Bài giảng môn Ngữ văn 12: Đàn ghi ta của Lor- Ca (Thanh Thảo) (23)

Đàn ghi ta của Lor-caThanh ThảoI. TÌM HIEÅU CHUNG1. Taùc giaûa. Cuộc đời- Thanh Thảo tên khai sinh: Hồ Thành Công (1946).- Quê: Quảng Ngãi.- Thuộc thế hệ nhà thơ trẻ thời chống Mỹ.I. TÌM HIEÅU CHUNG1. Taùc giaûb. Sự nghiệp thơ văn- Tác phẩm tiêu biểu: “Dấu chân qua trảng cỏ (1978)”, “Khối vuông Ru-bích (1985)” Nhận định nào sau đây không đúng về nhà thơ Thanh Thảo?a.Ông là ngòi bút thơ luôn khước từ cách biểu đạt dễ dãi, tìm kiếm những cách biểu đạt mới.b. Ông là ngòi bút thơ luôn nỗ lực cách tân thơ Việt, với xu hướng đào sâu vào cái tôi nội cảm.c. Ông là ngòi bút thơ góp phần làm mới thể lục bát bằng những tìm tòi theo hướng hiện đại, tạo nên nét độc đáo trong cấu trúc và hình ảnh.d. Ông là ngòi bút thơ giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong cảm xúc, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực.- Đặc điểm thơ Thanh Thảo+ Ông là ngòi bút thơ luôn khước từ cách biểu đạt dễ dãi, tìm kiếm những cách biểu đạt mới.+ Ông là ngòi bút thơ luôn nỗ lực cách tân thơ Việt, với xu hướng đào sâu vào cái tôi nội cảm.+ Ông là ngòi bút thơ giàu suy tư mãnh liệt, phóng túng trong cảm xúc, ít nhiều nhuốm màu sắc tượng trưng, siêu thực.Phong cách siêu thực-tượng trưngChủ nghĩa siêu thực xuất hiện vào khoảng đầu thế kỉ XX, trở thành 1 cuộc cách mạng trong thơ ca thể hiện qua việc đề cao yếu tố tâm linh và sự ngẫu hứng. Sáng tác thường được cấu thành bởi những dòng liên tưởng tiềm thức rời rạc. Chủ nghĩa tượng trưng ra đời cuối thế kỉ XIX, hình tượng trong thơ tượng trưng mang tính chất đa nghĩa.Lối sáng tác của chủ nghĩa tượng trưng là lối liên tưởng 2. Tác phẩma. Xuất xứIn trong tập “Khối vuông Ru-bic”CÊu tróc th¬ m« h×nh më ph¸ bá khu«n mÉu, gi¶i phãng c¶m xóc vµ t­ëng t­îngEm hiểu gì về tên tập thơ?b. Hoàn cảnh sáng tác- Kết quả của ấn tượng và nhận thức sâu sắc về Lorca.Hình ảnh Tây Ban Nha và hình ảnh trong những câu thơ Lorca đã lặn sâu vào tâm trí nhà thơ =>  kết quả sự thăng hoa của vô thức và ám ảnh về con người, cuộc đời và thơ Lorca- một con hoạ mi Tây Ban Nha.Thanh Thảo nãi : “Lor-ca lµ mét nhµ th¬ mµ t«i hÕt søc ng­ìng mé, Cả vÒ thi ca lÉn cuéc ®êi vµ c¸i chÕt ®Òu g©y cho t«i nhiÒu xóc cảm vµ Ên t­îng.ChÝnh những hình ảnh vµ nh¹c ®iÖu trong nhiÒu bµi th¬ Lor-ca ®· dÉn d¾t t«i khi viÕt bµi th¬ mµ t«i coi nh­ mét khóc t­ëng niÖm ¤ng” Pheâ-ñeâ-ri-coâ Gar-xi-a Lor-ca (1898 – 1936): - Một thiên tài: sáng chói của văn học hiện đại Tây Ban Nha. - Một nhân cách cao đẹp: yêu nhạc dân gian, dùng tiếng đàn ghi ta để giãi bày nỗi đau buồn và khát vọng yêu thương của nhân dân, dũng cảm đấu tranh với nền chính trị độc tài, nền nghệ thuật già nua, bảo thủ. - Một số phận đầy oan khuất: cái chết bi thảm1. Nhan đề và lời đề từ.a. Nhan đề: “Đàn ghi-ta của Lorca”- Đàn ghi-ta là niềm tự hào, là một phần hồn của đất nước Tây Ban Nha (còn gọi là Tây Ban cầm).- Đàn ghi ta gắn bó mật thiết với Lorca trên những nẻo đường ca hát và sáng tạo nghệ thuật. Đàn ghi ta là biểu tượng cho tình yêu của Lorca đối với đất nước Tây Ban Nha, cho con đường nghệ thuật của tác giả, cho khát vọng cao cả mà Lorca nguyện phấn đấu suốt đời.ĐỌC HIỂU VĂN BẢNĐàn ghi ta (Tây Ban cầm)b. Lời đề từ:“Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây đàn”“Khi naøo toâi cheáthaõy vuøi thaây toâi cuøng vôùi caây ñaøndöôùi lôùp caùtKhi naøo toâi cheáthaõy vuøi thaây toâi giöõa raëng caây camvaø ñaùm baïc haøKhi naøo toâi cheáthaõy vuøi thaây toâi, toâi xin caùc ngöôøi ñoùnôi moät chieác chong choùng gioùKhi naøo toâi cheát!”b. Lời đề từ Đây là di chúc của Lorca khi tiên cảm về cái chết:- Hãy chôn tôi với cây đàn - phần hồn của đất nước Tây Ban Nha  tình yêu tổ quốc nồng nàn- Hãy chôn tôi với cây đàn - biểu trưng cho sự nghiệp của Lorca  ước nguyên suốt đời theo đuổi sự nghiệp sáng tạo nghệ thuật, mở hướng đi cho thế hệ sau vươn tới=> Quan điểm tiến bộ, nhân cách cao đẹp.Tượng Lorca ở quảng trường San-ta A-na 2. Bố cục:  Phần 1 (6 dòng đầu): hình ảnh Lor-ca người nghệ sĩ tự do cùng khát vọng cách tân nghệ thuật. Phần 2 (12 dòng tiếp): cái chết đầy bi phẫn và khát vọng cách tân nghệ thuật đành dang dở. Phần 3 (13 dòng cuối): niềm tin mãnh liệt vào sự bất tử của tiếng đàn Lor-ca những tiếng đàn bọt nước...Li-la li-la li-latiếng ghi ta nâubầu trời cô gái ấy tiếng ghi ta lá xanh biết mấy tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan tiếng ghi ta ròng ròng máu chảykhông ai chôn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng 3. Hình tượng tiếng đàn- Đàn ghi-ta là niềm tự hào, là một phần hồn của đất nước Tây Ban Nha. Đàn ghi ta là biểu tượng cho tình yêu của Lorca đối với đất nước Tây Ban Nha, cho con đường nghệ thuật của tác giả.Đàn Guitar (Lorca)Tiếng than khóc của đàn bắt đầu. Những ly thuỷ tinh bình minh bị tan vỡ. Tiếng than khóc của đàn bắt đầu. Hãm thanh vô ích. Không thể nào tắt được.- Câu 1: những tiếng đàn bọt nước“những tiếng đàn”Âm thanh“bọt nước”Hình ảnh+Cảm nhận rất riêng của Thanh Thảo về tiếng đàn của Lor-ca : đó là những âm thanh có hình khối, tròn trịa, hữu hạn mong manh, có mối quan hệ với cuộc đời của LORCA .Hoa Li la- Gợi hợp âm của tiếng đàn ghi ta: giàu tính nhạc+ Lần thứ nhất: ngân nga trong một không gian dữ dội của đấu trường chính trị và nghệ thuật Tây Ban Nha. + Lần thứ hai: những dư ảnh không tan của sự sống - Gợi hình ảnh bông hoa buồn, chia li và cũng là một lời thề: không bao giờ lãng quên người ra đi. - Câu 3-31: Li-la li-la li-laTiếng ghi taNâuMàu quen thuộc của vỏ đàn ghi ta, màu của đất, của quê hươngNỗi niềm hướng tới quê hươngLá xanhMàu của sự sống tươi đẹpNiềm tha thiết với cuộc sốngTròn bọt nước vỡ tanRòng ròng máu chảyHình khối, dòngĐau đớntiếng ghi ta nâu bầu trời cô gái ấy tiếng ghi ta lá xanh biết mấy tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy- Câu 13->18-Tiếng đàn rạo rực tình yêu, cháy bỏng khát vọng tự do, trong trẻo và mãnh liệt một sức sống căng đầy.-Tiếng đàn vỡ ra thành thân phận con người- Câu 19-20không ai chôn cất tiếng đàn tiếng đàn như cỏ mọc hoang niÒm tin vµo sù bÊt tö cña nghÖ thuËt mµ Lor-ca s¸ng t¹o nªn nçi tiÕc xãt cho hµnh tr×nh c¸ch t©n nghÖ thuËt dang dë cña ng­êi nghÖ sÜ3. Hình tượng LORCAa. Đất nước Tây Ban Nha Tây Ban Nha áo choàng đỏ gắt Tây Ban Nha bỗng kinh hoàng-> Xung đột gay gắt giữa khát vọng dân chủ và nền chính trị độc tài, giữa khát vọng cách tân nghệ thuật với nền nghệ thuật già nua.b. LORCA và cuộc hành trình đơn độc+ áo choàng đỏ gắtHình ảnh gợi lên những dũng sĩ đấu bò tót truyền thống của Tây Ban NhaGợi hình dung về Lorca trong trận chiến giữa Khát vọng dân chủKhát vọng cách tân nghệ thuậtNền chính trị độc tàiNền nghệ thuật già nuaTây Ban Nha áo choàng đỏ gắt đi lang thang về miền đơn độcvầng trăng chuyếnh choángtrên yên ngựa mỏi mòn- Câu 2 -> 6đi lang thang về miền đơn độcvầng trăng chuyếnh choángtrên yên ngựa mỏi mòn=> hình ảnh của Lor-ca, người nghệ sĩ tài hoa vẫn ôm ấp khát vọng cách tân sáng tạo nghệ thuật và đấu tranh vì một nền dân chủ nhưng lại rất cô đơn trên hành trình lý tưởng ấy.c. LORCA và số phận thảm khốcTây Ban Nha hát nghêu ngao bỗng kinh hoàng áo choàng bê bết đỏ Lor-ca bị điệu về bãi bắn chàng đi như người mộng duTây Ban Nhahát nghêu ngao -> Lorca với tâm hồn thanh thản và cốt cách tự do hiện lên như một người du ca hát lên bài ca lãng tửTây Ban Nhabỗng kinh hoàngáo choàng bê bết đỏ-> Dân tộc Tây Ban Nha với cảm xúc choáng váng tột độ, đau đớn tột cùng và ghê sợ, bàng hoàng khi Lorca- hiện thân của khát vọng tự do- bị bắt và bắn chết tàn bạoCâu 21-22:giọt nước mắt vầng trăng long lanh trong đáy giếng-> Vũ trụ đã cảm thấu nỗi đau khôn cùng của con người.d. LORCA và sự bất tửđường chỉ tay đã đứt dòng sông rộng vô cùng Lor-ca bơi sang ngang trên chiếc ghi ta màu bạc chàng ném lá bùa cô gái Di-gan vào xoáy nước chàng ném trái tim mình vào lặng yên bất chợtd. LORCA và sự bất tử- Câu 23->30 sự chấm dứt cuộc sống khi cuộc đời vô hạn vẫn tiếp tục chảy trôi. Sản phẩm nghệ thuật mà nghệ sĩ tạo ra sẽ đưa nghệ sĩ vào cõi bất tử.Sẵn sàng đối mặt với hiểm hoạ và định mệnh trong cuộc đời, dâng trọn tâm hồn mình cho cuộc đời để ra đi trong yên lặng           III. Tổng kết1. Nội dung- Tạo dựng chân dung người nghệ sĩ- chiến sĩ Phêđêricô Gaxia Lorca - Tiếng nói tri âm của người nghệ sĩ với một người nghệ sĩ, một người chiến sĩ với một người chiến sĩ. 2. Nghệ thuật- Bài thơ có sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố thơ và nhạc, cấu tứ tự sự và trữ tình.- Bài thơ đã toát lên vẻ đẹp thơ Thanh Thảo - hiện đại theo phong cách tượng trưng, siêu thực.