Bài giảng môn Ngữ văn 12: Đàn ghi ta của Lor- Ca (Thanh Thảo) (9)

ĐÀN GHI TA CỦA LOR- CA  ”Khi tụi chết hóy chụn tụi với cõy đàn”     * F.G. LorcaTác giả: Thanh ThảoGiáo viên: Nguyễn Thị Vân- Trường THPT Lạng Giang 1I. Tìm hiểu chung1. Tác giả Thanh Thảoa. Cuộc đời (SGK) b. Sáng tác- Đề tài: Chiến tranh và thời hậu chiến- Thể loại: đặc sắc thơ: + Nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề xã hội và thời đại. + Nghệ thuật độc đáo Câu thơ tự do Liên tưởng phóng khoáng Nhịp điệu bất thường Ngôn ngữ, hình ảnh mới mẻ + Vẻ đẹp của nhân cách, đậm triết lí- Những tác phẩm chính (SGK).2. Nghệ sĩ Lor- caa. Cuộc đời Lor- ca (1898-1936): Tiểu dẫn SGKb. Tư tưởng- Cổ vũ nhân dân đấu tranh và đòi quyền sống chính đáng trước sự cai trị của chế độ độc tài, phản động.- Cách tân trong nghệ thuậtNghệ sĩ lớn của văn học Việt Nam hiện đại, là ngọn cờ tập hợp các nhà văn hóa Tây Ban Nha và thế giới, chiến đấu chống chủ nghĩa phát xít, bảo vệ văn hóa dân tộc và văn minh nhân loạiNghệ sĩ Lor- ca3. Bài thơ “Đàn ghi ta của Lor- ca”a. Xuất xứ: Rút trong tập “Khối vuông ru- bích” (1985)b. Đặc điểm- Giàu suy tư, mãnh liệt, phóng túng- Mạch cảm xúc bắt đầu từ ấn tượng vè đàn ghi ta của Lor- ca.c. Lời đề từ: “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn” - Khẳng định tài năng nghệ thuật của Lor- ca. - Tình yêu tha thiết của người nghệ sĩ Lor- ca với quê hương xứ sở. - Tư tưởng nghệ thuật của Lor- ca: Dũng cảm vượt qua cái cũ kể cả những thần tượng cũ để làm nên cái mới.d. Bố cục - Phần 1: 18 dòng đầu: Hình tượng Lor- ca . - Phần 2: 13 dòng cuối: Nỗi xót thương và suy tư về cuộc giã từ của Lor- ca II. Đọc hiểu văn bản1. Phần 1: Hình tượng Lor- ca a. Người nghệ sĩ tự do+ Những tiếng đàn bọt nước tạo âm tạo hình Biểu tượng cho sự sáng tạo dù hoàn hảo nhưng mong manh, thường tan vỡ đột ngột đúng với cuộc đời ngắn ngủi của Lor- ca.+ Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt hình ảnh thực: truyền thống đấu bò tót của TBN. hình ảnh tượng trưng: Tình hình chiến tranh TBN dưới chính quyền độc tài Pri- nô đê Ri- vê a+ Miền đơn độc, vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn. Hình ảnh nghệ sĩ tự do- nhà cách tân nghệ thuật mong manh, đơn độc.b. Cái chết của Lor- ca - Hình ảnh Lor- ca: + áo choàng bê bết máu + bị điệu về bãi bắn, mộng du Con người đang chập chờn bước vào cõi chết Cái chết oan khuất của Lor- ca - Tiếng đàn Lor- ca: nâu Hoài niệm gắn với lá xanh tình yêu của Lor- ca tròn bọt nước vỡ tan Tiếng lòng nghệ sĩ ròng ròng máu chảy Lor- ca: trầm tĩnh, bầu trời cô gái ấy suy tư, thiết tha, hi vọng, bàng hoàng* Nghệ thuật+ Nhịp “li la li la li la”+ Đối lập: Tiếng hát yêu đời – hiện thực áo choàng bê bết máu Tự do - tàn bạo Tình yêu, cái đẹp – hành động tàn ác, dã man.+ Nhân hóa, hoán dụ+ Miêu tả Lor- ca trên: không khí chính trị TBN nền rộng lớn của văn hóa TBN+ So sánh, chuyển đổi cảm giác. + Cái chết bất ngờ của Lor- ca.+ Sự tri âm, ngưỡng mộ sâu sắc giữa Thanh Thảo và nghệ sĩ Lor- ca 2. Phần 2: Nỗi xót thương và suy tư về cuộc giã từ của Lor- ca a. Bốn dòng đầu: “không ai chôn cất tiếng đàn Nỗi xót tiếc hành trình cách tiếng đàn như cỏ mọc hoang tân dang dở không chỉ của L mà cả với nền văn hóa TBN. giọt nước mắt vầng trăng Nỗi xót thương cho cái chết long lanh trong đáy giếng” của một thiên tài.b. Chín dòng tiếp: Bộc lộ suy tư về cuộc giã từ của Lor- ca- Hình ảnh: + đường chỉ tay bé nhỏ Phận người ngắn ngủi, thế + dòng sông rộng mênh mang giới vô cùng, Lor- ca giã từ + Lor- ca bơi sang ngang trần thế đi vào cõi khác. + trên chiếc đàn ghi ta màu bạc- Hành động: ném lá bùa, ném trái tim vào xoáy nước, vào cõi lặng yên bất chợt.. Tượng trưng cho sự giải thoát, chia tay thật sự với những ràng buộc và hệ lụy trần gian c. Dòng cuối: “Li la li la li la”: chất nhạc cho bài thơ Âm hưởng bất tử của nghệ thuật và tự doIII. Kết luận1. Nội dung- Thái độ ngưỡng mộ nghệ sĩ Lor- ca- người đại diện cho tinh thần tự do và khát vọng cách tân nghệ thuật của thế kỉ XX bị giết hại một cách phũ phàng.- Nỗi đau xót sâu sắc trước cái chết bi thảm của Lor- ca- nhà thơ thiên tài TBN.2. Nghệ thuật- Kết hợp hài hòa giữa 2 yếu tố thơ và nhạc.- Hình ảnh phong phú, sức gợi mở đa dạng.- Ngôn từ mới mẻ.Thanh Thảo đó từng viết : ô Lor- ca là nhà thơ của những giấc mơ, của những linh cảm nhoi nhúi, một nhà thơ cú thể biến những giấc mơ thành nhịp điệu, cú thể biến những linh cảm thành ngụn từ. Lor-ca siờu thực một cỏch tự nhiờn, và hiện thực một cỏch tự nhiờn ằ (Lorca trong tụi – Mói mói là bớ mật, NXB Lao động, 2004). Một nhà thơ đó cú một Lorca trong lũng như vậy, nờn Đàn ghi-ta của Lorca cú thể xem như là một gặp gỡ đẹp tạo thành phỳt ôbựng nổằ của năng lượng sỏng tạo Thanh Thảo.