Bài giảng môn Ngữ văn 12 tiết 29, 30: Đàn ghi ta của Lor- Ca (Thanh Thảo)

Mặt trời hồng trên cát nóng Es-pa-nha Là tiếng đàn ghi ta của Lorca Giọt lệ nào ướt đẫm áo choàng đỏ thắm Es-pa-nha Hay giọt buồn ghi ta của Lorca Tìm lại vần thơ tranh đấu Es-pa-nha Nhặt tiếng đàn ghi ta của Lorca Dăm đường dài với những nỗi buồn người vũ nữ di gan hát lên bài ca tranh đấu của Lorca Bay đi xa đi xa Tiếng đàn ghi ta của Lorca Bay đi xa đi xa Lời thơ tranh đấu Es-pa-nha Vang vang trong tim ta Tiếng đàn ghi ta của Lorca Vang vang trong tim ta Lời thơ tranh đấu Es-pa-nha Lorca Gascia Anh đã chết với cây đàn ghi ta Lorca Gascia Lời anh vang mãi trong tâm hồn chúng ta Trong trái tim của những người yêu nước Và trong mắt xanh của bao niềm mơ ước trong bước chân người vũ nữ và trong tiếng ca người nghệ sĩ giang hồ Lorca Gascia Anh sống mãi với cây đàn ghi ta Lorca Gascia Lời anh vang mãi trong tâm hồn chúng ta Nếu tôi chết, Hãy chôn tôi với cây đàn ghi ta!Tiết 29,30§µn ghi ta cña lor-ca Thanh Thảo“ Khi t«i chÕt h·y ch«n t«i víi c©y ®µn” Ph.G. Lor- caI. Tìm hiểu chung1. Tác giả:Em hãy nêu những hiểu biết của em về nhà thơ Thanh Thảo?- Tên thật Hồ Thành Công,quê ở Quãng Ngãi, từng công tác ở chiến trường Miền nam* Tác phẩm tiêu biểu: Dấu chân qua trảng cỏ(1978), Khối vuông ru-bích(1985) Từ một đến một trăm(1988)* Đề tài: con người nghĩa khí,nhân cách ngời sáng * Đặc điểm thơ: Giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong cảm xúc, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực, luôn theo đuổi khát vọng cách tân cấu trúc thơ.2. Tác phẩma. Xuất xứ-In trong tập “Khối vuông Ru-bic”CÊu tróc th¬ m« h×nh më ph¸ bá khu«n mÉu, gi¶i phãng c¶m xóc vµ t­ëng t­îngb. Ngọn nguồn cảm hứngSố phận bi thảm và nhân cách cao đẹp của Lor-ca- Phê-đê-ri-cô Ga-xi-a Lor-ca (1898 -1936) là một trong những tài năng sáng chói của văn học hiện đại Tây Ban Nha và thành công trên nhiều lĩnh vực nghệ thuật: thơ ca, hội họa, âm nhạc, sân khấu... - Sống trong thời đại bạo tàn,dưới sự cai trị của chế độ độc tài, phản động Pri-nô đê Ri- vê -ra, Lor-ca đã trở thành người nghệ sĩ, chiến sĩ không ngừng đấu tranh chống mọi thế lực áp chế và khởi xướng, thúc đẩy mạnh mẽ những cách tân trong lĩnh vực nghệ thuật.GHI NHỚ (Người dịch : Hàm Đan)Bao giờ tôi tôi chết, hãy chôn tôi với cây đàn ghi tatrong cát.Bao giờ tôi chết, giữa những hàng camvà đám bạc hà.Bao giờ tôi chết,xin hãy chôn tôitrong chiếc chong chóng gió. Bao giờ tôi chết!c. Thể loại:- Thơ tự do mang phong c¸ch siªu thùc-t­îng tr­ng+ Giäng tù sù vµ mang cÊu tróc nh¹c giao h­ëng+ Tõ m« pháng c¸c nèt ghi ta lèi diÔn tÊu t¹o d¸ng dÊp ca khócd. Bố cụcBa phần : -Phần 1 (6 dòng đầu): H×nh ¶nh Lor – ca, con ng­êi tù do, nghÖ sÜ c¸ch t©n trong khung c¶nh chÝnh trÞ vµ nghÖ thuËt T©y Ban Nha.-Phần 2 (12 dòng tiếp):Lor – ca bÞ h¹ s¸t vµ nçi xãt xa dang dë vÒ kh¸t väng c¸ch t©n.-Phần 3 (còn lại):): NiÒm xãt th­¬ng Ga – xi – a Lor – ca vµ nçi xãt tiÕc nh÷ng c¸ch t©n nghÖ thuËt cña Lor – ca kh«ng ai tiÕp tôc, Suy t­ vÒ cuéc gi¶i tho¸t vµ c¸ch gi· tõ cña Lor – ca.II. Đọc – hiểu bài thơ1. Lời đề từThÓ hiÖn t×nh yªu say ®¾m cña Lor-ca víi nghÖ thuËt, lêi c¨n dÆn nh÷ng ng­êi ®Õn sau trong s¸ng t¹o nghÖ thuËt ph¶i biÕt ch«n cÊt nghÖ thuËt cña «ng ®Ó ®i tíi.GHI NHỚ (Người dịch : Hàm Đan)Bao giờ tôi tôi chết, hãy chôn tôi với cây đàn ghi tatrong cát.Bao giờ tôi chết, giữa những hàng camvà đám bạc hà.Bao giờ tôi chết,xin hãy chôn tôitrong chiếc chong chóng gió. Bao giờ tôi chết!2. Phần 1: 6 dòng đầu* Đất nước của Lor-Ca:- Hình ảnh: -áo choàng đỏ -vầng trăng -yên ngựa -hoa li-laKhông gian văn hoá đặc trưngGợi cuộc sống phóng khoáng tự do đồng thời còn nuôi dưỡng tâm hồn người nghệ sĩ - “những tiếng đàn”+“bọt nước”Âm thanhHình ảnhCảm nhận rất riêng của Thanh Thảo về tiếng đàn của Lor-ca : đó là những âm thanh có hình khối, dường như tròn trịa, trẻ trung, nhảy nhót, lúc hiện lúc tan, nhưng tan rồi lại hiện; mỏng manh nhưng không thể bị tiêu diệt + áo choàng đỏ gắtHình ảnh gợi lên những đấu trường bò tót truyền thống của Tây Ban NhaGợi hình dung về một đấu trường đặc biệt Khát vọng dân chủKhát vọng cách tân nghệ thuậtNền chính trị độc tàiNền nghệ thuật già nua* Hình ảnh Lor-Ca trên phông nền văn hoá dân tộc mìnhÁo choàngYên ngựaHát nghêu ngaoTiếng đàn bọt nướcVầng trăng chuếnh choángKị sĩ đơn độc Lãng du, phóng khoángDu ca yêu tự do và thầm lặngNgười nghệ sĩ mong manh đơn độc trong hành trình đi tìm cái đẹp cuộc đời và khao khát cách tân nghệ thuật giữa một thế giới bạo tàn với nền nghệ thuật già nua cằn cỗi.3. Phần 2: 12 dòng tiếpTây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng áo choàng bê bết đỏLor-ca bị điệu về bãi bắnchàng đi như người mộng duNhững dòng thơ nói đến một sự kiện thảm khốc : cảnh Lor-ca bị hành hình- Nhµ th¬ Thanh Th¶o ®· dïng mét sè thñ ph¸p nghÖ thuËt diÔn t¶ c¸i chÕt cña Lor-ca theo lèi t­îng tr­ng siªu thùc:+ Hoán dụCuộc đời Lor-caÁo choàng bê bết máuTiếng đànCái chếtHình ảnh hoán dụ gợi ra cảnh Lor-ca bị hành hình đột ngột, bất ngờ, Số phận bi thảm, bi kịch của người nghệ sĩ cách tân trong thời đại bạo tàntiếng ghi ta nâubầu trời cô gái ấy tiếng ghi ta lá xanh biết mấy tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy+ Tiếng ghi taNâuMàu quen thuộc của vỏ đàn ghi ta, màu của đất, của quê hươngNỗi niềm hướng tới quê hươngLá xanhMàu của sự sống tươi đẹpNiềm tha thiết với cuộc sốngTròn bọt nước vỡ tanRòng ròng máu chảyHình khối, dòngĐau đớnSử dụng nghệ thuật ẩn dụ linh hoạt ( chuyển đổi cảm giác, tượng trưng, nhân hóa) vốn rất dặc trưng của trường phái tượng trưng siêu thực  Tiếng lòng của người nghệ sĩ Lor-ca trong khoảnh khắc bi thương: niềm yêu tha thiết quê hương, cuộc sống; mang trong mình một tình yêu thủy chung; và nỗi đau đớn trước cái chết oan khuất. Ở đây Tiếng đàn nên hình thành sắc, vỡ ra thành thân phận con người=> Tấm lòng Thanh Thảo: đau xót, tiếc thương, trân trọng, ngưỡng mộ mãnh liệt một tài năng, một nhân cách nghệ sĩ lớn – Lor-ca trong giờ khắc bi thương nhất. Đối lậpTự doBạo tànGieo sự sốngHủy diệt sự sốngGieo cái đẹpGieo cái ácTrái tim yêu đờiHiện thực phũ phàngTiếng đàn trong trẻo, tròn đầySự vỡ nát đau thươngĐan xen nhiều biện pháp nghệ thuậtlàm bật tâm hồn tài năng và số phận bi thương của LorcaSự đồng cảm sâu sắc liên tưởng đa chiều của Thanh ThảoCủng cố - Dặn dòNhận định nào sau đây không đúng về nhà thơ Thanh Thảo?A. Ông là ngòi bút thơ luôn khước từ cách biểu đạt dễ dãi, tìm kiếm những cách biểu đạt mới.B. Ông là ngòi bút thơ luôn nỗ lực cách tân thơ Việt, với xu hướng đào sâu vào cái tôi nội cảm.C. Ông là ngòi bút thơ góp phần làm mới thể lục bát bằng những tìm tòi theo hướng hiện đại, tạo nên nét độc đáo trong cấu trúc và hình ảnh.D. Ông là ngòi bút thơ giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong cảm xúc, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực.Néi dung+Sè phËn cña Lor- ca +Sù ®ång c¶m cña nhµ th¬ Thanh Th¶oNghÖ thuËt +CÊu tróc+H×nh ¶nh+ BiÖn ph¸p tu tõBài tập về nhàC¶m nhËn cña em vÒ hai c©u th¬: nh÷ng tiÕng ®µn bät n­íc Tay Ban Nha ¸o choµng ®á g¾t