Bài giảng môn Ngữ văn 12: Sóng - Xuân Quỳnh (3)

SóngXuân Quỳnh1. Tác giả :Tác phẩm: sgk A.GIỚI THIỆU CHUNG:Tên thật: Nguyễn Thị Xuân Quỳnh (1942 – 1988), quê ở Hà Tây, lớn lên ở Hà Nội.Thơ Xuân Quỳnh thể hiện 1 trái tim phụ nữ hồn hậu, chân thành, và luôn luôn da diết trong khát vọng về một hạnh phúc đời thường.Bài thơ “SÓNG”:Viết 1967 ở biển Diêm Điền In trong tập “ Hoa dọc chiến hào” (1968)-> Một trong những bài thơ hay nhất của Xuân Quỳnh nói riêng và thơ Việt Nam hiện đại nói chungÝ nghĩa hình tượng “Sóng” Aâm điệu chung của bài thơB. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN :I. ĐỌC:Đọc diễn cảm làm nổi bật trạng thái cảm xúc phong phú của nhân vật trữ tình .II. TÌM HIỂU VĂN BẢN:- Sóng : Tả thực,cụ thể, sinh động với nhiều trạng thái a. Hình tượng sóng -> sóng có hồn, tính cách, tâm trạng.a. Hình tượng “Sóng” - Sóng ẩn dụ của tâm trạng người con gái đang yêu sự hóa thân của “cái tôi”=>Hai hình tượng “sóng” và “em” đan cài, quấn quýt, soi sáng, bổ sung cho nhau Cấu trúc song hành- Thể thơ 5 chữ, nhịp thơ 2/3, 3/2 như nhịp sóng : Khi dịu êm, khoan thai, khi dồn dập, dữ dội, dạt dào b. Âm điệu chung của bài thơ=>Âm điệu bài thơ là sự hòa trộn âm thanh, nhịp điệu của sóng với những trăn trở, khao khát, nhớ thương trong cõi lòng người con gái đang yêu .-> Mượn hình tượng con sóng biển để diễn đạt những lớp sóng lòng với nhiều cung bậc cảm xúc. a. Khổ 12. Qui luật của sóng và tình yêuDữ dội và dịu êmỒn ào và lặng lẽSông không hiểu nổi mìnhSóng tìm ra tận bể Dữ dộidịu êâmỒn àolặng lẽSôngtìm rabểCâu hỏi: Giải thích những trạng thái trái ngược nhau và khát vọng muốn “tìm ra tận bể” của sóng? Tính chất của sóng cũng là trạng thái của tình yêu: phức tạp và đầy mâu thuẫn.Cuồng nhiệtMạnh mẽHiền hoàSâu lắng, êm dịu Dữ dộiỒn àodịu êmlặng lẽ Tính từ đối lập+ ẩn dụ* Câu 1, 2 :a. Khổ 1 : chật hẹp rộng lớn    Sông không hiểu sóng tìm ra tận bể Qui luậttự nhiên: sông tìm ra bể.tình cảm: tình yêu luôn hướng đến sự lớn lao, cao thượng để được thăng hoa.Sôngbể (nhân hoá, tương phản)* Câu 3, 4=> khát khao hoà nhập vào biển lớn tình yêu để hiểu mình b. Khổ 2.Ôi con sóng ngày xưaVà ngày sau vẫn thế Nỗi khát vọng tình yêu Bồi hồi trong ngực trẻCâu hỏi: Xuân Quỳnh muốn bộc bạch với chúng ta điều gì qua khổ thơ này? Sóng cứ đập vô tận tượng trưng cho tình yêu không bao giờ xưa cũ, luôn là nỗi khát khao cháy bỏng của con người, nhất là tuổi trẻ.Nỗi khát vọng tình yêu Bồi hồi trong ngực trẻQuy luật của sóng : Vỗ muôn đời Trái tim tuổi trẻ : Khao khát yêu đương.Ôi con sóng ngày xưaVà ngày sau vẫn thếTuổi trẻKhát vọng tình yêu=Qui luật muôn đờiMượn quy luật TN Trước muôn trùng sóng beÅEm nghĩ về anh, emEm nghĩ về biển lớn Từ nơi nào sóng lên ? Sóng bắt đầu từ gió Gió bắt đầu từ đâu ? Em cũng không biết nữa Khi nào ta yêu nhauKhi nào ta yêu nhauTừ nơi nào sóng lên ?Gió bắt đầu từ đâu ?3 . Những biểu hiện của tình yêua ) Khổ thơ 3 - 4:Câu hỏi: Xuân Quỳnh sử dụng các phương tiện nghệ thuật gì để diễn tả biểu hiện của tình yêu?Từ nơi nào sóng lên ?Gió bắt đầu từ đâu ?Khi nào ta yêu nhauCâu hỏi: Những câu hỏi trong khổ thơ 3-4 đã diễn tả tâm trạng gì trong tình yêu? Tác giả muốn nói lên đặc điểm gì của tình yêu đích thực?Điệp ngữ, câu hỏi tu từ: ->lời tự vấn đầy trăn trở, hồn nhiên, trong sáng.->Khao khát khám phá sự huyền bí, lí giải ngọn nguồn của tình yêuĐiệp ngữ, câu hỏi tu từ: ->lời tự vấn đầy trăn trở, hồn nhiên, vô tư, chân thành, trong sáng, đáng yêu .=> Khao khát khám phá sự huyền bí, lí giải ngọn nguồn của tình yêuTình yêu bí ẩn , lạ lùng, diệu kì  Giọng thơ trữ tình: nũng nịu đầy nữ tính.Em cũng không biết nữa . Khi nào ta yêu nhau? b) Khổ thơ 5-6: Con sóng dưới lòng sâuCon sóng trên mặt nướcÔi con sóng nhớ bờNgày đêm không ngủ đượcLòng em nhớ đến anhCả trong mơ còn thứcDẫu xuôi về phương BắcDẫu ngược về phương NamNơi nào em cũng nghĩHướng về anh – một phương- Con sóng dưới lòng sâuCon sóng trên mặt nước-> Sóng nhớ bờNgày Đêm không ngủ-> Mượn hình tượng sóng để diễn tả nỗi nhớ : luôn thường trực trong tâm hồn người con gái đang yêu choáng cả bề rộng, bề sâu ,tràn ngập cả không gian, thời gian - Con sóng Lòng em nhớ đến anhCả trong mơ còn thứcĐiệp song hành nhịp nhanh Trực tiếp diễn tả nỗi nhớ Nỗi nhớ cồn cào da diết khắc khoải đi vào cả trong vô thức Cặp từ sóng đôi tương ứng, ý thơ hàm súc: Nỗi nhớ choáng ngợp không gian, thời gian, nỗi nhớ đi vào tâm thức, ám ảnh, thường trực.Xuôiphương Bắc Ngược phương Nam Hướng về anh – 1 phương Khẳng định sự thuỷ chung mãnh liệt trong tình yêu của người phụ nữ.Đối lập, điệp cấu trúc * Sự thuỷ chung : Cách nói sáng tạo, độc đáo, âm hưởng ca dao: Dù cách trở vẫn hướng về anhc. Khổ thơ 7 :Ở ngoài kia đại dươngTrăm ngìn con sóng đóCon nào chẳng tới bờDù muôn vời cách trở*Câu hỏi: Khổ thơ trên gợi cho em nhớ đến câu ca dao, câu thơ nào về tình yêu?Cảm nhận sâu sắc triết lí, qui luật của tự nhiên, cuộc sống: Tình yêu tiếp thêm sức mạnh, nghị lực vượt mọi thử thách->Niềm tin yêu mãnh liệt vào tình yêu, cái đẹp, con ngườiSơ kết: bằng cảm xúc chân thành sâu lắng, Xuân Quỳnh đã khái quát được những biểu hiện của tình yêu chân chínhCuộc đời tuy dài > Cảm giác lo âu, trăn trở trước cái hữu hạn của đời( cuộc đời hết, tình yêu mất) Khát vọngLàm sao được tan ra Thành trăm con sóng nhỏ Giữa biển lớn tình yêuĐể ngàn năm còn vỗ.Làm sao thành trăm con sóngNgàn năm còn vỗ Biển lớn CHTT  hoá thânThời gian vĩnh hằngKhông gian mênh mông Khát vọng tình yêu chân thành, say đắm , mãnh liệt, một tình yêu sẽ tồn tại mãi trong cuộc đời mình.Một tâm hồn yêu đời, yêu cuộc sống.Khát vọng cao đẹpVề khổ thơ này có nhiều cách hiểu khác nhau, em hãy lựa chọn một phương án đúng:(A).Hình tượng hóa, khát vọng sống, khát vọng yêu mãi mãi.(B).Khao khát được sống hết mình trong tình yêu, muốn hóa thân vĩnh viễn thành tình yêu muôn thuở(C).Vĩnh cữu hóa tình yêu bằng cách hóa thân vào tình yêu của mình vào tình yêu nhân loạiIII. Tổng kết:Thể thơ ngũ ngôn, nhịp thơ như nhịp sóng, giọng thơ hồn nhiên, đầy nữ tính.Hình tượng sóng giúp ta cảm nhận vẻ đẹp của một tâm hồn phụ nữ:+ Mạnh dạn bày tỏ khát vọng tình yêu.+ Tâm hồn trong sáng, thiết tha.+ Tình yêu chung thủy, mãnh liệt.III. TỔNG KẾT VÀ LUYỆN TẬP:1.Ghi nhớ (SGK)2.Luyện tập:Câu 1:Đặc sắc nghệ thuật của bài thơ “Sóng”(Chọn các phương án đúng)(A).Hình ảnh thơ giàu triết lí, suy tưởng;(B).Hình thức điệp vận dụng linh hoạt;(C).Sóng-trường liên tưởng giàu giá trị thẩm mĩ;(D).Thể thơ năm chữ, gieo vần bằng, trắc đan xen mô phỏng tài tình nhịp sóng;(E).Lời thơ mộc mạc, giàu chất trí tuệ;(G).Âm cuối mỗi khổ thơ có sức vang vọng như làn sóng khi trào dâng, khi lan toả.(B).Hình thức điệp vận dụng linh hoạt.(C).Sóng-trường liên tưởng giàu giá trị thẩm mĩ.(D).Thể thơ năm chữ, gieo vần bằng, trắc đan xen mô phỏng tài tình nhịp sóng.(G).Âm cuối mỗi khổ thơ có sức vang vọng như làn sóng khi trào dâng, khi lan toảCâu 2: “Sóng” là lời tự bạch của Xuân Quỳnh về khát vọng tình yêu:(A).Tình yêu trong sáng, hồn nhiên, say đắm;(B).Tình yêu đắm say, tha thiết, trường tồn;(C).Tình yêu nồng nàn, thủy chung, bất diệt; (D).Tình yêu mãnh liệt, da diết, thủy chung.Gia đình Xuân QuỳnhĐám tang Xuân Quỳnh Lưu Quang Vũ và Lưu Quỳnh Thơ