIỂU KẾT : Đây là cái mốc đánh dấu cuộc đời đau thương của CP : Bao nhiêu việc ức hiếp, phá phách, đâm chém, mưu hại người ta giao cho hắn làm! Những việc ấy chính là cuộc đời của hắn. II. PHẦN ĐỌC HIỂU VĂN BẢN :2.Nỗi đau đớn tuyệt vọng của CP(tuổi 30-40)Tg mô tả một CP điên cuồng, say sưa ngật ngưỡng , trút căm hận lên số phận, oán trách cuộc đời, dân làng,cha mẹ,nhưng không hề nguyền rủa BK: nỗi oán hờn càng dấu kín, càng mung mủ nhức nhối.Tg để CP ba lần nghiến răng rủa sả “cái đứa đã đẻ ra hắn”(kẻ không cha: L.Cường, bà cô của TN đã mỉa mai nhắn)- :nỗi mặc cảm âm ỉ dày vòCP :->là nguyên nhân khiến hắn phải làm đầy tớcho BK,và ước mơ đẹp đẽ bị thiêu rụi.CP ăn, thức dậy, đập đầu rạch mặt chửi bới, dọa nạt trong lúc say, say vô tận. Chưa bao giờ hắn tỉnh để nhớ rằng có hắn ở đời- Có lẽ hắn cũng không biết rằng hắn là con quỷ dữ của làng Vũ Ðại, tác quái cho bao nhiêu dân làng. Hắn say nên làm bất cứ cái gì BK sai hắn làmHắn đã phá bao nhiêu cơ nghiệp, đập nát bao nhiêu cảnh yên vui, đạp đổ bao nhiêu hạnh phúc, làm chảy máu và nước mắt của bao nhiêu người lương thiện. Tất cả dân làng đều sợ và tránh mặt mỗi lần hắn qua.C.Nam Cao đã đúc kết :3.CP gặp TN, ước mơ xưa sống lại (tuổi ngoài 40)Chim ríu rítAnh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cáMột người đàn bà hỏi một người khác đi bán vải vềA.Sự việc bắt đầu từ: -xa:Chí gặp Thị Nở,ăn nằm với nhau dưới trăng.Đêm,Chí bị ốm,được Tn dìu về lều -gần:+những âm thanh của cuộc sống làng quê yên bình thuở xưa của CP(chim hót, gõ bắt cá,trao đổi chuyện buôn bán)->gợi lại ước mơ đẹp đẽ xưa:Anh có vợ, cùng kiếm tiền bằng cày thuê, dệt vải nuôi lơn, rồi mua đất, để làm nông dân chủ ruộng . +CP trông thấy sự cô độc, ốm đau, tuổi già, đói rét-> hắn thèm muốn một gia đình nho nhỏ B.Diễn biến tiếp : -chồng cày thuê, vợ dệt vải, nuôi lơn làm vốn;khá giả thì mua dăm ba sào ruộng làmChí ngạc nhiên, mắt ươn ướt .Lần thứ nhất hắn được một người đàn bà cho.Cháo hành ăn rất ngon .Hắn thấy nhục ,lại sợCP Trước kia:-tư thế : một thằng rạch mặt ăn vạ (anh hùng):mọi người khiếp sợ,xa lánh-Vật chất :phải dọa nạt, giật cướp của dân lành-Tình cảm:Hắn chưa được một người đàn bà nào yêu cả;hắn chỉ có kẻ thù.CPBây giờ -một bệnh nhân,không đủ sức làm ác:CP thấm thía sự cô độc,sự thất thế-TN tự nguyện nấu cháo hành mang cho->CP ngạc nhiên, bâng khuâng, hối hận -Thèm lương thiện, muốn làm hòa với mọi người.TN sẽ mở đường cho hắn.CP(1)Hắn băn khoăn nhìn TN,thăm dò(2)Thấy nhẹ người,mong ước: cứ được mãi thế này(3)Tỏ tình:Mình sang đây ở với tớ một nhà(4)Khanh kháchcười,nghe thật hiềnTN(1)Im lặng,cười tin cẩn.(2)cái mũi đỏ như càng bạnh ra->sự đồng tình(3)Lườm yêu(4)Lấy làm bằng lòng lắmC.Kết quả:*Có những khuôn mặt phụ nữ đầy mơ hồ trong CP (người mẹ vứt bỏ,người mẹ nuôi ,người con gái trong tưởng tượng thuở CP hai mươi)-có hai khuôn mặt rõ ràng (bà ba BK,phây phây, và TN :cái mũi đỏ bạnh ra, cái môi vĩ đại.)nhưng khuôn mặt xấu xí, với nụ cười toe toét của TN là có duyên hơn cả.TN sẽ sống yên ổn với CP,thì cả làng cũng thế.4.BI KỊCH CỦA CHÍ PHÈO4.BI KỊCH CỦA CHÍ PHÈOA.Nguyên nhân: Sự tương phản về về mục tiêu trong cuộc sốngCP-người nông dân(1)Mong mỏi có một người vợ hiền(2)Dành dụm tiền bạc từ sự lao động chân chính để có mảnh ruộng(3)Tư thế một nông dân,không phải đi làm thuê,Bá Kiến-giai cấp thốngtri-(1)Khao khát có những địa vị thật cao trong xã hội-(2)Vơ vét của cải từ người lao động nghèođể làm giàu cho mình,mua bán tước(3)Có nhiều vợ để thỏa mãn lạc thú thấp hèn, chà đạp và tước đoạt mơ ước hạnh phúc chân chính của dân lànhĐây là nguyên nhân của những cuộc đấu tranh giai cấp dười xã hội xưa.b.Diễn biếnBKđể mua được các chức tước lớn,BK cần tiền và phe cánh:cần có kẻ hành nghề rạch mặt ăn vạ,biến CP thành con quỷ dữ của cả làngBK có tiền bạc, địa vị vợ đẹp,nhưng lão luôn làm nô lệ cho chúng,lại chà đạp khát vọng hạnh phúc của CPCPDân làng căm ghét CP, (trong đó có người cô của TN,kẻ quyết định cuộc hôn nhân):thằng chỉ có nghề rạch mặt ăn vạCP nhận diện ra bi kịch đời mình quá muộn:Tao không thể là người lương thiện nữa.C.hậu quả:C.hậu quả:BK bị giết chết ,Lý Cường thay cha cai trị dân làng .Lão LC sẽ thuê tá đền này.Chí Phèo cũng tự sát.TN đang có thai, sẽ vất bỏ đứa bé (trong lò gạch).Rồi một tá điền mồ côi khác lại xuất hiện trong làngVai trò lãnh đạo của Đảng vô cùng kịp thờiTỔNG KẾT: sgk