Bài giảng môn Ngữ văn 12: Ai đã đặt tên cho dòng sông - Hoàng Phủ Ngọc Tường (4)

Ai đã đặt tên cho dòng sông ?Hoàng Phủ Ngọc Tường. Cầu Tràng Tiền giữa đôi bờ hư thực ...A.Tác giả, tác phẩm :- Sinh năm 1937 tại TP Huế.- Là một trí thức yêu nước ,vốn văn hoá sâu rộng.- Chuyên viết bút kí ,đặc biệt thành công khi viết về Huế.  - Kết hợp nhuần nhuyễn giữa :+ Chất trí tuệ và trữ tình+ Triết học, văn hoá,lịch sử , địa lí ...+ Nghị luận sắc bén với suy tư đa chiều . - Hành văn hướng nội , súc tích ,mê đắm , tài hoa. Phong cách nghệ thuật B.Tác phẩm : Ai đã đặt tên cho dòng sông ?I. Tìm hiểu chung :Tiêu đềThể loại Đề tài Nội dungTuỳ bútSông Hươngvà HuếVẻ đẹp sông Hương từ nhiều góc độGiàu chất thơ,gợi từ huyền thoạiTõ ®iÓn B¸ch khoa Liªn X« (tr­íc ®©y) ®Þnh nghÜa vÒ Tuú bót: “ Tuú bót lµ nh÷ng t¸c phÈm mµ næi lªn b×nh diÖn thø nhÊt: nh÷ng phÈm chÊt riªng, cèt c¸ch riªng cña t¸c gi¶, giäng ®iÖu ®éc ®¸o cña riªng m×nh, nh÷ng ng­êi thÝch tù biÓu hiÖn” Bè côc : Cã thÓ chia ba phÇn :PhÇn ®Çu: tõ ®Çu ®Õn “d­íi ch©n nói KimPhông”: Vẻ đẹp hoang dại của sông Hương từ cội nguồnPhÇn hai: tiÕp theo ®Õn “quª h­¬ng xø së”: Vẻ đẹp đầy nữ tính của sông Hương khi trở về thành phố . PhÇn kÕt: cßn l¹i : Sông Hương với vẻ đẹp văn hoá và lịch sử .   * Cảm nhận chung :* Sông Hương trong vẻ đẹp thiên nhiên,văn hoá, lịch sử và cái tôi nghệ sĩ đặc sắc của HPNT . * Giàu cảm xúc, suy tư, hình ảnh, ngôn ngữ, đặc biệt là nghệ thuật trần thuật.Chất tự sự và trữ tình lắng sâu. II. Đọc hiểu : Hình tượng sông Hương 1.Sông Hương - vẻ đẹp tuyệt mĩ của thiên nhiên xứ Huếa. Vẻ đẹp từ cội nguồn hoang dại : S«ng H­¬ng tùa c« g¸i Di gan phãng kho¸ng vµ man d¹i, b¶n lÜnh gan d¹, mét t©m hån tù do vµ trong s¸ngLúc dÞu dµng vµ say ®¾m gi÷a nh÷ng dÆm dµi chãi läi mµu ®á cña hoa ®ç quyªn rõng ?Tại sao tác giả lại chú ý tìm hiểu sông Hương từ cội nguồn ?? S«ng H­¬ng vïng th­îng l­u to¸t lªn vÎ ®Ñp cña mét søc sèng m·nh liÖt, hoang d¹i ®Çy c¸ tÝnh. NÕu kh«ng t×m hiÓu tõ céi nguån, khã thÊy hÕt vÎ ®Ñp trong phÇn t©m hån s©u th¼m cña dßng s«ngb) VÎ ®Ñp cña thiªn tÝnh n÷ dÞu dµng khi trë vÒ thµnh phè H·y t×m nh÷ng c©u v¨n, ®o¹n v¨n miªu t¶ s«ng H­¬ng ch¶y xu«i vÒ ®ång b»ng vµ ngo¹i vi thµnh phè? NÐt tµi hoa, lÞch l·m cña t¸c gi¶ ë ®©y lµ g×?Gợi ý : T×m trong ®o¹n tõ: “ph¶i nhiÒu thÕ kØ” ®Õn : “quª h­¬ng xø së”?Gîi ý: §äc Gi÷a c¸nh ®ång Ch©u Ho¸ ®Çy hoa d¹i, s«ng H­¬ng lµ c« g¸i ®Ñp ngñ m¬ mµngNh­ng sau khi ra khái vïng nói, nh­ nµng tiªn thøc giÊc,, sông Hương vÏ mét vßng cung thËt trßn, «m lÊy ch©n ®åi Thiªn Mô, Mang vÎ ®Ñp trÇm mÆc khi qua bao l¨ng tÈm, ®Òn ®µi mang niÒm kiªu h·nh ©m u ®­îc phong kÝn trong nh÷ng rõng th«ng u tÞch. * Nét tài hoa ,lịch lãm của tác giả : Sö dông lo¹t ®éng tõ diÔn t¶ dßng ch¶y sèng ®éng qua nh÷ng ®Þa danh xø HuÕ. Các biện pháp so s¸nh nh©n ho¸ ®Çy ¶o méng. KÕt hîp hµi hoµ bót ph¸p kÓ vµ t¶ lµm cho ng­êi ®äc khã c­ìng mét søc hÊp dÉn , quyÕn rò bëi sù phèi c¶nh k× thó gi÷a dßng H­¬ng giang víi thiªn nhiªn xø HuÕ th¬ méng , tr÷ t×nh. S«ng H­¬ng khi ch¶y vµo thµnh phè HuÕ cã nÐt g× kh¸c biÖt? Ph¸t hiÖn ®éc ®¸o nµy cho thÊy ®iÒu g× trong t×nh c¶m cña t¸c gi¶ víi dßng s«ng??S«ng H­¬ng nh­ t×m thÊy chÝnh mình :Sông Hương vui tươi hẳn lên giữa những biền bãi xanh biÕc cña vïng ngo¹i « Kim Long, kÐo mét nÐt th¼ng thùc yªn t©m theo h­íng t©y nam- ®«ng b¾c, råi “uèn mét c¸nh cung rÊt nhÑ sang Cån HÕn” khiÕn “dßng s«ng mÒm h¼n ®i, nh­ mét tiÕng “v©ng” kh«ng nãi ra cña t×nh yªu”Chiếc cầu trắng của thành phố in ngần trên nền trời, nhỏ nhắn như những vầng trăng non .. §o¹n s«ng H­¬ng s¾p uèn l­în sang Cån HÕn TÊm lßng g¾n bã ch©n thµnh víi xø HuÕ, t×nh yªu s©u nÆng cña t¸c gi¶ víi dßng s«ng H­¬ng . Mét c¸i t«i tµi hoa, tµi tö, ®a t×nhô Đoạn cồn Hến chia sông Hương làm 2 nhánh .Víi c¸ch nh×n say ®¾m cña mét tr¸i tim ®a t×nh, s«ng H­¬ng nh­ mét ng­êi t×nh dÞu dµng vµ chung thuû víi thµnh phè th©n yªu. §©y lµ ph¸t hiÖn say ®¾m vµ tµi hoa nhÊt cña bµi viÕt vÒ dßng s«ng mang thiªn tÝnh n÷. H·y chØ ra ph¸t hiÖn thó vÞ ®ã cña t¸c gi¶? S«ng H­¬ng «m lÊy ®¶o Cån HÕn quanh n¨m m¬ mµng trong s­¬ng khãi, ®ang xa dÇn thµnh phè ®Ó l­u luyÕn ra ®i gi÷a mµu xanh biÕc cña tre tróc vµ cña nh÷ng v­ên cau vïng ngo¹i « VÜ D¹. Vµ råi, nh­ sùc nhí l¹i mét ®iÒu g× ch­a kÞp nãi, nã ®ét ngét ®æi dßng, rÏ ngoÆt sang h­íng ®«ng t©y ®Ó gÆp l¹i thµnh phè lÇn cuèi ë thÞ trÊn Bao Vinh x­a cæ Đấy là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế... Nghìn ánh hoa đăng bồng bềnh...muốn đi muốn ở chao nhẹ trên mặt nước như những vấn vương của một nỗi lòng .Khóc quanh thËt bÊt ngê ®ã, tùa nh­ mét nçi v­¬ng vÊn vµ d­êng nh­ cßn cã c¶ mét chót l¼ng l¬ kÝn ®¸o cña t×nh yªuNg­êi lµng Thµnh Trung cã nghÒ trång rau th¬m. ë ®©y cã mét huyÒn tho¹i kÓ r»ng v× yªu quý con s«ng xinh ®Ñp nh©n d©n hai bê s«ng H­¬ng ®· nÊu n­íc cña tr¨m lo¹i hoa ®æ xuèng dßng s«ng cho lµn n­íc th¬m tho m·i m·i.Có một nhà thơ từ Hà Nộiđã đến đây,tóc bạc trắng ,lặng ngắm dòng sông...hỏivới trời, với đất,một câu thật bâng khuâng :