Bài giảng môn Ngữ văn 11 tiết 81, 82: Đây thôn Vĩ Dạ - Hàn Mặc Tử

đây thôn vĩ dạTiết 81 + 82(Hàn Mặc Tử)Hàn Mặc Tử (1912-1940) tên khai sinh là Nguyễn Trọng Trí.- Quê: Đồng Hới - Quảng Bình. - Sinh ra trong một gia đình viên chức nghèo theo đạo Thiên Chúa. Cha mất sớm, ông sống với mẹ ở Quy Nhơn. I. Tìm hiểu chung:1. Tác giả:*/ Cuộc đời:- Nổi tiếng là thần đồng thơ từ năm 14 - 15 tuổi.- Học ở Huế sau đó làm công chức Sở Đạc Điền Bình Định rồi vào Sài Gòn làm báo.- Năm 1936, mắc bệnh phong, ông về Quy Nhơn chữa bệnh và mất tại trại phong Quy Hoà (1940).- Sáng tác với các bút danh Lệ Thanh, Phong Trần, Minh Duệ Thị.*/ Sự nghiệp:Các tác phẩm chính: + Gái quê (1936) + Thơ Điên (1938) + Kịch thơ: Xuân như ý; Thượng thanh khí; Duyên kì ngộ (1939) +Thơ văn xuôi: Chơi giữa mùa trăng (1940).- Diện mạo thơ Hàn Mặc Tử: Phức tạp và đầy bí ẩn, luôn chất chứa một tình yêu đến đau đớn hướng về cuộc đời trần thế.- Nội dung chớnh:Thể hiện tỡnh yờu tha thiết cuộc đời trần thế bằng một tỡnh yờu đau đớnmột số tư liệuCĂN PHềNG NƠI HÀN MẶC TỬ NẰM TRỊ BỆNHcăn phòng nơi hàn mặc tử trút hơi thở cuối cùngđường lên mộ hàn mặc tử trên "đồi thi nhân"mộ hàn mặc tử trên "đồi thi nhân" - Trích từ tập Thơ điên - Đau thương (1938).2. Tác phẩm: 3. Đọc tác phẩm - Được gợi cảm hứng từ tấm bưu ảnh về phong cảnh Huế do Hoàng Thị Kim Cúc tặng.(Lúc này Hàn Mặc Tử đã bị bệnh nặng và phải sống cách ly với mọi người)Đọc: giọng nhẹ nhàng tình cảm, lúc hân hoan bồi hồi, lúc sâu lắng trầm ngâm, lúc trách móc nghi ngờ Chú ý các câu hỏi tu từ.ĐÂY THễN VĨ DẠ Sao anh khụng về chơi thụn Vĩ? Nhỡn nắng hàng cau nắng mới lờn Vườn ai mướt quỏ xanh như ngọc Lỏ trỳc che ngang mặt chữ điền?Giú theo lối giú, mõy đường mõy Dũng nước buồn thiu, hoa bắp layThuyền ai đậu bến sụng trăng đúCú chở trăng về kịp tối nay? Mơ khỏch đường xa, khỏch đường xa Áo em trắng quỏ nhỡn khụng ra Ở đõy sương khúi mờ nhõn ảnh Ai biết tỡnh ai cú đậm đà? Hàn Mặc TửXỏc định nội dung của ba khổ thơ? + Khổ 1: Khung cảnh vườn tược thụn Vĩ lỳc bỡnh minh. + Khổ 2: Bức tranh thụn Vĩ lỳc hoàng hụn. + Khổ 3: Tõm trạng của tỏc giả.3. Bố cụcII./ Tỡm hiểu văn bản1./ Khổ 1* Cõu 1: “Sao anh Thụn Vĩ” ?Cõu hỏi tu từ- Lời trỏch nhẹ nhàng và lời mời tha thiết của cụ gỏi thụn Vĩ với nhà thơ.- Lời nhà thơ tự trỏch mỡnh, tự hỏi mỡnh với niềm ao ước được trở về thụn Vĩ. -“Về chơi”:Sắc thỏi thõn mật, tự nhiờn, chõn tỡnhNỗi nhớ trong tõm hồn nhà thơ về Vĩ Dạ, nơi cú cảnh thụn Vĩ đẹp nhất trong ỏnh bỡnh minh và đặt biệt cú người mà nhà thơ thương mến ở đú.Mạch cảm xúc của bài thơ được mở đầu bằng một câu thơ như thế nào ? Em hiểu đó là lời của ai?  Cõu thơ đầu là cõu khởi nguồn cảm xỳc cho tỏc giả sỏng tỏc bài thơ.Cảnh vườn thôn Vĩ Dạ được hiện lên qua những hình ảnh, chi tiết nào ?* Cảnh Vườn thôn Vĩ Dạ được hiện lên qua những hình ảnh : -“Nắng hàng cau”:Quan sỏt rất tinh tế -> Sự hài hũa của ỏnh nắng vàng rực rỡ trờn hàng cau tươi xanh -“Nắng mới lờn”:Ánh nắng rực rỡ, trong trẻo, tinh khiết lỳc bỡnh minh.Gợi đặc điểm của miền Trung: nắng nhiều và chúi chang -“Vườn ai mướt quỏ”:Vẻ tươi tốt, đầy sức sống của vườn cõy -“Xanh như ngọc”:Thủ phỏp so sỏnh, gợi hỡnh: màu xanh tươi, mượt mà, đẹp trong sỏng Ân tỡnh sõu sắc của tỏc giả với thiờn nhiờn, với cuộc sống và đặc biệt với thụn Vĩ – nơi ghi dấu những hỡnh ảnh thật đẹp.Cảnh thôn Vĩ Dạ còn có một hình ảnh rất đẹp nữa, đó là hình ảnh nào ? Vẻ đẹp sinh động hài hoà, cảnh xinh xắn, người phúc hậu, thiên nhiên và con người hoà trong vẻ đẹp kín đáo, dịu dàng mà thâm trầm, rất Huế. - “Mặt chữ điền": Khuôn mặt đầy đặn, cân đối, phúc hậu.Em có nhận xét gì về bức tranh thôn Vĩ?Tại sao khuôn mặt chữ điền không được hiện rõ mà lại ẩn hiện sau lá trúc?-> Sự xuất hiện của người con gỏi thật kớn đỏo, tế nhị trước cảnh xinh xắn.* Túm lại: Với lời thơ nhẹ nhàng, hỡnh ảnh tươi tắn, tỏc giả đó khắc họa rừ nột bức tranh thiờn nhiờn thụn Vĩ tươi đẹp, con người xứ Huế đụn hậu, hiền hũa.2. Bài thơ được gợi cảm hứng từ đâu?A. Khung cảnh thơ mộng của thôn VĩB. Mối tình của nhà thơ với cô gái quê thôn Vĩ Dạ.C. Tấm bưu thiếp của Hoàng Thị Kim Cúc gửi tặng nhà thơ.D. Kí ức của nhà thơ về Huế. Bài tập trắc nghiệm:1. "Đây thôn Vĩ Dạ" là bài thơ về: A. Tình yêu đôi lứaB. Tình yêu thiên nhiên và con người xứ Huế mộng mơC. Tình yêu thiên nhiên, cuộc sống, con người.D. Cả 3 ý trên.II. Đọc hiểu bài thơ2. Khổ thơ thứ hai: Bức tranh sụng nước, mõy trời.Bức tranh thiờn nhiờn ở khổ thơ thứ hai cú gỡ đặc biệt, cú gỡ khỏc với khổ thơ đầu tiờn? ● “Giú. mõy” -> gợi sự chia lỡa, xa cỏch như hờ hững.● “Dũng nước buồn thiu”: biện phỏp nhõn húa -> buồn hiu hắt, vụ vọng.● “Hoa bắp lay”: hoa bắp chỉ đung đưa, lay động khe khẽ -> Cảnh vật càng tăng thờm khụng khớ đỡu hiu, ảm đạm cho bức tranh. */ Hai câu thơ sau: - Con thuyền Thuyền trăng - Dòng sông Sông trăng - Bến đò Đò trăngCõi thực Cõi ảoHai câu thơ sau miêu tả cảnh sông Hương trong đêm trăng như thế nào? Chữ “kịp” gợi cho ta hình dung về một chủ thể đang chạy đua với thời gian. Nhà thơ đang mặc cảm về một hiện tại ngắn ngủi vì lúc này ông đang bị bệnh nặng.Tại sao phải chở trăng về “kịp tối nay” mà không phải là tối mai?Câu thơ gợi cho em suy nghĩ gì? Hai cõu thơ thể hiện nỗi băn khoăn, mong chờ như thảng thốt của nhõn vật trữ tỡnh.Em có nhận xét gì về cảnh sông Hương ở khổ thơ 2?* Túm lại: Bằng nhịp điệu khoan thai - đặc trưng của xứ Huế: khổ thơ thứ hai đó phỏc họa được vẻ đẹp huyền ảo, lung linh, lóng mạn của sụng, nước, mõy, trời, trăng và tõm trạng buồn, cụ đơn của nhà thơ.3. Khổ thơ 3: Nhóm 1+ Khách đường xa là ai?+ Điệp từ “Khách đường xa” nói lên điều gì?+ Màu áo trắng mang ý nghĩa thực hay tưởng tượng?Nhóm 2+ Em hiểu đại từ phiếm chỉ “Ai” trong câu thơ cuối như thế nào?+Câu thơ cuối cùng khép lại bài thơ bộc lộ tâm sự gì của tác giả?Thảo luận nhóm- “Mơ”: thế giới tõm linh, mộng ảo.+ “Khỏch đường xa”: lặp lại hai lần  nhấn mạnh hỡnh ảnh con người trong cừi xa xụi (Niềm ao ước được gặp lại người xưa và đú cũn là lời tõm sự của nhà thơ với chớnh mỡnh)- “Áo em trắng quỏ nhỡn khụng ra”: hỡnh ảnh người thiếu nữ như nhoà đi trong khúi sương  người huyền ảo, mụng lung như thực, như mơ: “mờ nhõn ảnh”.+ Màu ỏo trắng: tả thực + tưởng tượng -> tượng trưng cho sự ngăn cỏch nhà thơ trở về với cuộc sống, với tỡnh người, tỡnh đời.-“Ai biết tỡnh ai”: đại từ phiếm chỉ + cõu hỏi tu từ đầy nghi ngại : vừa bộc lộ khỏt khao yờu thương vừa chất chứa cảm giỏc mong manh, tuyệt vọng của nhà thơ.* Túm lại: Khung cảnh nhạt nhũa, hư ảo, vừa thể hiện tõm trạng chơi vơi đầy hụt hẫng, vừa thể hiện khỏt khao yờu thương của nhà thơ. Khổ cuối thể hiện nỗi cô đơn, trống vắng, khắc khoải của một tâm hồn thiết tha yêu mến cuộc sống và con người trong hoàn cảnh đã nhuốm bi thương, bất hạnh.Hóy chỉ ra mạch cảm xỳc liờn kết giữa ba khổ thơ?Khung cảnhK1: rừ ràngK2: Huyền ảoK3: Nhạt nhũaCõu hỏiChiều biến thiờn Tường minh, nhiều sinh khớ+Mong chờ+Hoài nghi Thực ẢoTõm trạnghiện thực:K3(tỉnh):K2Mơ:K1(Thụn Vĩ)Khung cảnhtan nhanhChia lỡa, rời rạcBiến mấtChiều biến thiờnẢoThựcTỡnh yờu đau đớn của Hàn Mặc Tử đối với cuộc sống+1. Nội dung: Đây thôn Vĩ Dạ là bức tranh đẹp về một miền quê đất nước, là tiếng lòng của một con người tha thiết yêu đời, yêu người.Em hãy khái quát giá trị nội dung và nghệ thuật của bài thơ?2. Nghệ thuật: - Hình ảnh biểu hiện nội tâm. - Bút pháp gợi tả. - Ngôn ngữ tinh tế, giàu liên tưởng.* Ghi nhớ ( SGK) “Đõy thụn Vĩ Dạ” bức tranh tuyệt đẹp về quờ hương đất nước, đồng thời bộc lộ tỡnh yờu thầm kớn, cũng như khỏt khao được hũa nhập với đời của thi nhõn. Bài thơ là sự kết hợp giữa thế giới thực và mộng. Đú chớnh là nột đặc biệt khiến cho “Đõy thụn Vĩ Dạ” sống mói trong lũng độc giả.LUYỆN TẬPCỏc em thớch nhất khổ thơ nào, cõu thơ nào trong bài thơ? Vỡ sao?- Bài thơ này cho em bài học gỡ trong cuộc sống?Bài tập về nhà:- Học thuộc bài thơ, nắm nội dung nghệ thuật, các ý chính.- Soạn bài "Chiều tối" (Mộ) của Hồ Chí Minh Bài học đến đõy là kết thỳcXin chõn thành cảm ơnHẹn gặp lại trong buổi học sau